Студенттің ПƏндік оқу- əдістемелік кешені

Емтихан сұрақтары
1.Жүк көтергіш машиналардың негізгі параметрлері?
2.Крандардың механизмдері жəне олардын кинематикалық сұлбалары?
3.Кран механизмдерінің серпімділік байланыстарын санамағандағы статикалық ,
кинематикалық жəне динамикалық есептеу əдістері?
4.Жүк көтергіш маштналарға жəне олардың элементнріне əсер ететін салмақтың, желдік
жəне инерциялық күштердін сипаттамасын берініздер?
5.Машинаның жұмыс істеу режимдері қандай параметрлермен анықталады?
6.Жүк көтергіш машиналардың өнімділігі қалай анықталады?
7.Жүк көтергіш машиналардағы жетектердін қандай түрлерін білесіз?
8.Жүк көтергіш машиналардағы қолданылатын тежегіштердін түрлерін құрылысын
айтыныз?

92
9.Полиспаста дегеніміз не? Полиспастаның П.Э.Н. дегеніміз не? Болат арқанның құрылысын
анықтаныз?
10.Блоктар жəне шығырлар атқаратын қызметері арқанды шығырғы бекіту тəсілдері?
11.Жүк ілетін ілмектер олардын түрлері. Ілмектерді ілу əдістері крюкті есептеу. Траверсті
есептеу тəсілдері?
12.Дара жүктерді ілетін ілмектер. Клешті ілмектер?
13.Майда ұсақ төкпелі жүктерді тиеп-түсіретін жүк қармау қондырғылары. Грейферлер,
олардың түрлері?
14.Жүк көтеретін шығырлардың құрылымын айтыныз? Көп жылдамдықты, фракционды
жəне арқан жетекткйтін шығырларды түсіндірініздер?
15.Көтергіш лебедкалардың құрылымын айтыңыздар, соның ішінде көп жылдамдықты,
фрикционды жəне арқанды тарту шкивтары?
16.Арқанды жинау механизінің арналуын, құрылымын жəне есептеуін көрсетіңіздер?
17.Домкраттардың құрылымы қандай жəне олардың арналуы мен есептеу əдістемелері?
18.Кранның қозғалу механизімінің есептеу əдістемелерінің жалпы жағдайы?
19.Кранның қозғалу механизіміндегі динамикалық күштемелерді анықтау əдістемелерін
көрсетіңіздер?
20.Релісдөңгелекті, пневмодөңгелекті жəне шынжыр табанды крандардың қозғалу
механизімдері қалай құрылымды түрде орындалады?
21.Кранның бұрылатын бөлігіндегі айналу механизімін есептеу əдістері?
22.Кранның бұрылу бөлігіндегі айнналу механизіміндегі динамикалық жүктемелер қандай
жəне қалай анықталадды?
23.Кранның бұылу бөлігіндегіайналу механизімдері құрылымдық түрде қалай орындалады?
24. Қолданылатын тіректі-бұрылмалы құрылғылар түрлері туралы не білесіз?
25.Жебелі крандардың ілмегінің иіні шығуының өзгеру механизімдерінің құрылғылары жəне
жебелі кранның керілуін анықтау туралы айтып беріңіз?
26.Аспалы жебеге жебелі полиспаст бекітілуінің тиімді орны қалай анықталады?
27.Тіреуіш телескопиялы жылжымалы жебе гидроцилиндрінің жүктелуін жəне жебе
секциясының жылжуы кезіндегі күштерді қалай анықтайды?
28.Ауытқуға қарсы жебелі кран орнықтылығын (жүктелген жəне өзіндік) қалай тексереді
жəне қарсы салмақ пен балласттың тиімді массасы қалай анықталады?
29.Жебелі өзі жүргіш жəне мұнаралы крандардың тіректі жүктемелері жəне шынжыр
табанды крандардың тіректі қысымдары қалай анықталады?
30.Көпірлі аралық крандардың тіректі жүктемелері қалай анықталады?
