Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері
жүктеу/скачать 25.69 Kb.
|
| Бәсеке дегеніміз - тауар өндірушілер арасындағы жоғары пайда табу барысында өз өнімдерін өткізудегі жарысы.
Нарық құрылымының көптүрлілігіне байланысты бәсекенің 2 түрі бар: а) жетілген бәсеке; ә) жетілмеген бәсеке. Бәсекенің бөлінуіне әсер ететін факторлар: фирманың көлемі мен саны, өнім түрлілігі, нарыққа кіріп-шығу шарттары, ақпарат алу мүмкіндігі, бағаға бақылау жасау деңгейі. Жетілген бәсеке дегеніміз- бірнеше мың сатушылардан құралатын бәсеке. Жетілген бәсекеде фирма рыноктық бағаға әсер ете алмайды. Сатылатын тауарға бағаны рынок белгілейді. Жетілмеген бәсеке дегеніміз- таза бесекенің кем дегенде бір шарты орындалмайтын бәсеке түрі. Жетілген жіне жетілмеген бәсеке арасындағы айырмашылықты келесі кестеден көруге болады: Жетілмеген бәсекенің 3 түрі бар: а) Монополиялық бәсеке- 10-100-ге дейінгі фирмалар арасындағы бәсеке. Олар тауарлардың ішінде қз тауарының артық екеніне көндіргісі келеді. Мұндай бәсекеге киім-кешек, сабын, кір жуатын ұнтақ сататын нарықтар жатады. Бір-біріне ұқсас тауарлар өндіретін, бірақ тұтынушылардың ойы боыынша әртүрлі тауарлар шығаратын фирмалар. Олардың тауарлары бір-бірінен сыртқы көрінісі арқылы ерекшеленеді. ә) Олигополия – 1-10-ға дейінгі бірнеше ірі фирмалардың арсындағы бәсеке. Олигополиялық нарыққа кірудің негізгі шарты- капитал деңгейі, жаңа техника және технология өндірісіне бақылау жүргізу. Өндіретін өнім түріне қарай олигополия 2-ге бөлінеді: Таза олигополия- бұл кәсіпорында бірдей стандартты өнім өндіру. Дифференциалды олигополия- бұл 1 бағытта әртүрлі өнім шығаратын фирмалар. б) Монополия-жалғыз өндіруші фирма. Ол ұлттық экономикадағы жоғары орын алатын ірі корпарацияларды көрсетеді. Монополия болған кезде жалғыз 1 ғана өндіруші болады, ол ұсынылатын тауар көлемін толығымен бақылап отырады. Монополияға кіру үшін келесідей ерекшеліктері блуы керек: а) өнім өндіру масштабы; ә) құқықтық артықшылығы; б) шығарылған өнімнің басқа тауарлардан ерекше болуының арқасында оған берілетін құқықтар (патент және лицензия); в) негізгі шикізат түріне меншіктік қатынасы. Қосымша табыс алу мақсатында, монополия, өзінің нарықтық күшін пайдаланып, бірдей тауарларды әртүрлі нарықта әртүрлі бағамен сатады.Әртүрлі бағаларды қолдану баға алалаушылығы деп аталады. Оның 2 түрі бар: сатылатын өнім бірлігі бойынша алалаушылық; тұтынушылар арасындағы алалаушылық. Баға алалаушылығының пайда болуының 3 шарты бар: а) фирманың күшті монополиялық күші болуы керек, баға белгілеу мен өндірісті бақылайтын; ә) тауарды қайта сату болмау керек; б) нарықты сегменттеуге өндірушінің икемі. жүктеу/скачать 25.69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|