|
9.10 кесте
Тобыл-Торғай бассейні бойынша жылдық 50%, 75% және 95% жақын қамтамасыз етілген, (2015 - 2040 жж.) млн.м3 сушаруашылық қосынды балансы, млн. м3
Р/с №
|
Балансты құраушы
|
2015 ж.
|
2020 ж.
|
2030 ж.
|
2040 ж.
|
50%
|
75%
|
95%
|
50%
|
75%
|
95%
|
50%
|
75%
|
95%
|
50%
|
75%
|
95%
|
I. Кіріс бөлігі
|
1
|
Үстірттік сулар,оның ішінде
|
1664,1
|
707,2
|
331,4
|
1665,5
|
722,4
|
342,8
|
1666,8
|
742,3
|
353,5
|
1667,4
|
761,6
|
367,21
|
-өзендер ағыны
|
1643,9
|
666,2
|
243,8
|
1643,9
|
666,3
|
243,9
|
1644,0
|
666,3
|
243,9
|
1644,0
|
666,3
|
243,90
|
-су қоймаларды істеу
|
0,0
|
20,7
|
67,4
|
0,0
|
34,6
|
77,3
|
0,0
|
53,1
|
86,8
|
0,0
|
71,9
|
99,85
|
-қайтарылым және шахталық-кен сулардың
|
20,0
|
20,0
|
20,0
|
21,4
|
21,4
|
21,4
|
22,7
|
22,7
|
22,7
|
23,3
|
23,3
|
23,29
|
-Есіл ө. бассейнен тастау
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,2
|
0,163
|
2
|
Жер асты суларын пайдалану
|
29,7
|
29,7
|
29,7
|
36,8
|
36,8
|
36,8
|
44,8
|
44,8
|
44,8
|
53,8
|
53,8
|
53,85
|
3
|
Шахталық-кен суларын пайдалану
|
6,7
|
6,7
|
6,7
|
7,0
|
7,0
|
7,0
|
7,3
|
7,3
|
7,3
|
7,9
|
7,9
|
7,934
|
БАРЛЫҒЫ
|
1700,4
|
743,5
|
367,7
|
1709,3
|
766,2
|
386,6
|
1718,9
|
794,3
|
405,6
|
1729,2
|
823,4
|
428,99
|
II. Шығыс бөлігі
|
1
|
Су тұтыну жинағы
|
184,12
|
168,44
|
131,95
|
250,85
|
198,23
|
155,75
|
317,76
|
238,52
|
183,69
|
370,13
|
274,58
|
213,81
|
Үстіртік суларды пайдалану
|
147,79
|
132,12
|
95,63
|
207,07
|
154,45
|
111,96
|
265,68
|
186,44
|
131,61
|
308,35
|
212,8
|
152,03
|
- коммуналдық шаруашылық және өндіріс
|
60,27
|
60,27
|
60,27
|
63,09
|
63,09
|
63,09
|
67,61
|
67,61
|
67,61
|
75,48
|
75,48
|
75,48
|
- ауыл шаруашылық
|
86,55
|
70,87
|
34,64
|
142,25
|
89,63
|
47,60
|
195,74
|
116,51
|
62,34
|
230,05
|
134,5
|
74,53
|
Оның ішінде: суармалы егістік
|
23,48
|
23,48
|
22,59
|
33,08
|
33,08
|
31,90
|
46,20
|
46,20
|
44,94
|
55,40
|
55,40
|
53,62
|
лимандық егістік
|
53,46
|
37,78
|
2,44
|
97,51
|
44,89
|
4,04
|
135,37
|
56,14
|
3,23
|
157,45
|
61,90
|
3,69
|
ауылшаруашылықты сумен қамтамасыз ету және жайылым-дарды суландыру
|
9,61
|
9,61
|
9,61
|
11,66
|
11,66
|
11,66
|
14,17
|
14,17
|
14,17
|
17,21
|
17,21
|
17,21
|
- балық шаруашылық
|
0,25
|
0,25
|
0,25
|
0,38
|
0,38
|
0,38
|
0,46
|
0,46
|
0,46
|
0,52
|
0,52
|
0,52
|
- рекреация
|
0,72
|
0,72
|
0,47
|
1,35
|
1,35
|
0,89
|
1,87
|
1,87
|
1,20
|
2,30
|
2,30
|
1,50
|
Жер асты суларды пайдалану
|
29,67
|
29,67
|
29,67
|
36,83
|
36,83
|
36,83
|
44,80
|
44,80
|
44,80
|
53,85
|
53,85
|
53,85
|
- коммуналдық шаруашылық және өндіріс
|
2,84
|
2,84
|
2,84
|
3,15
|
3,15
|
3,15
|
3,65
|
3,65
|
3,65
|
4,39
|
4,39
|
4,39
|
- ауыл шаруашылық
|
26,84
|
26,84
|
26,84
|
33,68
|
33,68
|
33,68
|
41,15
|
41,15