31.Илмелі аралық құрылымы бар крандардың тіректі жүктемелері қалай анықталады?
32.Мұнаралы крандардың түрлері мен құрылымдары туралы, сонымен бірге оларды
есептеудің жалпы əдістемесі туралы айтып бер?
33.Пневмодөңгелекті жүріс жабдығы бар өзі жүргіш жебелі крандар түрлері мен
құрылымдары туралы жəне оларды есептеудің жалпы əдістемесі туралы айтып бер?
34.Шынжыр табанды жүріс жабдығы бар өзі жүргіш жебелі крандар түрлері мен
құрылымдары туралы жəне оларды есептеудің жалпы əдістемесі туралы айтып бер?
35.Жүк көтергіштігі жоғары монтажды крандар түрлер жəне олардың құрылымдық орындалу
ерекшеліктері туралы айтып бер?
36.Крандарды есептеу кезінде ЭЕМ-ді қолдану аймағы қандай?
37.Аралық крандардың түрлері мен құрылымдық орындалуы жəне оларды есептеу жалпы
əдістемесі туралы айтып бер?
38.Мұнаралы жəне өзі жүргіш крандар механизмдерін басқару жүйелерінің жалпы
қағидалары қандай?
39.Мұнаралы жəне өздігінен жүретін крандардың кабиналарында қандай құрылғылар
болады?
40.Жүк көтергіш машина-крандардың қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін қандай
аспаптар мен құрылғылар қолданылады? Олардың жұмыс істеу принципі мен құрылғылар?

93
41.Құрылыста қолданылатын көтергіштердің түрлері қандай жəне олардың арналуы?
Көтергіштер мен олардың негізгі түйіндерінің құрылымы.Ұстағыштардың құрылымы?
42.Құрылыс көтергіштерінің қарсы салмақ бар жəне жоқ кезіндегі жалпы есептеу
əдістемелерін көрсетіңіздер?
43.Құрылыс көтергіштерінің ұстағыштарының жұмысында көрсетілетін ұстағыштардың
есептелу əдістемелері мен Госгортехнадзордың талаптарын көрсетіңіз?
44. Шынжыр табанды жүріс жабдығы бар өзі жүргіш жебелі крандар түрлері мен
құрылымдары туралы жəне оларды есептеудің жалпы əдістемесі туралы айтып бер?
45.Кран жабдықтарын тасымалдау мен орнатудың шарттары қандай?
46.Диагностикада қолданылатын кран механизмдары мен металлоқұрылымдарының
жағдайын, жұмыс істеу принципі мен құрал-жабдықтар туралы айтыңыздар?
47.Құрылыста қолданылатын тасымалдаушы машиналардың түрлері мен олардың негізгі
параметрлері туралы айтыңыздар?
48.Тасымалдаушы машиналар мен орын ауыстыратын жүктердің анықталатын қасиеттері
қандай?Сусымалы денелердің шекті тепе-теңдік теңдеуін келтіріңіздер?
49.Конвейерлердің жұмыс режимдері қандай жəне жұмыс істеу уақыты?Тасымалдаушы
машиналардың сусымалы жəне дара жүктерді тасымалдағандағы өнімділігі қалай
анықталады?
50.Тасымалдаушы машиналардың жетегінің қуатын анықтаудағы жалпы əдістемелер қандай
жəне əртүрлі конвейерлер үшін орын ауыстыруға қарсыласу коэффициентінің белгіленуі?
51. Диагностикада қолданылатын кран механизмдары мен металлоқұрылымдарының
жағдайын, жұмыс істеу принципі мен құрал-жабдықтар туралы айтыңыздар?
52. Домкраттардың құрылымы қандай жəне олардың арналуы мен есептеу əдістемелері?
53. Кранның бұрылатын бөлігіндегі айналу механизімін есептеу əдістері?
54. Көтергіш лебедкалардың құрылымын айтыңыздар, соның ішінде көп жылдамдықты,
фрикционды жəне арқанды тарту шкивтары?
55.Таспалы конвейерлердің құрылымды орындалуы, қолдану обласы жəне арналуы қандай;
олардың жалпы есептеу əдістемелері, жəне де конвейерлік резеңке маталы таспа,роликоопор
жəне т.б. жеке базалық түйіндерінің құрылымды орындалуы?
56. Көтергіш лебедкалардың құрылымын айтыңыздар, соның ішінде көп жылдамдықты,
фрикционды жəне арқанды тарту шкивтары?
57. Тіреуіш телескопиялы жылжымалы жебе гидроцилиндрінің жүктелуін жəне жебе
секциясының жылжуы кезіндегі күштерді қалай анықтайды?
58.Шынжырлы конвейерлер жетек динамикасын ескергендегі есептеу əдістемесі неден
тұрады?Пластиналы конвейерлердің ерекшелігі қандай?
59.Таспалы жəне шынжырлы тарту органды шөмішті конвейер-элеваторлардың арналуы мен
қолдану обласы қандай?
60.Элеваторлардың шөміштерінің құрылымы туралы айтыңыздар.Элеватор шөмішінің
жүктеу мен түсіру шарттары жəне шөмішті элеваторлардың есептелу əдістемелерін
көрсетіңіздер?
61.Бұрамалы конвейерлердің арналуы қандай жəне олардың құрылыста қолдану аймағы?
Жұмыс органының құрылымды орындалуы туралы не білесіздер?
62.Бұрамалы конвейерлердің есептеу əдістемелерін көрсетіңіздер?
63.Роликті конвейерлердің арналуы, түрі жəне қолдану аймағы туралы айтыңыздар?
64.Сіз құрылымды орындалудағы жетекті жəне жетексіз роликті конвейерлердің
ерекшеліктері жайында не білесіздер?
65.Роликті конвейерлердің есептеу əдістемелерін көрсетіңіздер?
66.Конвейерлік құрылғыда қандай қосымша жабдықтар қолданылады? Олардың
номенклатурасы мен арналуы, параметрі мен құрылымды орындалуы?
67. Тіреуіш телескопиялы жылжымалы жебе гидроцилиндрінің жүктелуін жəне жебе
секциясының жылжуы кезіндегі күштерді қалай анықтайды?

94
68. Тіреуіш телескопиялы жылжымалы жебе гидроцилиндрінің жүктелуін жəне жебе
секциясының жылжуы кезіндегі күштерді қалай анықтайды?
69. Кранның бұрылатын бөлігіндегі айналу механизімін есептеу əдістері?
70.Пневмотасымалдаушы құрылымдардың құрылыстары қандай жəне олардың құрылыста
қолдану аймағы?
71.Ауа арқылы материалдарды тасымалдайтын пневмотасымалдаушы құрылғылардың
түйіндері мен элементтерінің құрылымдары туралы айтыңыздар?
72.Ауа арқылы материалдарды тасымалдайтын пневмотасымалдаушы құрылғылардың
есептеу əдістемелерін көрсетіңіздер?
73.Пневмотранспорттық материалдарға арналған жабдықтардың əртүрлілігі қандай?
74.Тиеп-түсіруші машиналардың қолдану аймағы мен арналуы қандай? Олардың
классификациясы,түрі,базалық параметрлері?
75. Көтергіш лебедкалардың құрылымын айтыңыздар, соның ішінде көп жылдамдықты,
фрикционды жəне арқанды тарту шкивтары?
76. Кранның бұрылатын бөлігіндегі айналу механизімін есептеу əдістері?
77.Бір шөмішті тиегіштердің құрылымы мен жұмыс органының кинематикасы туралы
айтыңыздар?
78.Осы тиегіштердің негізгі параметрлері мен есептеу əдістемелерін көрсетіңіздер?
79.Көпшөмішті тиегіштердің қандай кешенді сүлбелері мен жұмыс органдарын білесіңдер?
80. Тіреуіш телескопиялы жылжымалы жебе гидроцилиндрінің жүктелуін жəне жебе
секциясының жылжуы кезіндегі күштерді қалай анықтайды?

95
Глоссарий
Илемділік (грек тілінен
Plustikos – илеу үшін жарамды, икемді) – механикалық жүктемелер
әсерінен қатты денелердің қайтымсыз деформациялану қасиеті, жадығатты қысу (соғу,
илемдеу және т.б.) арқылы өңдеу мүмкіндігімен анықталады.
Серпімділік – денелердің өз пішімін және көлемін (қатты дене) немесе сыртқы күштердің
әсерін ғана қайта қалпына келтіру қасиеті. Жадығаттардың серпімді қасиеттерінің сандық
сипаттамасы – серпімділік модулі.
Коррозия (жегіде) (лат. тілінен corrosio – желіну) – хим. және эл.- хим. үрдістерден
туындаған, сыртқы ортамен өзара әрекеттесу кезінде дене бетінде дамитын, қатты
денелердің өздігінен қирауы.
Матрица (матем.) – прямоуг. таблица к.-л. элементов
а
ik
(чисел, матем. выражений),
состоящая из
т строк и п столбцов.
Кернеу – сырттан әсер етуден деформацияланатын денеде қалыптасатын механикалық ішкі
күштер.
Төзімділік (жадығаттар кедергісінде) – жадығаттар мен құрылымдардың қайталанбалы
(циклды) жүктемелер әсеріне кедергіге тұру мүмкіндігі.
Жадығат қажалуы, уақытта циклдық өзгеретін кернеулер мен деформациялар әсері
нәтижесінде жадығаттың механикалық және физикалық қасиеттерінің өзгеруі, төзімділік
шегімен сипатталады.
Тепе-теңдікке орнықтылық – күштер әсерінен тепе-теңдік қалыпта болатын, мәнсіз
ауытқулардан кейін қайта тепе-теңдік қалыпқа келетін механикалық жүйенің қасиеті.
Тербеліс (жағдайдың өзгеруі), сол немесе басқа қайталану дәрежесін иемдейтін қозғалыс.
Концентрация (лат. тілінен
concentratio), шоғырлану, жинақталу, бір нәрсенің қандайда бір
жерде жинақталуы (мысалыға: күштер, кернеулер).
Инерция қарымы – денеде массалардың үйлесуін сипаттайтын және ілгерілемелі емес
қозғалыс кезінде массамен бірге дене инерттілігінің өлшемі болып табылатын шама.
Статикалық анықталмайтын жүйе (құрылыс механикасында), байланыстар реакцияларын
(тіректі бекітпелердегі, өзектердегі күштер және т.б.) анықтау үшін статика теңдеулерінен
басқа, жүйенің деформациясын сипаттайтын қосымша теңдеулерді қажет ететін
геометриялық өзгермейтін жүйе.
Коэффициент (лат. тілінде
со – бірге және efficiens - өндіргіш), көбейткіш, көбінде цифрмен
сипатталады.
Сдвиг (в сопротивлении материалов), деформация тела под действием приложенных к нему
сил, при которой происходит взаимное смещение параллельных слоев материала с
сохранением неизменного расстояния между ними.
Эпюр (эпюра) (франц.
epure - сызба), өзара перпендикуляр екі (немесе үш) ортогональды
проекциялары болатын, одан кейін жазықтықтарға жайылған кеңістіктік фигура бейнеленген
сызба.
Әсерлеу сызығы (инфлюэнта) (құрылыс механикасында), график зависимости к.-л. величины
(усилия, прогиба и т.п.) в заданном сечении элемента конструкции от положения
приложенной к нему единичной силы пост. направления. Линии влияния применяются для
установления наиб. Выгодного расположения нагрузки.
Ферма (франц.
ferme, лат. firmus - бекем) (құрылыс механикасы) – барлық түйіндері есептеу
кезінде шарнирлі болып қабылданатын геометриялық өзгермейтін өзекті жүйе.