Свод правил республики казахстан
жүктеу/скачать 1.95 Mb. Pdf көрінісі
|
|
4.5 Ӛзен ағынын реттеу 4.5.1 Қазақстан Республикасы бойынша негізгі параметрлері гидротехникалық имараттарды жобалау кезінде анықталатын, жыл бойы әркелкі ӛту уақытындағы су ресурстарын бӛлу. 4.5.2 Кӛптеген ӛзеннің ағыны тасқын немес селдің қысқы мерзімі ішінде шамамен жылдық жиынтық кӛлемнен 50 ден 90 пайызға дейін құрайды. Кейбір ӛзендер құрғақ ҚР ЕЖ 3.04-101-2013 12 кезеңдерде толығымен құрғайды, басқалары қыста қатады. Маусымдық теңсіздікпен қатар, ағын жылдар бойы да тегіс келмейді, кезеңдер мен кӛп және аз су ағынының кезектесуінде белгілі бір циклдық айналым байқалады. 4.5.3 Ӛзен ағынының табиғи режимі кӛптеген жағдайларда суды пайдалану режиміне кӛбіне сәйкес келмейді. Халық шаруашылығының түрлі саланың суға қоятын талаптары табиғи ағын режимімен және ӛзара жиі сәйкес келе бермейді. 4.5.4 Халықты, ӛнеркәсіп пен ауыл шаруашылығын сумен үздіксіз және сенімді қамтамасыз ету мақсатында су ресурстарын анағұрлым толық және оңтайлы қолдану үшін ағынның табиғи режиміне әсер ету керек, яғни басқаша айтқанда оны реттеу керек. 4.5.5 Ағынды реттеу арнайы жасанды су қоймалары арқылы жүзеге асырылады және су ресурстарын қорғау мен кешенді пайдалану, су тасқындарымен күресу, ағашты балқыту мен кеме жүрісінің шарттарын жақсарту, су энергиясын пайдалану, балық шаруашылығы, суару мен су басу, сумен жабдықтаудың су шаруашылық кӛптеген тапсырмаларын шешу кезінде біршама маңызы зор шара болып табылады. 4.5.6 Суды тұтыну құрамы, сипаты мен мақсатына қарай ағынды реттеудің әр түрін қолданады, оларды ағынды реттеу дәрежесі, ұзақтығы мен тағайындалуы сияқты үш негізгі белгілеру бойынша жіктейді. 4.5.7 Су қоймасының тағайындалуына қарай қосалқы, ұстаушы (тасқынға қарсы) және кешенді деп бӛледі. 4.5.8 Қосалқы су қоймаларының негізгі мақсаты суы кӛп мезгілде немесе жылдары тұтынуға ағынның артық шамасын уақытша ұстау жолымен жасалған су қорларының шығарылу есебінен суы аз кездерде су шығынын арттыруда болып табылады. 4.5.9 Ұстайтын (тасқынға қарсы) су қоймалары сел ағындары мен су тасқынымен күресу үшін негізінен арналады. 4.5.10 Ағын бӛлігін суы кӛп кездерде уақытша ұстау жолымен (тасқын немесе сел) су қоймасының тӛменгі бьефіне түсетін судың максималды шығыны азаяды және су тасқыны қаупінің алдын алу жүзеге асырылады. 4.5.11 Тәуліктік реттеу тұтынушылар талаптарына сәйкес Q ӛзенінің тегіс ағыны кезінде тәулік ішінде тарату болып табылады. Су су қоймасына аз тұтыну сағаттарында жиналады да одан жоғары сағаттарында шығындалады. Реттеу циклы (толтыру мен шығару) – тәулік болып есептеледі. Анағұрлым кең тәуліктік реттеу гидроэнергетика мен сумен жабдықтау кеңістігінде кең қолданылады Оның үстіне, оны суаруға қолданады. 4.5.12 Апталық реттеу тең емес тұтынылуына сәйкес тең ағынын апта ішінде қайта тарату болып табылады. Бұл жұмысқа беруді арттыру үшін артық ағынды пайдалану мүміндігін біршама арттырды. Апталық реттеу кезіндегі толық цикл (толтыру мен шығару) аптаға тең келеді. Ол негізінен гидроэнергетика мен ӛнеркәсіптік сумен жабдықтауда қолданылады. 4.5.13 Қысқы мерзімді жүйелі емес ағынды реттеу бұл реттеу кезінде су қоймасынан су суды пайдаланушылардың талаптарына сәйкес су ағынының тӛменде жатқан учаскесінде судың деңгейі немесе шығындарды ұстау үшін қысқы мерзімдік жүйелі емес су жіберу түрінде беріледі. Судың қажетті ауқымы су қоймасына тәуліктің қатары ағымында жиналады, ал шоғырландырылған ағынды бірнеше сағаттың жалғасы ретінде жүзеге асырады. Реттеудің бұл түрін балық шаруашылық, ауыл шаруашылық, санитарлы |