|
41,15
|
49,46
|
49,46
|
49,46
|
ауылшаруашылықты сумен қамтамасыз ету және жайылымдарды суландыру
|
26,84
|
26,84
|
26,84
|
33,68
|
33,68
|
33,68
|
41,15
|
41,15
|
41,15
|
49,46
|
49,46
|
49,46
|
Шахталық-кен суларын пайдалану
|
6,65
|
6,65
|
6,65
|
6,95
|
6,95
|
6,95
|
7,28
|
7,28
|
7,28
|
7,93
|
7,93
|
7,93
|
- өндіріс
|
6,65
|
6,65
|
6,65
|
6,95
|
6,95
|
6,95
|
7,28
|
7,28
|
7,28
|
7,93
|
7,93
|
7,93
|
2
|
Жер асты суларын алу салдарынан ағын өзендеріне келтірілген залалы
|
2,70
|
2,70
|
2,70
|
3,31
|
3,31
|
3,31
|
4,02
|
4,02
|
4,02
|
4,85
|
4,85
|
4,85
|
3
|
Су қоймаларының беттерінен булану және б.қ. шығындар
|
102,50
|
93,49
|
45,19
|
102,00
|
94,39
|
42,82
|
100,50
|
94,56
|
34,60
|
98,90
|
94,84
|
29,70
|
4
|
Арындағы шығындар
|
535,04
|
265,33
|
117,81
|
523,41
|
263,45
|
116,23
|
517,13
|
257,60
|
114,60
|
511,16
|
252,40
|
112,90
|
5
|
Санитарлық жіберілім
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
15,78
|
6
|
Су қоймаларда ағынның аккумуляциясы
|
6,10
|
0,00
|
0,00
|
5,90
|
0,00
|
0,00
|
5,80
|
0,00
|
0,00
|
5,70
|
0,00
|
0,00
|
7
|
Сағалық көлдерге түсуі
|
597,69
|
151,98
|
31,87
|
566,64
|
148,06
|
30,43
|
536,44
|
144,06
|
30,92
|
520,69
|
142,25
|
30,28
|
БАРЛЫҒЫ
|
1443,9
|
697,7
|
345,3
|
1467,9
|
723,2
|
364,3
|
1497,4
|
754,5
|
383,6
|
1527,2
|
784,7
|
407,3
|
III. Еркін ағын
|
256,5
|
45,8
|
22,4
|
241,4
|
43,0
|
22,2
|
221,5
|
39,8
|
22,0
|
202,0
|
38,7
|
21,7
|
Барлығы
|
1700,4
|
743,5
|
367,7
|
1709,3
|
766,2
|
386,6
|
1718,9
|
794,3
|
405,6
|
1729,2
|
823,4
|
429,0
|
IV. РФ түсуі
|
272,3
|
61,6
|
38,2
|
257,2
|
58,8
|
38,0
|
237,3
|
55,6
|
37,8
|
217,8
|
54,5
|
37,4
|
Бірақ, Торғай ө. орта және төмен ағынында (Амангельды с. төмен) бірталай табиғи шығындары байқалады, су аз жылдары 80-100 % құрайды, орташа сулылық бойынша жылдарда 50 % ағыннан. Ағынның шығындары сағаларға берілетін су ресурстарын бірталай төмендетеді.
Торғай бассейнің ағынына негізгі сұраныс су тұтынушылардан емес, а су қолданушылардан қойылады: Торғай, Сарықопа және Наурызым табиғи қаумалардан.
Келешекте 2015-2040 жж. деңгейге жасалған есептер бойынша, Сарықопа және Наурызым мемлекеттік табиғи қорықтардың (Сары-Өзень, Теке және басқа өзендерде) талаптары жабылатының көрсетті. Бірақ Торғай ө. бассейнде ағынның дефициті сезіледі.
Табиғи жіберімдердің маңыздысын есте ұстап отырсақ, дефициттерді лимандық егістікке өткізіледі (9.2.кесте).
Орташа сулулық бойынша жылдарда лимандық егістікке толық көлемінен 50 - 20 % жуық су беріледі, лимандар егістігіне 30 % қамтамасыз құрайды, бұл түр егістікке жарай береді.
Шу-Талас бассейні
Су шаруашылық баланс келешекке екі негізгі бассейн бойынша көрсетілген, Шу-Талас БИ құрайтын аумақ: Шу өзені және Талас, Аса өзендері.
Шу-Талас бассейні бойынша су шаруашылық баланс жиынтығы 7.2.37 кестесінде келтірілген.
Қарастырылып жатқан аумақтың экономиканың басты бағыты – ауыл шаруашылық, оның жиынтықтан су тұтынуы 90 % көп. Оның ішінде суармалы егістік (70-80 %), басқа тұтынушыларға қарағанда маңызды орын алып тұр. Ауыл шаруашылықты сумен қамтамасыз ететін негізгі көз ол үстірттік сулар – пайдаланылмалы су ресурстар, олар Қазақстан мен Қырғызстан арасында бөлінетін су ағынан ҚР ажыратылады. Талаптар көбінесе Тасоткел (р. Шу ө.) және Киров (Талас ө., Қырғызстан) су қоймасынан жіберімдерімен жабылады. Ағынның реттеуленгенің және “Су бөлуін” ескере отырып, Шу ө. бассейні бойынша сушаруашылық балансы есептік қамтамасыз ағынның жиынтығында негізделген айылық кесіндісінде (сәуір – қыркүйек, қазан – наурыз), Талас, Аса өзендері – есептік қамтамасыз ету жылдық ағыны бойынша. Коммуналдық шаруашылық толығымен жер асты суында қамтамасызданады, өнеркәсіп: су қоймалардан және басқа үстірттік көздерден тағы да жер асты сулардан.
Ауыл тұрғындары 70-80 % және жайылымдар 90-100 % жер асты суымен қанағаттандырылады.
9.11. кесте
Шу - Таласского бассейні бойынша жылдық 50%, 75% және 95% - на жақын қамтамасыз етілген, (2015 - 2040 жж.) млн.м3 сушаруашылық қосынды балансы, млн. м3
Р/с №
|
Балансты құраушы
|
2015
|
2020
|
2030
|
2040
|
Ортажылдық
|
75%
|
95%
|
Ортажылдық
|
75%
|
95%
|
Ортажылдық
|
75%
|
95%
|
Ортажылдық
|
75%
|
95%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
Кіріс бөлігі
|
1
|
Үстіртік сулар
|
4245,21
|
3481,51
|
2848,71
|
4259,29
|
3495,59
|
2859,99
|
4271,06
|
3507,36
|
2869,56
|
4276,31
|
3512,61
|
2873,81
|
Өзендік ағын, оның ішінде
|
4244
|
3480
|
2848
|
4244
|
3480
|
2848
|
4244
|
3480
|
2848
|
4244
|
3480
|
28
|
-қайтарылым сулар
|
1,21
|
1,21
|
1,21
|
15,29
|
15,29
|
12,49
|
27,06
|
27,06
|
22,06
|
32,31
|
32,31
|
26,31
|
2
|
Жер асты сулар
|
80,76
|
80,76
|
80,76
|
93,79
|
93,79
|
93,79
|
116,97
|
116,97
|
116,97
|
139,61
|
139,61
|
139,61
|
3
|
Шахталық-кен сулар
|
1,70
|
1,70
|
1,70
|
1,85
|
1,85
|
1,85
|
2,07
|
2,07
|
2,07
|
2,34
|
2,34
|
2,34
|
4
|
Тоспа сулар
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
5,70
|
5,70
|
5,70
|
11,03
|
11,03
|
11,03
|
Барлығы
|
4327,67
|
3563,97
|
2931,17
|
4354,93
|
3591,23
|
2955,63
|
4395,80
|
3632,10
|
2994,30
|
4429,28
|
3665,58
|
3026,78
|
Шығыс бөлігі
|
1
|
Суды алу, оның ішінде
|
1 734,10
|
1 734,10
|
1 465,97
|
1 885,89
|
1 885,89
|
1 562,04
|
1 931,08
|
1 931,08
|
1 613,33
|
1 980,63
|
1 980,63
|
1 664,48
|
* үстірттік суларды пайдалану
|
1651,63
|
1651,63
|
1383,51
|
1790,25
|
1790,25
|
1466,40
|
1806,34
|
1806,34
|
1488,59
|
1827,67
|
1827,67
|
1511,51
|
-коммуналдық шаруашылық, энергетика
|
28,17
|
28,17
|
28,17
|
31,11
|
31,11
|
31,11
|
36,21
|
36,21
|
36,21
|
41,74
|
41,74
|
41,74
|
-суармалы егістік
|
1380,60
|
1380,60
|
1214,08
|
1349,02
|
1349,02
|
1187,46
|
1314,13
|
1314,13
|
1163,88
|
1299,38
|
1299,38
|
1153,48
|
-лимандық егістік
|
8,70
|
8,70
|
7,89
|
22,62
|
22,62
|
21,03
|
47,85
|
47,85
|
44,50
|
68,54
|
68,54
|
63,73
|
-шығанақ шабындықтары
|
230,8
|
230,8
|
130
|
359,99
|
359,99
|
203,89
|
360
|
360
|
204,25
|
360
|
360
|
204,55
|
-ауылшаруашылықты сумен қамтамасыз ету
|
2,32
|
2,32
|
2,32
|
3,19
|
3,19
|
3,19
|
4,54
|
4,54
|
4,54
|
6,03
|
6,03
|
6,03
|
-жайылымдарды суландыру
|
0,35
|
0,35
|
0,35
|
0,54
|
0,54
|
0,54
|
0,78
|
0,78
|
0,78
|
1,03
|
1,03
|
1,03
|
-рыбное хозяйство
|
0,70
|
0,70
|
0,70
|
23,78
|
23,78
|
19,18
|
42,83
|
42,83
|
34,43
|
50,95
|
50,95
|
40,95
|
* жер асты суларды пайдалану
|
80,76
|
80,76
|
80,76
|
93,79
|
93,79
|
93,79
|
116,97
|
116,97
|
116,97
|
139,61
|
139,61
|
139,61
|
-коммуналдық шаруашылық
|
23,16
|
23,16
|
23,16
|
28,98
|
28,98
|
28,98
|
38,05
|
38,05
|
38,05
|
46,63
|
46,63
|
46,63
|
-өндіріс
|
23,41
|
23,41
|
23,41
|
25,82
|
25,82
|
25,82
|
30,05
|
30,05
|
30,05
|
34,60
|
34,60
|
34,60
|
-ауылшаруашылықты сумен қамтамасыз ету
|
25,10
|
25,10
|
25,10
|
29,54
|
29,54
|
29,54
|
38,83
|
38,83
|
38,83
|
47,66
|
47,66
|
47,66
|
-жайылымдарды суландыру
|
9,09
|
9,09
|
9,09
|
9,46
|
9,46
|
9,46
|
10,04
|
10,04
|
10,04
|
10,71
|
10,71
|
10,71
|
* шахталық-кен суларды өндіріс үшін пайдалану
|
1,70
|
1,70
|
1,70
|
1,85
|
1,85
|
1,85
|
2,07
|
2,07
|
2,07
|
2,34
|
2,34
|
2,34
|
* суармалы егістікке тоспа суды пайдалану
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
0,00
|
5,70
|
5,70
|
5,70
|
11,03
|
11,03
|
11,03
|
2
|
Жер асты суларын алу салдарынан ағын өзендеріне келтірілген залалы
|
5,19
|
5,19
|
5,19
|
5,93
|
5,93
|
5,93
|
7,34
|
7,34
|
7,34
|
8,72
|
8,72
|
8,72
|
3
|
Созақ ауданына суды беру
|
200
|
200
|
168,83
|
200
|
200
|
168,83
|
200
|
200
|
168,83
|
200
|
200
|
168,84
|
4
|
Су қоймаларының беттерінен булану және б.қ. шығындар
|
109,08
|
109,08
|
108,30
|
109,08
|
109,08
|
108,30
|
109,08
|
109,08
|
108,30
|
109,08
|
109,08
|
108,30
|
5
|
Сағаларға түсуі, арындағы және жайылымдардағы шығындар
|
2 279,3
|
1 515,6
|
1 183,1
|
2 154,0
|
1 390,3
|
1 110,9
|
2 148,3
|
1 384,6
|
1 096,5
|
2 130,8
|
1 367,1
|
1 076,44
|
Барлығы
|
4 327,67
|
3 563,97
|
2 931,34
|
4 354,91
|
3 591,21
|
2 955,96
|
4 395,80
|
3 632,10
|
2 994,30
|
4 429,28
|
3 665,58
|
3 026,78
|
Баланс
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
Жасалған су баланстардың есептері келесіні көрсеті.
-
су қоймалардың берілімі толығымен суармалы егістіктің және басқа экономика салаларының сұранысына таратылады.
-
табиғи пішендерді сумен басу өте жоғары 95 % қамтамасыз құрайды.
-
Оңтүстік-Қазақстан облысы Созақ ауданында 200 млн. м3 сұраныс 75 % қамтамасыз толық көлемінде жабылады.
сушаруашылық баланс 2040 ж. дейінгі есептерінің нәтижесінде бойынша, Қырғызстанмен «Шу, Талас өзендердің ағынын бөлу 1983 жылғы ережелері» орындалатын болса, барлығы су тұтынушылар мен су қолданушылар нормативті сумен қамтамасызданады.
Достарыңызбен бөлісу: |
