Шет тілі сабағында ақпараттық технологияларды пайдалану жолдары

2. Ішінара жауаппен диалог. Компьютерге жауап беру үшін үйренуші болжанылатын нұсқалар қатарынан біреуін таңдайды.

3. еркін құрастырылатын жауаппен диалог. Мұндай диалогты компьютер жауаптың дұрыстығын «танып», бағалай білуі үшін оның қойған әрбір сұрағына жауаптарлы барлық мүмкін нұсқаларымен бағдарлама қамтамасыз етеді.

4. Бос орындарды толтыруға жаттығулар. Компьютер үйренушіге бос орындармен мәтінді немесе ұсыныстар жинағын ұсынады. Шет тіліне аударып, қажетті түрде қолдану қажет орыс сөздері түріндегі сыбыр сөзді пайдаланып бос орындарды толтыру қажет. Сондай-ақ компьютер ұсынғандардың ішінен таңдап, бос орындарды сөздермен немесе сөз тіркестерімен толтыруға болады.

5. Сөздікті білуін өзі бақылауға арналған жаттығулар. Мұндай жаттығулардың нұсқалары мүмкін:

а) Компьютер аудару үшін сөздер тізімін ұсынады;

б) Компьютер сөздердің екі тізімінің арақатынасын белгілеп (орыс және шетел), екі тілде бұл сөздердің балама жұптарын табуды ұсынады;

в) Компьютер шетелдік сөздердің екі тізімінің арақатынасын белгілеп, синонимдер мен антонимдер жұбын анықтауды ұсынады;

г) Компьютер шет сөздерінің тізімін және бұл сөздердің дефинация тізімін ұсынады.

6. Компьютерлік бағдарламалар (компьютерлік оқытудың шетелдік тәжірибесінен)

1. Уордсток (сөздікпен жұмыс істеуге арналған бағдарлама)

Өз бетімен сөздік құруға арналған бағдарлама. Үйренуші анықтамаларымен және мысалдармен 1000 сөзге дейін жаза алады. Кез келген уақытта ол сөзді қарап, өзінің лексика білімін тексере алады: экранда сөздің анықтамасы көрсетіліп, сөздің өзі туралы сұрақ болады. Бос орыны бар мысал сыбыр сөз болады. Бағдарлама жұмысқа ерекше қарапайым және жеке үйрену үшін, сондай-ақ топта сабақ өту мен ақпаратпен алмасу үшін идеалды болып табылады.

1. Мэтчмастер (сәйкестіктерді таңдауға бағдарлама)

Бұл әмбебап бағдарлама үнемі сұранысқа ие. Үйренуші оң және сол бағандардың (сөзден жаңа жолған дейін үш жол) лексикалық бірліктерін дұрыс қосуға тиіс. Таңдау тіл- индикаторды пайдаланумен екі бағанды қарау арқылы жүргізіледі. Басушы құрылғы жеке және сынып жұмысы үшін жаттығуларды қағазда көбейтуге мүмкіндік береді.

2. Чойсмастер (нұсқаларды таңдауға бағдарлама)

Бұл көптік таңдауға жаттығулар құруға арналған жұмыста қарапайым бағдарлама. Бағдарламашы әрбір мысал үшін таңдаудың 3-5 нұсқасын және әр түрлі санын анықтап, қажет болғанда әрбір дұрыс емес әрекетті тіркейтін қателер индикаторын кіргізе алады. Сұрақтар қатар- қатар немесе шашыраңқы көрсетілуі мүмкін.

Жаттығулар құрастырған кезде оқытушыға сұрақтардың белгілі бір санын ұстану міндетті емес. Жаттығу орындағаннан кейін сұрақтар қосылуы мүмкін Бұл үшін «Түзетуші» бағдарламасы қолданылады. Компьютермен жұмыс істеуші тексеруші және үйретуші режимдерді таңдай алады. Біріншісі кезінде үйренуші жауаптарының қайсысы дұрыс екендігін жаттығу орындалып болғанша білмейді, екінші режим дереу жауапты және қателер индикаторының әрекетін қамтамасыз етеді. Қажет болғанда үйренушінің жұмыс нәтижелері басылған түрінде берілуі мүмкін.

3. Клоузмастер (бос орындарды таңдауға бағдарлама)

Бағдарлама оқытушыға немесе үйренушіге 50 жолға дейінгі көлемді мәтіндерді енгізуге, дискке жазуға немесе түзетуге мүмкіндік береді. Үйренуші мәтінді атауы бойынша таңдайды және дисплейде оны көрсету алдында мәтінде қандай сөздер қалдырылып кетуге тиіс екендігін (әрбір бесіншіден әрбір он бесінші сөзге дейін) анықтайды. Сосын, нөмірленген бос орындарымен мәтінді қарастырып, оларды толтырады. Бос орындары бар әр түрлі тілдердегі мәтіндер басылған түрде алынуы мүмкін. Үйренушілер өзіне ыңғайлы жылдамдықпен оларда қағазға толтырып, ыңғайлы уақытта өз нәтижелерін компьютердің деректерімен салыстыра алады.

4. Кроссвордмастер (кроссвордты толтыруға шебер)

Бағдарлама компьютерде кроссвордтар құруға, жазуға және шешуге мүмкіндік береді, сондай-ақ екі үйренуші үшін жұмыс режимін қамтамасыз етеді. Бағдарламашы диаграммалардың мөлшерлерін анықтап (кез келген бағытта 5-тен 15 квадратқа дейін), онда сөздер мен бос орындарды баса алады. Кроссворд кез келген түрлі болуы мүмкін – үйретуші және көңіл көтеруші, сол жерде ойлап табылған сөздермен немесе мәтіннен алынған сөздермен.

5. Юнисаб (қоюға бағдарламашы)

Көрсетілетін мәтінде алдын ала іріктелген сөздер немесе ұғымдар бірінің артынан екіншісі неғұрлым ашық суретпен бөлініп көрсетіледі. Үйренуші олардың орнына басқа сөздерді немесе ұғымдарды қоюға тиіс.

6. Юнилекс (мәтінге сөздікпен жұмыс жасауға арналған бағдарлама).

Бағдарламада әліпби бойынша мәтіннің барлық сөздерінің тізімі құрастырылады және әрбір сөздің қолданылу жиілігі көрсетіледі. Ол белгілі бір мәтіндерге лексикалық түсіндірмелерді дайындауға пайдаланылуы мүмкін.

7. Гэпмастер (бос орындарды толтыруға бағдарлама)

Бағдарлама оқытушыға үлкен мәтіндер енгізіп, қалдырылып кетуге тиіс элементті – жұрнақ, қосымша, сөздер немесе ұғымдарды анықтауға мүмкіндік береді. Қажет болғанда ол басқа, дұрыс жауапұа рұқсатты бекіте алады. Мәтін арнайы процессор арқылы енгізіледі. Үйренуші бос орындарды кез келген реттілікпен толтырып, тексеруші немесе үйретуші режимдерді таңдай алады. Әрбір жауап дұрыс жауап кезінде пайда болатын кілтпен болуы мүмкін. Бұл бағдарламаны тілдік бірліктерді пайдаланудың қалыптасатын дағдыларын қатаң бақылау үшін оқытушылар жиі таңдайды.

8. Пинпойнт (сезуге бағдарлама)

Бағдарлама ең аз мәнмәтін арқылы мәтіннің тақырыбын қалпына келтіру бойынша кеңінен танымал ойынды ұсынады. Ол әр түрлі тақырыптарға 60 мәтін- үлгіні қамтиды. Бағдарламада экранда көрсетілген алты тақырыптың бірі қолданылады және бұл мәтіннен бір сөз көрсетіледі. Бұл мәтіннің қалған сөздері қалдырылып қойылған. Үйренуші ең аз ақпаратты пайдаланып, алтауының қандай тақырыбы бұл мәтінге сәйкес келетіндігін тауып білуге тиіс. Ол тақырыпты ойлап тапқанша, қосымша сөздерді сұрата алады.

9. Спидрид (жылдамдықпен оқуға бағдарлама)

Мәтін экранда белгілі уақыт бойы 8 жолмен бөліктермен көрсетіледі (үйренуші көрсету уақытын таңдай алады: 1 минуттан 9 секундқа дейін - өте баяу оқу үшін; 9 секунд – жедел жадыны жаттықтыру үшін). Жаттығудың мақсаты – мазмұнды жалпы қамтумен тез оқуды жаттықтыру. Әрбір беттен немесе бүкіл мәтіннен кейін көптік таңдауға сұрақтар берілуі мүмкін. Мәтін қалыпты, сол секілді көбейтілген шрифтпен көрсетілуі мүмкін. Көрсету уақытын таңдау кезінде мәтін уақыт шектеуісіз мазмұнды жалпы қамтумен оқу дағдыларын тексеру үшін пайдаланылуы мүмкін.

10. Сториборд (мәтінмен жұмысқа бағдарлама)

Оқытушы экранда басады және мәтінді жазады. Жадыны, логиканы және тілдік дағдыларды пайдаланып, үйренушілер экранда бұл мәтінді қалпына келтіруге тиіс (мәтіннің әрбір сөзіндегі әріптер клякстармен ауыстырылған). Бұл жаттығу оқу белсенділігін ынталандырады. Жұмыс кезінде оқытушы шыдамдылық жоғалтып, жекелеген әріптер қарап қоюы мүмкін, бірақ үйренушілер, тәжірибе көрсеткендей, ешқашан бұлай істемейді және бүкіл мәтінді өз бетімен қалпына келтіруге тырысады. Сондай-ақ жұрнақтар мен жалғауларды ойлап табуға қосымша жаттығулар бар.

11. Тестмастер (сұрақ- жауапты түрде тестілеуге бағдарлама)

Бұл кез келген деңгейде кез - келген пәнге арналған қолданылуда қарапайым бағдарлама. Оқытушы жауаптардың мүмкін дұрыс нұсқаларын қарастырып, «жауап- сұрақ» кез келген ұзындықтағы жұптар тізбегін дайындай алады. Үйренуші толық жауапты басып шығуға тиіс. Ол кез келген реттілікпен сұрақтарға жауап беріп, сондай-ақ тексеруші және үйретуші режимдерде жұмыс істей алады.

7. Компьютерлік ойындар:

1. Заттар сатып аламыз.

Үйренушілерде сатып алғылары келетін тауарлардың тізімі бар. Олар сәйкес дүкенді тауып, кіріп және тауарларды сатып алуға тиіс. Егер дүкенде қажетті тауар жоқ болса, оларға автобусқа отырып, супермаркетке бару қажет. Үйренушілер экранда шет тілде толық жауаптарды басып жазуы керек. Ойында дүкендер желісінің суреті үшін қарапайым графикалық дисплей қолданылады.

2. Лондондық шытырман оқиғалар

Лондонның картасы қолданылатын қызықты ойын. Ойыншы Лондонға саяхат жасап, саяхат соңында белгілі бір заттар сатып алып, Хнтроу әуежайына дейін жетуге тиіс. Ойын әдеттегі сабаққа есептелген және шет тілін әр түрлі жағдайларда пайдалануды ынталандырады.

3. Сөзді ұстап ал.

Экранда бір топ балық –сөздер жүзіп өтеді, балықты оларды аулап, қажетті ретпен тізіп қоюға тиіс. Бағдарламаның жұмыс тілі - шет тілі. Әрбір сәтті әрекеттен кейін экранда пайда болатын сөздердің барлық мүмкін комбинацияларына рұқсат етілген.

4. Қонақ үйде өрт болып жатыр.

Ойыншылар жанып жатқан қонақ үйге тап болып, дұрыс шығу жолын табуға тиіс. Бұнымен қоса оларға белгілі бір бөлмелер арқылы өтіп, нұсқаулар беруі және бағалы заттарды (бұның бәрін шет тілде басып жазып) жинауы тиіс. Оқытушыда ең жақсы эвакуациялау жоспары болады [17,229-303].

• 
  информатика мен есептеу техникасының негізгі түсініктерін білу;
  
• 
  кем дегенде бір мәтіндік түзетушіні меңгеру;
  
• 
  қазіргі заманға сай операциялық жүйелерді білу және олардың негізгі бұйрықтарын меңгеру;
  
• 
  алгоритмдер туралы бастапқы түсінік.
  

• 
  компьютер берілген нақты сабақ үшін оқыту құралы ретінде жаңа не нәрсе береді;
  
• 
  ұсынылатын оқытатын компьютерлік бағдарламалар міндетті стандарт ережесімен келістіріледі ме;
  
• 
  қандай нақты бағдарламалар оларды тікелей сабақта қолдану үшін, ал қандайлары - сабақтан тыс уаытта қолдану үшін жарайды;
  

• 
  өз пәні бойынша сынып деңгейінде оқу процесін ұйымдастыру (оқу процесінің кестесі, сыртқы диагностика, қорытынды бақылау).
  
• 
  Сыныпішілік белсендіруді және үйлестіруді ұйымдастыру (жұмыс орындарын қою, нұсқама жүргізу, ішкі желіні басқару және т.б.).