Семья indd


Л дыбысын сөз басында айтуа машытандыру



Pdf көрінісі
бет41/52
Дата05.12.2022
өлшемі1.23 Mb.
#466528
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   52
балам сөйлесін десеңіз

Л дыбысын сөз басында айтуа машытандыру:
Ла, лы, лау, лай, лайлау, лайы, лап ою, лас, ластау, 
лашы, лаап, латыру, леп, лебіз, лезде, леген, лимон, лпіл.
Л дыбысын сөз ортасында айтуа машытандыру:
Айла, айнала, аала, аласа, ала, алыс, алма, алм рт, 
алтын, алаан, балы, бала, балапан, жалау, жылан, көбелек, 


91
90
жолдау, шалбар,шалы.
Л дыбысын сөз аяында айтуа машытандыру:
Ал, ауыл, бал, батыл, б лб л, гл, грсіл, жел, жал, жыл, 
зал. ‡амал, иял,  рл, ызыл, маймыл, мапал, мол, маал, 
піл, тал, самал, стел, шөл.
«Лаым» -десе,
«Лашын»- десе,
«Лаыл»- десе,
Әрашан сөз басында ,
«Л»- т рады сап шыа.
 
 
 
Лашын биік самайды,
 
 
 
Лашын көкті шарлайды.
Лама жайлы білді бе?
Лана глін терді бе?
Р ЖӘНЕ ЖҰМСАҚ Р’ ДЫБЫСТАРЫНЫҢ 
АЙТЫЛУ КЕМШІЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ 
ТҮЗЕТУ ТӘСІЛДЕРІ
Р және жұмсақ Р’ дыбыстарының айтылуындағы кездесетін 
кемшіліктер ротацизм деп аталады. Ол дыбыстың қате айтылуын 
немесе басқа дыбыспен алмасуын білдіреді. Р дыбысының жалпы 
жасалу механизмі:

Жоғарғы және төменгі күрек тістер арасында аздап 
алшақтық сақталады;

Тіл қасық пішінінде болады;

Тілдің бүйір шеттері азу тістерге тиеді, алдыңғы шеті 
альвеолаға көтеріледі;

Жұмсақ таңдай көтеріліп, мұрын жолын бітейді;

Ерін пішіні айтылған дыбыстарға байланысты өзгеріп 
отырады.

Жұмсақ Р дыбысының айтылуы тіл үстінен қосымша 
көтеріліп, аздап ілгері ығысуымен ерекшеленеді.
Р дыбысын ате айтатын жадайлар:
• Р дыбысын айтудағы дірілдің жоқтығы Ы немес УЫ 
дыбыстарының пайда болуына себеп болады. Мысалы: парта- 
паыта
• Діріл тек бөбешікте ғана орындалу, яғни тамағымен 
айтылған дүріл естіледі
• Кейде Р дыбысының орнына ағылшынның мұрындық 
дыбысы естіледі. Ол тіл түбін жұмсақ таңдайға жапсырып, 
ауаны мұрынға еркін жіберу арқылы жасалатын ң дыбысына 
ұқсап шығады.
• Р дыбысын Й дыбысымен алмастырып айту. Мысалы: 
парта- пайта
Тіл альвеолаға бір-ақ рет тиіп, тербеліс тиылады да, Д 
дыбысына ұқсас дыбыс естіледі: парта- падта
• 
Мектепке дейінгі жастағы балаларда Р орнына Л немесе 
жартылай жұмсақ Л айту кездеседі: парта- палта, кейде бұл 
уақытша болады.
Тіл асты желбезегінің қысқалығы, жіңішке және биік таңдай, 
шектен тыс үлкен немесе жіңішке, икемі кем тіл – Р дыбысын 
дұрыс айтпауының бірден бір себепші. Сондықтан алдымен 


93
92
артикуляциялық жаттығулар кешенін орындап, қимылымызды 
реттеп алу керек (артикуляциялық жаттығулар кешені жоғарыда 
көрсетілген).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   52




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет