Бұзылу түрлері және негізгі көріністері
|
Пайда болу тетіктері немесе клиникалық мысалдар
| -
Қимылдық белсенділіктің жоғарылауы
-
ауыру сезімімен, тағам жентегінің асқазаннан өтуінің баяулауымен қабаттасады.
| -
ойық жара ауруы, гастриттер кезінде.
-
дерттік висцеро-висцералдық рефлекстер кезінде.
-
асқазан сөлінің қышқылдығы жоғарылаған кезінде.
-
пилороспазм кезінде.
-
кезбе жүйкені түрткілеген кезде.
| -
Қимылдық белсенділіктің төмендеуі
-
тамақ ішкеннен соң төс астында ауырлықтың пайда болуымен қабаттасады. Асқазанда іркілген тағам жентегі ашу және шіруге ұшырайды, бұл асқорыту жолының жұқпалық-уыттық зақымданулары, асқорыту жүйесінің толық, қатты бұзылулары үшін алдын ала жағдай жасайды.
| -
отадан кейінгі кезең (кезбе жүйкені кесуден кейінгі синдром).
-
жұқпалы аурулар.
-
ауқаттық дистрофия.
-
асқазанның төмен түсуі.
-
қымылдың жүйкелік реттелуінің бұзылуы (асқазанның идиопатиялық салдануы, жүйкелік анорексия).
-
диабеттік нейропатия.
-
симпатикалық жүйке жүйесінің түрткіленуі.
|
Бұзылыстар түрі
|
Пайда болу тетіктері
|
Толқи жиырылудың жылдамдауы
-
Іш өтумен қабаттасады . Ұзаққа созылу кезінде сусыздануға , ауыр электролиттік бұзылыстарға және асқорытудың жеткіліксіздігіне әкеледі.
Іш өтудің түрлері:
|
| -
Сөлденістік
| -
тамырбелсенді ішектік пептидтің көбеюі
| -
Осмостық
| -
ішек ішіндегісінің осмостық қысымының жоғарылауы (мәлабсорбциялық синдром, тұздық ішөткізгіштер)
-
әдеттегіден тыс дерттік тітіркендірудің әсері
| -
Гиперкинезиялық
| -
жүйкелік реттеудің бұзылыстары кезінде
| -
Жалқықтық
| | -
Әдеттен тыс
| -
тоғышек саңылауының өспемен тарылуы кезінде, теңгерулік гиперсекреция нәжістің өтуін жеңілдетеді
|
Толқи жиырылудың баяулауы
|
|
Іш қатудың түрлері:
|
| -
Ауқаттық
| -
тағамда өсімдіктік торшаның жеткіліксіздігі
| -
Дағдылық
| -
кейбір ахуалдық жағдайлар кезінде (асығу, нашар санитариялық-тазалықтық жағдайлар)
| -
Нейрогендік:
а. түйілулік,
б. атониялық
|
-
тоғышектің түйілулік жиырылуы
-
мый және жұлынның әртүрлі зақымданулары кезінде
| -
Желішектік
| -
көтен-желішектік аймақтың аурулары кезінде
| -
Уыттанулық
| -
сынап, қорғасынмен улану, дәрілердің әсері
| -
Ішектің құрылымдық зақымдануының салдарынан – өршуі кезінде ішек бітелуін туындатуы мүмкін
| -
ұзын тоғышек, алып тоғышек, өспелер, тарылулар, бүйірқалталар
|
немесе мәлабсорбция синдромы (франц. мal – ауру).
-
Асқорыту бұзылысының кез-келген түрі және кезеңі кезінде
|
кейбір асқорытулық ферменттердің жеткіліксіз өндірілуі кезінде өтетін ауру: созылмалы панкреатит, ұйқыбез обыры, ұйқыбез фиброзы, холестаз, асқазан бөлігін кесу, бүйірқалталықтық және б.
| -
Ашішектің шырышты қабығы эпителийінің зақымдануы кезінде
|
целиакия, амилоидоз, ішек лимфомалары, Уиппл ауруы, эозинофилдік гастроэнтерит, Крон ауруы, қысқа ілмек синдромы, вирустық, бактериялық жұқпалар және құрт аурулар ж.б.
|
Асқазанның ойық жара ауруының патофизиологиясы
Ойық жара ауруы – жалпы көрінісі шырышты қабаттардың, жиірек асқазан мен ұлтабардың орныққан жарасымен сипатталатын туындауы әртүрлі аурулардың жиынтығы.
Гастродуоденалды жаралардың туындауы заманауи көзқарас бойынша, асқазан қойыртпағының күшті агрессивті (озбырлық) әсерінен де, асқазан мен ұлтабардың шырышты қабаттарының қорғаныстық мүмкіндіктерінің әлсіреуінен де дамиды.
Озбырлық жайттар
|
Әсер ету тетіктері
| -
Организмге стресстік, неврогенді теріс эмоциялардың әсері
| -
патогенезде негізгі тетік болып табылады. Дербес жүйке жүйесін бұза отыра:
-
асқазан сөлінің бөлінуі мен қышқылдығын арттырады.
-
Асқазанның, ішектің бұлшықеттерінің және тамырларының ұзақ тарылуы
-
Шырышты қабаттағы дистрофиялық үрдіс.
| -
Тұз қышқылы мен пепсин мөлшерінің жоғарылауы
| -
Заманауи көзқарас бойынша шырышты қабаттың құрылымын бұзатын негізгі жайт болып табылады. Сол себепті тұз қышқылы мөлшерінің жоғарылауын дамытатын кез келген әсер – озбырлық жайт
| -
Озбырлық жайттар; Гиперхлоргидрия
| -
Іргелік жасушалар санының артуы
-
Тұз қышқылы өндірілуін артық күшейткенде, мысалы, кезбе жүйке межеқуатының жоғарылауы, гастриномада (күшейткіштердің әсеріне іргелі жасушалардың сезімталдығының жоғарылауы, Золлингер-Эллисон синдромы)
-
Тұз қышқылы өндірілуі тежелуінің жеткіліксіздігі: секретин тапшылығында, (ішек шырышты қабатының атрофиясы), соматостатин, тұз қышқылы әсерінен пепсинге айналатын пепсиногеннің өзін-өзі реттеу тетігінің жеткіліксіздігінде, бұл симпатикалық жүйке жүйесінің межеқуаты жоғарылағанда, никотиннің әсерінен дамиды.
| -
Helicobacter pylori
| -
Шырышты қабаттың қорғаныстық қабатын бұзатын лизистік ферменттерді бөледі.
-
Энтероциттерге тікелей зақымдаушы әсер ететін цитотоксиндер өндіреді.
-
Эпителиоциттерді зақымдайтын гастралды Т-лимфоциттерді күшейтеді.
-
Қабыну және фагоцитозды тудырады, қабыну дәнекерлері арқылы (интерлейкин, лизосомалық гидролазалар, өспе тіршілігін жоятын жайт) эпителиоциттерді зақымдайды.
| -
Стероидты емес қабынуға қарсы препараттар
| -
Циклооксигеназа белсенділігінің тежелуінен асқазанда простагландиндердің аз өндірілуінен шырышты қабаттардың қорғаныстық қасиеттері төмендейді.
| -
Шылым шегу
| -
Ұйқы безінің экзокринді қызметінің төмендеуі (ұлтабарға сілтілі секреттің шығарылуы азаюы және бикарбонатты аниондар мөлшерінің азаюы).
-
Пилорустық қысқыш межеқуатының төмендеуі және ұлтабарға асқазаннан қышқыл қойыртпақ түсуінің артуы.
-
пепсиноген-1 өндірілуінің артуы.
| -
Ұзақ стресс –серпілістерде немесе кортикостероидтармен ұзақ емдегенде
| -
Асқазан эпителийінде қалпына келу үрдістерін тежейді.
-
Асқазанның резистивті тамырларының тарылуын және шырышты қабаттың ишемиясын дамытатын адренорецепторлардың эндогенді катехоламиндерге сезімталдығының жоғарылауы.
| -
Гипергастринемия, сонымен бірге басқа гастроинтестиналды гормондардың (мысалы, холецистокининнің) артуы, гистаминнің артуы; простагландин Е2 азаюы; энтерохромафинді, іргелік жасушалардың массасының тектік жоғарылауы
| -
Асқазан сөлінің қышқылдығының жоғарылауы – озбырлық белсенділігі.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
