Сражиева Гаухар Мухиддинқызы Бекболаева Гулнюра Әшімқызы Арысбаева Жарқынай Асетуллақызы Н32 н әтижеге бағытталған сабақ

Демек, нәтижеге бағдарланған білімді пәндік компетенция тұрғысынан 
қарастыратын болсақ, «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні адамның ішкі сезімдері 
арқылы оның ойлау, пайымдау, тұжырымдау, тыңдау, түсіну, пікірлесу сияқты 
коммуникативтік қатынастарды жинақтаған білімдері негізінде ӛмірлік 
қажеттілігіне айналдыра білуді нысана етеді. Қазіргі таңда жаңартылған 
бағдарлама аясында сабақ ӛткізу бағытында сабақтың сапасын, мазмұнын, 
әдістерін жаңа деңгейге кӛтеруге мүмкіндігім келгенше ұсыныс беруге 
тырысамын. Сонымен қатар, осы мақсатқа жету үшін әр түрлі технологияларды 
қолдануды ұсынамын. Мәселен: СТО технологиясының элементтері, топпен 
деңгейлеп оқыту, ақпараттық технология, БИС технологиясы т.б.
Мен сабақ беру үрдісінде тыңдаушыларыма негізгі факторларды 
басшылыққа алуды кӛздеймін: 
- оқушылардың ӛз бетінше жұмыс істеу тиімділігін арттыру;
- білімді алуға жетелейтін әдістер технологияларды қолдануға;
- жекелей, жұппен, топпен жұмыс жүргізу;
- ойлау қабілетін дамытатын әр түрлі тапсырмалар;
- қабілетіне қарай деңгейлік тапсырмалар беру;
- шығармашылық жұмыстар беру;
- оқушының қиындықты ӛзі шешуіне құрылған ситуациялық тапсырмалар беру; 
- ӛзін және ӛзгелерді бағалай білуге;
- сӛзге тоқтауға.
Осы 
технологиялардың 
тиімділігі 
сол, 
оқушының 
танымдық 
құзіреттіліктері қалыптасады. Сабақ барысында оқушылардың қабілетіне, білім 
деңгейіне, ынтасына қарай топқа бӛліп, ӛз бетімен еңбектенуге, ізденуге, 
шығармашылыққа баулып, қорытынды жасауға машықтандыруға болады. 
Оқушының ақыл-ойын дамытып, ӛзіндік дүниетанымын қалыптастырып, 
сабаққа ынтасын арттырып, тапсырманы орындау барысында жіберілген 
қателер мен кемшіліктерді уақытында анықтап түзетуге мүмкіндік береді. 
Сабақты ұйымдастыру барысында, оларды баурап алу үшін, қазақ халқының 
бай мұраларынан сыр сандық жасап, «Ақ сандығым ашылды, ішінен шашу 
шашылды» немесе ситуациялық сұрақтар тудыру арқылы оқушылардың 
қызығушылықтарын, танымдық құзіреттіліктерін, қиялдарын дамытатын «Ой 
шақыру» сұрақтарын қоямын. 
Сабақ барысында оқушыларды біліммен қаруландырып қоймай, оларды 
қисынды ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту үшін, орта буында қайталау 
сабақтарын «Бұл неліктен?», «Кім кӛп біледі?», «Кӛңілділер мен тапқырлар», 
«Сӛз мергені», «XXI ғасыр кӛшбасшысы», «Тапқыр достар» атты сайыстар, 
ойындар арқылы танымдық құзіреттіліктерін арттыруға болады. Тақырыпты 
қайталау, қорытындылау кезінде «қайталау – оқу анасы» деген нақыл сӛздерді 
қолданып, тақырыпқа байланысты сӛздік қорларын молайтып, ӛткен 
тақырыптың мазмұнын толық ашу үшін, сабақ бекітіледі. Ал шығармашылық 
қасиетті қалыптастыруда сӛз ӛнерінің маңызы зор.
Бұл ретте ұлы ұстаз А.Байтұрсынов: «Сӛз ӛнері-ӛнердің биік шыңы. Ол 
адам санасының үш негізіне сүйенеді. Бірінші ақыл, екінші-қиял, үшінші-
кӛңіл», - деп, балаға сӛз ӛнерін меңгеру үшін осы үш істі бірлікте қарастыру 
керектігін ұсынса, жан - жақты талант иесі, әдеби әдіскер - ғалым ретінде 

М.Жұмабаев «Баланы мектепке тоты бол деп бермейді, сӛзінен ісі 
айрылмайтын іскер болсын деп береді» деп, мектептің әр жылы оқушының 
тілін дамыту үшін жүргізілетін жаттығулар, қалыптастыратын дағдылар 
шоғырын топтап, сатылай ӛсу қалпында қолдануға болады. 
Әдіскер-ғалым М.Жұмабаев: «Баланы не нәрсемен айналысса да ісіне 
ынталы болуын, мұғалім барлық білімін ана тілін негіз қыла білгені, болмаса, 
тілі түзелмеген, ойын сӛзбен ұқтыра білмейтін, сӛз болып жарыққа шыққан 
ойды ұға білмейтін балаға ешбір білім берудің мүмкін еместігін» дәл аңғарған.
Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін 
сабақтарды мынадай жолдармен ӛткізуге болады:
1. Сабақта кең кӛлемде кӛрнекі құралдарды пайдалану;
2. Сабақты түрлендіріп ӛткізу;
3. Сабақта оқушылар ӛздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану; 
4.Техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5. Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді кӛрсету.
6.Балаларға белгілі тақырыпта әңгіме оқып, оқушыларға басқаша аяқтауға кілт 
боларлық сюжет ұсыну;
7.Әңгіменің, ертегінің сюжетін бастап беру, аяқтауды оқушыларға тапсыру;
8.Ертегіні ұжым болып тыңдау;
9.Ұнатқан кейіпкерлеріне мінездеме беру;
10.Қиялдау арқылы сурет салғазу, ролмен ойнату;
11.Шығарма кейіпкерлеріне хат жазғызу.
12.Арнайы тақырыпта пікірталас тудыру.
Тағы да, орыс педагогы К.Д.Ушинский: «Кімде - кім оқушының тіл 
қабілетін дамытқысы келсе, алдымен оның ой қабілетін дамытуы тиіс. Сӛздің 
қасиеті ойды дұрыс беру арқылы бағаланады, ойдың дұрыс айтылуы сӛз ішінен 
келіп шығады», -деген. Шынында, баланың айтайын дегені, ең бірінші, оның 
ойында пайда болады, тек содан кейін ол ойлар ауызша айтылады. Ӛз ойын 
дәлелдеп айта білуге үйретуде баланың ой тізбегін дұрыс, логикалық жолмен 
құрылуын қадағалау, сабақ үстінде белсенді ақыл - ой жұмысын 
ұйымдастырып, тапқырлығына жол ашып отыруы керек. Яғни, бір нәрсені 
екінші затпен салыстыру, талдау, жинақтау, қорытындылау, жүйелеу, белгіліні 
белгісізбен салыстыру, салыстыра ойлау жүйесіне сүйену - сӛйлеудің мазмұнды 
болуына нақты материалдың қорын жасап, бақылау, салыстыру арқылы ӛмір 
тәжірибесін 
арттыруға, 
бақылау, 
байқау 
құбылыстарын 
талдауға, 
қорытындылауға дағдыланады.
Ал ойлай білу дағдыларын кӛрсететін белгі - ойлау операцияларын 
(әрекеттерін) іске асыра білу. «Ойлау - жанның ӛте бір қиын, терең ісі», деп 
М.Жұмабаев айтқандай, баланың логикалық ойлауы арқылы тілін дамыту үшін, 
мұғалімге оның теориясын терең білу міндеті жүктеледі. Ана тілінің музыкасын 
ұғындыру, 
оқушылардың 
сӛйлеу 
тілін 
дамытуда 
дидактикалық, 
шығармашылық, сюжеттік, рӛлді ойындардың маңызы зор. Атап айтсақ, 5-6-
сыныптарда әдебиет сабағында ӛткізетін әдеби ойындардың оқушының білім 
білік дағдыларын қалыптастыруда маңызы зор.

жүктеу/скачать 4.1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: