"Стандарт-кост" тизими буйича бошқарув ҳисобини ташкил этиш



Дата15.03.2023
өлшемі16.59 Kb.
#470818
Стандарт-кост усули


“Стандарт-кост” тизими буйича бошқарув ҳисобини ташкил этиш
Бозор иқтисодиёти шароитида корхоналар уртасида ицтисодий рацобатбардошлик мухитининг шаклланиши ишлаб чиқарилаётган махсулотлар таннархини хисоблашнинг илғор тизимларидан фойдаланиш заруриятини туғдиради. Хорижий мамлакатларда бухгалтерия хисобини юритишнинг замонавий шароитида стратегик ва тактик хусусиятш эга булган бошцарув царорларини цабул цилиш жараёни корхонанинг харажатлари ва молиявий натижалари хацидаги ахборсган таянади. Бу вазифани бажаришда “Стандарт-кост” хисоб тизими корхона харажатларини бошцаришда самарали цуроллардан бири Хисобланади. Унинг асосида белгиланган нормалар доирасида хамда улардан четланишлар буйича хисоб юритиш ва назорат цилиш тамойиллари ётади. "Стандарт-кост" атамаси икки создан ташкил топган: "стандарт" — махсулот бирлигини ишлаб чицариш учун зарурий булган молиявий, модций ва мехнат харажатлари учун олдиндан Хисоблаб цуйилган харажатларни нормагнвини внглатса, "кост" сузи эса махсулот бирлигига тугри келадиган харажатларни билдиради. Шундай цшшб, "Стандарт-кост" сузи т^лиц маъносида стандарт харажатларни англатади. Огандартлар — энг аввало, ишлаб чицаришнинг бевосита харажагларидан фойдаланиш устидан назоратни Урнатишга царатилган ва бир-бирига боглиц, сметалар эса тацсимланадиган харажатлар назорати учун мулжалланган. "Стандарт-кост" тизими - бу харажатлар хисоби ва таннархни аницлаш гизими булиб, унда ишлаб чицарилган махсулотлар (ишлар, хизматлар) таннархи аввалдан пухта, обдон хисоблаб чицилган 72 норматив харажатлар ёрдамида бахоланади, кейин эса хакикий килиншн харажатлар билан тавдосланади. Норматив ва хащщий харажатлар уртасвдаги фарк четланиш деб аталади. Харажатларни самарали боищариипшнг мухим воситаларидан бири четланишлар тахлшга деб юритилади. "Стандарт-кост" тияимининг таркиби моддалар буйича харажатларнинг куйидаги дастлабки (ишлаб чицариш жараёни бошлангунча) нормаларидан ташкил тонади: — асосий материаллар; — асосий ишлаб чикаришда банд болтан ишчиларнинг мехнат Хаки; — ишлаб чикаригцщаги таксимланадиган харажатлар (ёрдамчи ишлаб чикаришдаги ходимлар ига хаки, ёрдамчи материаллар, ижара хаки, жихозлар амортизацияси ва х к .) — сотиш харажатлари (м ахсулотни сотиш буйича харажатлар). "Стшщарт-косг" хисоб тпизими буйича фойда куйидаги таргибда аникланади: 1. Махсулот сотишдан олинган ялпи даромад; 2. Махсулотнинг стандарт таннархи; 3. Ялпи фойда ( 1к-2к); 4. Стандартлардан четланишлар; 5. Фойда (Зк-4к)- Стандартлар ва нормалар ёрдамида хисоблаб чикилган кал ькуляциялар ишлаб чикариш ва харажатларни тезкор бошкдриш учун асос булиб хисобланади. Харажатларнинг белгилантн стандарт нормаларидан четланиш даражаси мазкур четланишпарнинг келиб чициш сабабларини ашщлаш учун тахлил Килинади. Бу эса маииурияпа ишлаб чикаришдаги камчиликларни тезкор баргараф этиана, келажакда хам уларнинг олди1ш олишга имкон яратади. Шуни таъкидлаш керакки, "Стандарт-кост" хисоб тизими хориж амалиётида норматив хужжатлар билан белгилаб кУйилмаган, шу сабабли бу гизим стандаргларни белгилаш ва хисоб Кайдномаларини юргизишнинг ягона усулит эга эмас, натижада биргина корхона ичида хам базисли, жорий, муглак, тахминий ва енгиллаштирилган каби турли нормалар амал к и л а д и . Иормаларни белгилашда махсулотни итплаб чицариш учун зарур хомашё, ишчи кучи ва хизматлар харажатини табиий холда ифода этишга имкон берувчи мицдорий стандартлардан кенг фойдаланилади. Тацсимланадшън харажатлар. Тацсимланадишн харажатлар назорати учун махсулотнинг тахминий хажми дан келиб чициб маълум давр учун ставкалар белгиланади. Тацсимланадиган харажатлар сметалари доимий тавсифш эга, бироц ишлаб чицариш хажмининг узгаришида тацсимланадиган харажатлар назорати учун узгарувчан стандартлар ва сирпанчиц сметалар тузилади. Тацсимланадиган харажатларнинг сирпанчиц сметалари махсулот ишлаб чицариш мицдорига бокшц равишда доимий, узгарувчан ва ярим узгарувчан харажатларга булинади. Сунгтилари, Уз навбатида, доимий ва узгарувчан таркибий унсурларга булиб чицилади. Бундай усулда тацсимланадиган харажатларнинг смета ставкаси (нормаси) махсулот ишлаб чицариш ва доимий харажатлар бирлигига олдиндан белгиланган нормалар улушининг узгарувчан цисми сифатида аницланади. Махсулотнинг стандарт таннархини аницлаш учун хомашёнипг норматив харажатлари, ишчи кучи ва тацсимланадиган харажатлар умумлапггирилади. . " Стандарт кост" хисоб тизимидан фойдаланадиган корхоналар одатда, харажат моддалари буйича хисобни 3.1 - жадвалда курсатилгани каби ташкил этади. — хомашё харажати буйича чегланишлар; мехнат хаци буйича чегланишлар; — умумишлаб чицариш харажатлари буйича четланишлар; давр харажатлари буйича четланишлар. Зарурат ’гукилганда (масалан, жавобгарлик марказлари буйича булинмалар да четланишларни акс эттиришда) бу харажат моддаларининг хдр бири буйича аналитик счетлар очилиши мумкин.

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет