ЭРКИШИ БЛА ТИШИРЫУ
Эркиши эслемейди къартайгъанын –
Джашау кючю, ичер сууу таркъайгъанын.
Сезими, сёзю, кёзю да къызладады.
Бата баргъан Кюню да, чыгъа келгенча, къызарады.
Джылы келгенин эслемейди ол.
Табигъатны джоругъуна, къадаргъа
Бойсунургъа излемейди ол.
Джашаудан айырылса да, Тиширыу деген
Ариулукъдан-сейирликден айырылсын къалай?
Болмаса Тиширыу, Сюймеклик –
Джаннет да кёрюнмез къолай.
Эркишини къартайгъаны, ёлгени да –
Джылы келгенинден тюл –
Сюймекликни джокълугъунданды, азлыгъынданды.
Джюреги кюсеген Тиширыуну табмай къалыб,
Сюймекликсиз, кюе, джашагъанынданды.
Джокъду аны къанаты.
Боракъгъа ушамайды аты.
Аны ючюн къарайды тёгерекге.
Джашаууну ахырында учарыкъча Кёкге,
Иегисин излейди ол.
Алай а, тауусулгъанды джол.
ДЖАЗЫУЧУНУ БОРЧУ
Сюрюучю таягъым – кюн таякъды, нюр таякъды,
Сюрюуюм а – харифле, джикле, сёзле, айтымла...
Ала болмагъан джер джокъду дунияда –
Кёкледе, джерде, джюрекледе да ала.
Джайылгъанла къалюбаладан ахырзаманнга дери.
Мени борчум – аланы тас этмей, сакълау.
Борчум – аланы кюн джарыкъдан, нюр джарыкъдан толтуруу.
Сёзню игисин, кертисин сайлаб, сыйлаб,
Нарт сёзле кибик джюрюрча этиу.
Алада игилик, халаллыкъ кёрюнюрча,
Аладан нюр джарыкъ тёгюлюрча,
Сёзню кючю бла адам да тюрленирча –
Игиленирча, нюрленирча –
Мен борчуму бу затда кёреме.
адамны Адам этген иги сёздю – билеме.
ЧЫБЫКЪ, КЪАЗЫКЪ, ТАЯКЪ ЭМДА СЮЙМЕКЛИК
1
Бу сюймекликни ангылаялмай къалдым:
Фатима,- дейме, Фатиха дегенча.
Джашаууму аллымыды, ахырымыды бу?
Биринчи сурамыды, ахыр сурамыды бу?
Аллах буюргъанча джашаб тура билмей,
Джаннетден кеслерин къыстатхан
Адам бла Хауа тюшелле эсге.
Бу сюймекликни кючюнден
Бир-бирде джаннетге, бир-бирде джаханимге
Тюшгенча болама.
Фатима,- деб,- къычырама Джерде.
Фатиха,- деб,- джууаб къайтарады Кёк.
Кёкде этиледи некях.
Ёлюм да энеди Кёкден.
Ангылаялмай турама:
Джашаргъамы, ёлюргеми къутургъанма?
2
Къуу таякъ джашил терекге таяннганды:
Аны бла ёлмезлигине ышаннган кибик,
Алай бла тириллигине ийнанннган кибик.
3
Джашил чыбыкъны чанчхандыла джерге.
Джел бюкмез ючюн, аудурмаз ючюн
Къазыкъгъа байлагъандыла кесин да.
Бираздан чыбыкъ кюч алыр, базыкъ болур.
Къазыкъ а – керексиз болур, джазыкъ болур,
Къуу болур, чирир, дуниядан думп болур.
4
Огъесе, бу бары да тюшюммюдю?
Бир чууакъ, джылы, джарыкъ кюн Кёкде
Бир такъыйкъагъа бир болуб айырылгъан
Эки къушну кёлеккесимиди бу?
Джашлыкъны, джашауну да кетгенин кёлтюрмей,
Адам джюрегини къычырыгъымыды бу?
ТУРНА КЪЫЧЫРЫКЪ
эмда
АЗАН ТАУУШ
Джашил сезимлеге да келеди къач,
Къая ранда гелеуге келгенча:
Турна таууш эте, кетеди къууанч –
Джаныбыз саулай, болабыз ёлгенча.
Кёлде къауданнга салама от:
Къачхы джелге сыбызгъы болургъа сюймейме мен.
Джазгъы табигъатдан, джашил сезимледен
Ариу чакъ, иги кёзюу билмейме мен.
Азан таууш келеди къыбладан.
Ол джети къат кёкден келгенчады эниб.
Атлы, къанатлы да къутулуб шыбладан
Туугъан джуртларына баралла джетиб.
Кёкге, Кюннге созулгъанча терек,
Азан тауушха бурулады джюрек.
Аллахны нюрюдю ёлюмсюзлюк, джашиллик.
Сау къалыгъыз, джаш гюнахла, джахиллик.
Бу къатышхан дунияда азмыд аджашхан, джангылгъан?
Мен кесим да кёб джерде болгъанма терс.
Турна къычырыкъ этген джаныма,
Азан таууш табдырады эс.
БИР УЛЛУ НАСЫБДАН КЪАЛГЪАНМА КЪУРУ
Мен – сюймекликни бийи эм къулу –
Бир уллу насыбдан къалгъанча къуру,
Биягъы бёрюм джюрекде улуду,
Энтда тынгым-тынчлыгъым къуруду.
Суууй, джукълана баргъан сезимлеге
Къанатла битиб къалдыла.
Джети къат кёкде, джюрекде джулдузла,
Нюр тёге, джарыкъ джандыла.
Кём-кёк тенгиз бла чыммакъ таулагъа
Къараб, сейирге къалыб тургъанлай,
Аланы унутдура Сен чыкъдынг аллыма –
Джанкъылыч да башынгда тогъай.
Джаным саулай джаннетге киргенча,
Не да дунияда хур къызны кёргенча,
Алай болдум. Кёк-джер да джашнаб,
Кёл-джюрек да джашнаб,
Бир джангы дуния ачылды меннге,
Сенден нюр чачылды меннге.
Дуниягъа джангыдан туугъанча болдум,
Хар нени биринчи кере кёргенча болдум.
Джашауну джукълатмазлыкъ ариулукъну кёрдюм,
Дунияны къутхарлыкъ ариулукъну кёрдюм.
Энтда тынгым-тынчлыгъым къуруду,
Къазакъ бёрю джюрекде улуду.
Мен – сюймекликни келечиси, бийи эм къулу –
Бир уллу насыбдан къалгъанма къуру.
БАРЫСЫНЫ ДА МАГЪАНАСЫ НЕ?
Бу дунияда мен джетмеген джер къалмады,
Ариулукъгъа мен этмеген джыр къалмады,
Сюймекликге мен урмагъан харс къалмады,
Мен чабмагъан, мен озмагъан чарс къалмады...
Барысыны да магъанасы не?
КИММЕ МЕН?
Тюлме Гъарб поэти,
Тюлме Шаркъ поэти,
Тюлме Халкъ Поэти,
Хакъ Поэтиме мен.
БИЛЕМЕ
Меннге не джетмегенин билеме:
Иман, иеги эмда акъкъанат иги сёз.
Ёмюрюм аланы излейме,
Ёмюрюм аланы тилейме,
Табалмай, къыйналады джюрегим.
Аны ючюн учалмайма кёкге,
Аны ючюн джокъду меннге тынгы-тынчлыкъ,
Аны ючюн мыдахла Ташым, Терегим.
КЮНЛЕ, АЙЛА ДА...
Эки кёзюнг – эки Кюн,
Эки ёшюнюнг – эки Ай...
Мен сени кёрдюм алай,
Мен сени сюйдюм алай.
Сюймеклик кетди – сордум:
Кюн, Ай ариулукъ къайда?
Къарагъанча тузакъдан,
Къарадыла узакъдан
Тутулгъан Кюнле, Айла...
Кетдиле къайры, къалай
Ол насыб кюнле, айла?
КЕРТИ НАЗМУЛА
Джангы назмула, джанлы назмула, эркин назмула.
Бойсунууну, къулланыуну билмеген,
Къулну, бийни арбасына минмеген,
Къулну, бийни арбазына кирмеген,
Аланы халилерине, сыфатларына кёчмеген
Ёзден назмула.
Зулмуну, ётюрюкню кёрюб болмагъан,
Итлени, амантишлени кёрюб болмагъан,
Имансыз джорукъну, къралны кёрюб болмагъан,
Харамны, гюнахны кёрюб болмагъан,
Къуран аятлагъа ушаш Керти назмула.
Зорлукъ этмеген, зорлукъ да этдирмеген,
Джер-джюген-ауузлукъ-кишен билмеген, бичилмеген,
Бир Аллахдан башхагъа къуллукъ этмеген,
Малаикге ушаш,
Учуб джюрюген Кёк-Джер джанла – Боракъ назмула,
Хакъ-Халкъ деген келечи, ёкюл джанла – акъ назмула.
НАЗМУ ДЖАНЫМДЫ МЕНИ
Анда къалай джашай эсем.
Мында да джашайма алай.
Джуртну Тереги, Ташы эсем,
Къарачай поэзияны Къара-Шауайы эсем,-
Къалай унутур мени Къарачай?
Халкъым-джуртум-тилим дегенлей,
Къайытырма деб умут этгенлей,
Узакъ сюргюнде джашадым, ёлдюм.
Туугъан джуртума, элиме
Къуш тюгюча, бир назмум тюшер.
Да алайды –
Къадар тёнгекни айыралады джуртдан,
Джюрекни уа – огъай.
Назмучу кеси къайыталмаса да артха,
Назмусу къайытады джуртха.
Назмум. Олду энди
Хакъ-халкъ ючюн, эркинлик-тюзлюк ючюн,
Душманла, амантишле бла да этерик къазауат.
Мен ёллюк джан – шейит болдум, кетдим.
Аскер сафда назмум къалады – анга джокъ ёлюм.
Ол къалады сизни бла.
Мен да къалама сизни бла:
Назму – джанымды мени.
АНАСЫНА КЪАРАБ КЪЫЗЫН АЛ
Бу ариулукъгъа къара,- дедим,- гёбелеккени кёрюб.
Ёмюрлени теренинден ауаз келди:
- Сен аны къайдан, неден чыкъгъанына къара.
Адетдеча, джети атасына дери тинт.
Къызын, анасына къараб, ал.
40 ДЖЫЛЫМДА ТИЛЕК
Мен джазарча назму,
Бергенсе фахму.
Игиликге джаратырча аны,
Бергенсе ангы.
40 джылымда ачылгъанды
Манга керамат.
Аллах-Адам ючюн, Халкъ-Джурт ючюн
Этеме къазауат.
Муратха джетмей ёлюрге къоркъама:
Джюрек тюлдю темир.
Файгъамбаргъа бергенинг чакълы
Манга да бер ёмюр.
Ол ёмюрню излемейме
Джашар ючюн аламат.
40 джылымдан сора,
Хар нени ангылагъанымдан сора,
23 джыл джашау излейме
Этер ючюн къазауат.
Ким бламы? Эй уллу Аллах!
Сени джауларынг бла –
Ибилис бла, шайтан бла,
Къара кючлени бары бла –
Адамны имансыз этерге кюрешгенле бла,
Аны хайуан, джаныуар этерге кюрешгенле бла...
Эй уллу Аллах!
Файгъамбарлыкъ бергенсе Мухаммадха
40 джылында.
Ол дининги джаяр ючюн
23 джыл бергенсе.
23 джыл тилейме мен да
Сеннге къуллукъ этер ючюн.
Ол ёмюр манга джетерикди
Муратха джетер ючюн.
ДУУАЛА
Сеннге,
Кёз тиймесин, сёз джетмесин деб,
Адамдан, джинден заран джетмесин деб,
Дууа орнуна джазама бу назмуну.
Сен аны окъу –
Къоба туруб да, джата туруб да.
Дууа этиб, бойнунга такъ,
Азбар этиб, джюрегингде тут.
Эрине эсенг а алай этерге,
Меннге кел да къал.
Мен кесим окъуй турурма аны сеннге,
Ол заманда ол артыкъ да хайырлы болур.
Алай а, эм керекли, эм иги дууа – кесингсе сен:
Мени джаныма джарагъан дууа,
Кёзюмю къаратхан, кёлюмю кёлтюрген дууа.
Сенсе мени Аллах джазгъан дууам.
Тагъыл бойнума, джашын къойнумда –
Кишиге да кёргюзтмейим сени.
Ол заманда кёз, сёз да джетмез.
Сен мени сакълаб, мен сени сакълаб,
Джашайыкъ алай.
СЕНДЕН АЛГЪА ЁЛЕЙИМ
Тогъуз ай керекди сабий тууар ючюн.
Уллула окъурча китаб джазар ючюн,
Кёбюрек заман керек болур.
Сабий ёсюб, халкъына джарар ючюн
Акъыл-балыкъ болургъа керекди.
Дагъыда кёб зат керекди –
Ангы-эс, фахму-билим, саулукъ-кюч дегенча.
Алай а эм алгъа ол
«Аллах-Адам», «Халкъ-Джурт» дей, билирге керекди.
Назмучу да алайды.
Назмучуну сезимине-сёзюне бешик джыры:
«Белляу-белляу бёлейим,
Шийир болуб кёрейим,
Халкъгъа джараб кёрейим.
Сенден алгъа ёлейим».
ДУУАДАКЪ – АКЪ ДУУА
1
Дууадакъны кёрсем,
Акъ сёзюмю-назмуму дууа этиб,
Аны ол чыммакъ, сыйдам, узун, ёхтем бойнуна
Тагъарым келеди
2
Къара сууну, Къара кёлню, Къара тенгизни,
Къара ташны, Къара джерни юсюнде
Акъ дууача кёрюнеди дууадакъ кеси да.
Табигъатны къара кюнден сакълагъан акъ дууады дууадакъ.
Дунияны къара кючледен сакълагъан акъ дууады дууадакъ.
Джерни-Кёкню акъ дууасы – дууадакъ.
Джашауну акъ дууасы – дууадакъ.
Дууадакъ – акъ дууа.
ЭРКИШИ БЛА ТИШИРЫУ
Эркиши «тиширыуну джатдым» деб турады,
Артда ангылайды джатылгъан кеси болгъанын.
Дунияда суусабдан джана тургъан эркеклени барын,
Къайтараллыкъды, къандыраллыкъды бир тиширыу къую.
Аны табигъаты алайды –
Тиширыуну хорлаялгъан эркиши чыкъмагъанды алкъын.
Алай а,
Тиширыудан къандым, тойдум деген эркиши да
Болмагъанды, чыкъмагъанды дунияда.
ЭКИ КЪАРАМ
1
Тиширыуду эркишини ёлтюрген...
Къайгъы, джарсыу, бушуу да келтирген,
Аны джюрегин джаргъан,
Замансыз къартлыкъ, ауруу, аджал да келтирген,
Тауладан мийик кёлюн тенгизледен алаша этген,
Учхан Борагъын джегилген ат, бир къотур алаша этген –
Тиширыуду.
Чабханы – къуш учханча,
Кишнегени – кёк джашнагъанча,
Джаз аны сыртында джюрюгенча,
Ол джазны алыб джюрюгенча,
Не джазны къачырыб келгенча,
Джерге, кёкге сыйынмай джюрюген –
Аллай къушкъанат эмилик аджирни
Джерлеб, джюгенлеб, кишенлеб, аркъанлаб къойгъан –
Тиширыуду.
Тиширыуду эркишини бичген.
2
Тиширыуду эркишини кёлтюрген,
Анга насыб, къууанч, зауукълукъ да келтирген,
Мийиклеге учундургъан, учургъан да аны.
Тиширыуду эркишини къанаты.
Тиширыу саулукъда эрге джокъду ёлюм.
Сюймеклик тюрлендиреди адамны кёлюн –
Этеди Адам, этеди тулпар.
Тиширыуду эркишини къанаты.
Уллу Аллахдан сора,
Эркишини джазыуун джазгъан Тиширыуду.
Эки кере джаратылады эркиши:
Биринчи кере Аллах джаратады аны,
Экинчи кере – Тиширыу.
Эркишини тиширыудады джаны.
Саулугъунда да тиширыудады джаны,
Ёлсе да тиширыуда къалады джаны.
Тиширыудады эркишини джаны.
Тиширыуду эркишини джаны.
Тиширыуду эркишини къанаты.
Тиширыу эркишиге Кюндю, Айды.
Нарт Ёрюзмекни да баш этген Сатанайды.
Къарт Ёрюзмекни да джаш этген Сатанайды.
Тиширыу болса да эркишиге джан эм къанат,
Аллах Тиширыуну Эркишиге этгенди аманат.
Эркиши Тиширыу ючюн,
Тиширыу Эркиши ючюн
Этелле къазауат.
Джашау аны ючюн кёрюнеди
Сейир, аламат.
ДЖАЗЫУЧУ
1
Не уллу, не кёб магъана барды бу сёзде,
Кёк-Джер магъана барды бу сёзде –
Джаз да, Джазыу да; джаз (буйрукъ), джазыу да.
Джазыучу – джазыу – джаз...
Джаз – джазыу – джазыучу...
Не уллу джууаблылыкъ барды бу сёзде.
Бизге Аллахдан келген борч, буйрукъ:
Джаз. Джазыу. Джазыучу.
Иманы-билими-фахмусу болгъаннга
Файгъамбаргъача келеди ауаз:
Окъу! Джаз!
Окъуйма-айтама-джазама адамны-халкъны тарихин, джашауун.
Окъуйма-айтама-джазама адамны-халкъны
къайгъысын-джарсыуун.
Окъуйма-айтама-джазама адамны-халкъны кёлюн, джазыуун.
Джаз. Джазыу. Джазыучу.
2
Кёргюзтеме халкъны тарихин, джашауун.
Айтама халкъны къайгъысын, джарсыуун.
Джазама халкъны кёлюн, джазыуун.
Терс джолдан, ёлюм джолдан тыяргъа кюрешеме аны.
Керти джолгъа, къутулуу джолгъа бурургъа кюрешеме аны.
Меннге борч салгъанды, буюргъанды Хакъ
адамны Адам этерге, сюрюуню да – Халкъ.
– Къалай? Не этиб? Не бла?
– Сёз бла. Сёз – джазыуду.
Сёз бла тюрленникди адамны ангысы-эси –
Гюнахдан, харамдан Адам тыярыкъды кесин.
Сёзню кючюне алай ийнанмагъан адам
Джазыучу болаллыкъ тюлдю.
Иги зат джазаллыкъ тюлдю.
Китабымы, джашаууму да ахырында
Биягъы оюмгъа къайытама –
Хакъ Кертини айтама:
Аллахданды Иги сёз.
Иги сёз – Аллахды.
«КЪУЙРУКЪЛУ ДЖУЛДУЗЛА»
неда
«СЮЙМЕКЛИКГЕ ХАРС»
Къуйругъу дженгнгенден Кёкде тохтаялмаймы,
Огъесе, мени кёрюб, чыдаялмаймы – билмейме,
Не эсе да, бир къуйрукълу джулдуз
Келе эди мени таба учуб...
Сермеб аны къуйругъундан тутдум,
Кёкдебизми, джердебизми – унутдум.
«Джансакъ, кюйсек да болайыкъ бирге,
Учсакъ, тюшсек да болайыкъ бирге,
Ётсек да тёрге, кирсек да кёрге –
Болайыкъ бирге.
Ёлсек, къалсакъ да болайыкъ бирге»,-
Менми айтдым муну базыб, ышаныб?
Къымжа джулдузму сёлешди къызарыб?
Къаным, джаным да къызыб, къозгъалыб,
Тюрленди халым.
Башы джукъа, къуйругъу къалын –
Къарауаш бутлу, джулдуз кёзлю ханым,
Джана, джандыра тюшдю къолума,
От тюл, ёртен тюшдю къойнума.
Тюлкю къуйругъу бла от салгъанча тюл,
Болгъанны алдырыб къайгъыны чарсына,
Къуйрукълу джулдуз къуйругъу бла
От салыб къойду бютеу чархыма.
Ёмюрде да келмез эди эсиме
Къуйрукълу джулдуз оджагъымдан тюшер деб,
Нюр джабыуун бизни отоуда тешер деб,
Кёк джабыуун джер отоуда тешер деб.
Тюз айталла: джетген къыз джерли эшекни танымаз,
Къуйрукълу джулдуз да кёкню, джерни айырмаз.
Ким биледи, ол нек атханын башын джерге?
Эригибми къарангы кёкде джангызлыкъдан?
Излегенми болур Джерни джери – Минги Таугъа олтурургъа,
Джаннган санын алай бла сууутургъа?
Огъесе, меними кёрдю Кёкден къараб?
Тура болурмед кёбден бери мени мараб?
Тура болурмед, кюе-джана, мени сакълаб?
«Сакълагъаным буду»,- дей да, башын джерге ата,
Джангылгъанын англай да, ызына къайыта,
Тургъан эсе да, ким биледи...
Алай эсе да, не эсе да, ол Кёк къызны –
Къуйрукълу джулдузну – кемсиз сюйдюм.
Аны бла бир болдум, бирге джандым, кюйдюм.
Къарачай къойну къуйругъундан да татлы кёреем
Учхан джулдузну, къуйрукълу джулдузну къуйругъу.
Толтура Сюймеклик Тейрисини буйругъун,
Учхан джулдузну кесиме тос да, ханым да этдим.
Анга атаб, джыр да, назму да этдим.
Сордула:
«Джаны саулай джаннетге кирген киши билемисе?» деб.
«Кесимден сора билмейме»,- деб, джууаб этдим.
АЧЫКЪДЫ КЁЛЮМ
Кёлюмде джюзелле
Дууадакъла, бабушла, къазла да;
Кюнле, Айла, джулдузла, къызла да;
Кёкле да, джер да, кемеле, къайыкъла да;
Тенгиз чыпчыкъла, къушла, балыкъла да.
Джюзелле чабакъла – халалы, харамы да;
Джюзелле булутла – агъы, къарасы да;
Акъ тау, Къара къая да тюшелле кёлге,
Акъ суу, къара суу да къошулалла кёлге.
Кёлюмде – джел терекден юзген чапракъла да;
Къарангыны джарытхан джарыкъла, чыракъла да;
Мийикле, тёбенле да; джууукъла, узакъла да;
Чегетле, кёкенле да; наратла, бусакъла да.
Тюш-тюн да, таша-туру да – кёлде;
Сууаб-гюнах, джаннет-джаханим да кёлде;
Джюрекделле-кёлделле дуния да, ахрат да:
Нюрлю сезим да, иннет да, мурат да;
Тюрлю сезим да, иннет да, мурат да.
Къалтырайла кёлде джулдузла, къызла да.
Сакълайла мени амандан ала да.
Ала болгъан кёлге киралмайды ёлюм.
Тенгизге, Кёкге да ушайды кёлюм.
Кёкча, Джерча джашнайды кёлюм.
Сюймек кёлден – кёрюб болмауну кюрешеме къыстаб.
Эркин кёлден – къул сезимлени кюрешеме къыстаб.
Халал кёлден – харам чабакъланы кюрешеме къыстаб.
Бёрю кёлден – амантиш итлени кюрешеме къыстаб.
Акъ кёлден – къара иннетни кюрешеме къыстаб.
Тейри кёлден – имансызлыкъны кюрешеме къыстаб.
Алаша, учуз сезимледен арытылама.
Начасдан, харамдан, гюнахдан къутулама.
Кюн да батады мени кёлюме,
Танг да атады мени кёлюмден.
Игиликге, Сюймекликге къуру да ачыкъды кёлюм.
Джанкъылычладан,
джанкъозладан,
джулдузладан, къызладан толуду кёлюм.
Игиликден, Халаллыкъдан, Сюймекликден, Ариулукъдан
толуду кёлюм.
Кёлюмде къара иннетге, къара кючлеге джокъду орун.
Нартладан –
Къадау Ташдан, Джангыз Терекден башланнган джолум –
Тейриден башланнган джолум
Аллахха келтиргенди. Ол джолда барама энди.
Игиликге, Ариулукъгъа, Сюймекликге ачыкъды кёлюм.
CЮЙМЕКЛИК ТИЛИ
Сюймеклик –
Алахха, Адамгъа да джууабды.
Мени бла этгенинг –
Гюнах тюлдю, сууабды.
Мени бла гюнахынг да – сууабды.
Джангылычларынг да – джанкъылычлача,
Джангылычларынг да – ангы-лычлача,
Джангылычларынг да – джангы-лычлача,
Бир таша дуниягъа атлауучлача –
Хар ненг да, хар неда:
...джан, ангы – бары да джангы.
Санга къарасам –
Бир джангы тилде, сан-джан тилде сёлеширим келеди,
Джангы сёзледен джангы тил къурарым келеди,
Бир джангы тил, сюймеклик тил –
Аллах кеси да этерча сейир.
Бир джангы тил, джаз тил –
Къыз-джаш тил.
Ол – Кёк-Джер тил – джюрек тил.
Ол – къан-джан тил – сюймек тил.
Биз билген тилле бла ол тил –
джаяу бла Атлы.
Ол тилни хар сёзю –
Орайда, къанатлы.
Ол тилни – хар тизгини, сёзю, харифи да нюр джана...
Ол тилде сёлешалыкъла джангыз
Керти сюймекликлери болгъан джер джанла.
Ол джангы тилни –
Адам бла Хауа джаннетде сёлешген эски тилни –
Излейме къагъытха тюшюрюрге,
Джазма тил этерге,
Дуния тил этерге.
Ол джаннет тил дуния малдан баш болур,
Адам улу да ызына айланыб джаш болур.
Ол тилни кючю бла, Сёзню кючю бла
Джаннет анга биягъынлай бош болур.
АКЪ БЛА КЪАРА
Къара суу Къара тенгизге,
Акъ суу да Акъ тенгизге
Бара болурла.
Акъ къуш Акъ тауда,
Къара къуш да Къара тауда
Джашай болурла.
Акъ сёз Акъ дефтерден,
Къара сёз Къара дефтерден
Уча болурла.
Акъ акъны, къара къараны
Излей болурла. Алай а,
Къара акъны къара этерге,
Акъ да къараны акъ этерге,
Излей болурла.
Алай эсе да, алай тюл эсе да,
Акъ, къара да джашайла дунияда.
КЕРТИ АДАМЛАБЫЗ, ПОЭТЛЕБИЗ, ШЕЙИТЛЕБИЗ СОРА
Тау сёзню – ёзден сёзню – иги сёзню хорлар кюч джокъду.
«Джаралы джугъутургъа», «Минги Таугъа», «Джаралы Ташха», «Джуртда Джангыз Терекге» тыйыншлы боллукъ ёч джокъду.
Кязим хаджиден Билал хаджиге дери,
Джырчы Сымайылдан назмучу Къайсыннга дери,
«Тейри адамы ангылар» деб, базыб,
Кёк-Джер китабын кюрешгенбиз джазыб.
Алай а,
Халкъдан уллу, андан фахмулу
Джокъду джырчы, назмучу, джазыучу.
Дуниягъа нарт таурухланы, джырланы берген,
Нарт сёзлени, джомакъланы берген,
Тарих джырланы, сюймеклик ийнарланы берген,
«Хасаука», «Умар» деген аманатланы берген,
Ол аламатланы, кераматланы берген
Халкъыбызгъа джаныбыз къурман.
Бизге эм уллу махтау эм сый –
Нарт халкъыбызгъа тыйыншлы болалсакъ,
Аны джазыуун джазалмасакъ да,
Джарсыуун, къайгъысын, къоркъууун, муратын джазалсакъ,
Халкъны Хакъгъа джууукъ эталсакъ,
Бизге аталгъан «Халкъ Поэти», «Хакъ Поэти» атлагъа
Тыйыншлы болалсакъ, тыйыншлылай да къалалсакъ,
Кертисин, тюзюн, игисин заманында, къоркъмай айталсакъ,
Халкъыбызны келечиси, ёкюлю болалсакъ,
Хакъ ючюн, Халкъ ючюн кюреше, сермеше
джашасакъ, ёлалсакъ –
Керти адамлабыз, поэтлебиз, шейитлебиз сора.
Керти насыбыланы бирлерибиз сора.
СЮЙМЕКЛИК ОТУНДА КЮЕМЕ МЕН
Башлары джукъа, бутлары къалын –
Къуйрукълу джулдузланы сюеме мен.
Кёкню, джерни, кёлню да джарытхан
Сюймеклик отунда кюеме мен.
Учхан джулдуз, ауурлугъу дженгиб,
Болджалы джетиб, тюшгенинде джерге,
Кёкде джаратылгъан туугъанды андан –
Ичерге сют излеб, къарагъанды ёрге.
Бир Ана бёрю Минги Таудан эниб,
Эмчек Ана болгъанды анга.
Айныгъанды ол бёрю эмчеклени эмиб,
Ол нарт башы болгъанды артда.
Башлары джукъа, бутлары къалын –
Къуйрукълу джулдузланы сюеме мен.
Кёкню, джерни, кёлню да джарытхан
Сюймеклик отунда кюеме мен.
МЕДЖИСУУ НАЗМУЛА
Кече сайын –
Ала кишнеб, кёкде учханлары сайын –
Къуйрукълу джулдузланы къуругъум бла тутама,
Кесими джерде болгъанымы да унутама.
Кёргенлей,
Учхан джулдузну къымыжа къуйругъун, от къуйругъун,
Тынгысыз-тынчлыкъсыз болады нарт къуругъум.
Бирси джол джангылгъанымы, джаннганымы, кюйгеними да унутама –
Кече сайын къуйрукълу джулдузланы тутама.
Аладыла дуния да, ахырат да.
Аладыла джаханим да, джаннет да.
Джулдузла болмасала –
Адамла да болмаз эдиле...
Къуйрукъсуз джулдузла бла къурукъсуз эркишиле
ангыламазла мени –
Не тюрлю къыйынлыкъ да аладан чыгъады дуниягъа:
Аладыла дунияны къара этерге кюрешген,
Бичерге кюрешген, къаратон этерге кюрешген –
Кеслерича этерге кюрешген;
Бютеу дуниягъа паранджа кийдирирге кюрешген,
Къара кийдирирге кюрешген.
Мен а – учхан, джаннган, джалан, къуйрукълу джулдузлагъа
Салама махтау, джазама назму.
Аланы аркъан бла, къурукъ бла да тутама.
Хаджи болгъанымы да унутама.
СЕН КЕТДИНГ – НАЗМУМ КЪАЛДЫ
Орам джанында терекле,
Бутакъларын да буруудан созуб,
Алгъа да, бек да чагъыучанелле –
Эртден-ингир алайтын
Ётюучен эдинг Сен:
Джаз алача – сейир, тамаша.
Джаз,
Джанкъылыч бурхулача, гёбелеккелеча, къарылгъачлача,
Терек чакъгъанла, юсюнге къуюла, шыбырдаелле:
«Джазгъа, джайгъа ушагъан къойнунга,
Джаз, джай джашыннган къойнунга,
Джаз, джай джашагъан къойнунга
Къой бизни да».
Кюз,
Алмала, эрикле, джюзюмле, балийле,
Джетиб, бишиб, салынаелле энгишге:
«Кюнтаякъ бармакъларынг бла юз бизни,
Ол татлы эринлеринг бла къаб бизни»,-
Дегенча.
Къач,
Чапракъла сени кёргенлей, агъаелле,
Юсюнге къонаелле,
Аякъ тюбюнге джатаелле,
Ызынгдан учаелле –
Бары да бир джырны айтаелле:
Нечик ариуса Сен.
Буруу тыймай эди аланы –
Терек бутакъланы, чапракъланы.
Бары да сени кёрюрге, сеннге тиерге
Излейелле, термилеелле.
Бютеу табигъат табына эди санга.
Бийчеча кёреелле сени.
Сатанай бийчеча кёреелле сени.
Мен да излейем сени бийче этерге,
Алай а, элге тюл,
Кёкге-джерге тюл,
Дуниягъа, аламгъа тюл, –
Мен излейем сени бийче этерге
Кесиме,
Юйюме,
Сёзюме.
Тынгыламадынг-ангыламадынг-унамадынг –
Темиркъазакъ джулдуз джанады Кёкде,
Къазакъ бёрю улуйду Джерде,
Джангыз Терек сиреледи Джуртда.
Ичинден кюйюб, къаралыб,
Сыннган кёлюн суу толкъуннга сылата,
Джаннган джюрегин суу бла сууута,
«Сабыр тюбю сары алтын»,- дей,
Къадау Таш да турады тынгылаб.
Экибизге да,
Насыблары тутмагъанланы барына да,
Джаралы сюймекликге,
Бир къанатлы сюймекликге
Бу назму сёзюм –
Балхам – алхам – эскертме.
Достарыңызбен бөлісу: |