Берілген мә тін ді «Үш түр лі күн де лік» әді сі мен тал даң дар. Ерек ше әсер ет кен

79
Елор да тө рі не жи нал ған қан дас та ры мыз дың ара сын да 
1964 жы лы тұң ғыш рет То кио олим пиада сы на қа тыс қан Ал-
да ныш Ра ма зан дей тін қа зақ қы зының бар еке нін ес тіп, із деп 
ба рып, жо лық тық.
Қар сы ал ды мыз да ша ша сы на шаң жұқ па ған же ла яқ бол-
ды-ау де ген ге ке ле қой май тын са ры кі дір бәй бі ше тұр ды.
– Сіз Ал да ныш Ра ма зан қы зы бо лар сыз?
– Иә, мен Ал да ныш пын, – деп қыс қа қай ыр ды… Еп теп әң-
гі ме ге тарт тық.
– Мен қа зақ өмі рі мен ру ха ния ты нан шал ғай да өс кен адам-
мын, – деп, әң гі ме сін бас та ды Ал да ныш апай. – 1945 жы лы 
Бай-өл ке ай ма ғы ның ор та лы ғы Өл гей қа ла сын да дү ние ге ке-
ліп пін. Қыр қым нан шық пай тұр ған да кә рі әке-ше шем Ұлан-
ба тыр қа ла сы на қо ныс ау дар ған екен…
– Қа зақ стан ға кел сін де ген ша қы ру бар ған да, қан дай се-
зім де бол ды ңыз? – деп, кө кей де жү рген сұ рақ ты қойдық. 
Апа мыз елең ет ті. Те рең күр сін ді, күй бең деп кө зі нің жа сын 
сүрт ті…
– Үйде алаң сыз отыр едім, те ле фон ша қыр ды, тұт қа сын 
кө тер сем, сон дай бір биязы үн ді әй ел адам: «Сә ле мет сіз бе, 
Ал да ныш апай?» – дей ді… Тап-та за қа зақ тың ті лін ес тіп таң-
ғал дым. Сөйт сем, ма ған ха бар ла сып тұр ған Аста на қа ла сы 
әкім ді гі нің қыз мет ке рі Қа лам қас де ген сің лім екен. «Аста на 
қа ла сын да әлем қа зақ та ры бас қо са тын бол ды, со ған сіз ді ша-
қы рып отыр мыз», – де ді.
Сол кү ні таң ат қан ша көз іл мей ояу жат тым… Өт кен өмі-
рім еле се те ді. Қа ра жер дің бау ырын шыр ай нал ды рып, қыр-
ты сы ның ша ңын қақ қан күн де рім көл бең деп көз ал ды ма кел-
ді. Беу, дү ние-ай, са ғы ныш де ген осы екен-ау! Шү кір, ме ні де 
бі реу лер із дей тін күн бар екен-ау! 
Ұмыт па сам, 1968 жы лы Таш кент қа ла сын да же ңіл ат ле-
ти ка дан үл кен ха лы қа ра лық жа рыс өте тін бол ды. Біз дің ел 
құ ра ма сы ның мү ше ле рі Ир ку тск қа ла сы на ке ліп, Ир кутск – 
Таш кент пой ызы на отыр дық. Пой ыз Ал матыда жар ты са ғат 
қа на аял да ды. Ен те леп те ре зе ге тел мі ре мін. Ана дай да Ала тау 
мұ нар та ды. Ал ғаш рет Ал матының ал ма сын же дім. Бір Құ-
дай дан ме нің ті леуім ді ті леп, жа рат қан ға мың мәр те жал ба-
ры нып үй де қал ған әкем мен ше ше ме ар нап бір-бір қы зыл ал-
ма орап ал дым.

80
Әкем сол ал ма ны же ме ді. Сан дық қа са лып ал ты жыл сақ-
та ды. Үй ге кел ген дер ге «Бұл – Ал маты ның ал ма сы, қы зым 
әкел ген» деп көр се те ді. Құ шыр ла на бір иіс кеп, сан дық қа қай-
та то ғы та ды. Мүм кін, бі реу лер кү ле тін де шы ғар. Әкей сол 
ал ма лар ды әб ден ші рі ген соң, Бұр ғыс тай бұ ла ғы ның ба сы на 
апа рып, адам ая ғы бас пай тын жық пыл дың ара сы на көм ді. 
Ұзақ оты рып, дұ ға оқы ды. Ар тын да тұр ған ма ған қай ыры-
лып: «Қы зым, мы на жер ді ұмыт па, бір күн де рі осын да Ала-
тау дың ал ма сы өсе тін бо ла ды», – де ді. Ара да көп жыл өт кен 
соң сол жер ге ра сын да ал ма аға шы өсіп шық ты…
Әң гі ме осыған жет кен де апа мыз ға қа ра сам, жы лап отыр 
екен. Тір лік тің қат ты сы мен тәт ті сін көп көр ген адам ғой, ең-
се сін тез тік те ді. Ор ны нан ау ыр қоз ға лып, те ре зе нің ал ды на 
бар ды. Та ғы да ау ыр күр сін ді. Ай на лып ке ліп қай та отыр ды. 
Ма на ғы дай емес, кө ңі лі шат. Әң гі ме сін әрі қа рай са бақ та ды:
– Қа лам қас сің лім ха бар лас қан кү ні ме нен ұй қы қаш ты. 
Таң ға жа қын кө зім ілі ніп кет кен екен, түс көр дім. Тү сім де 
алакө лең ке қы зыл іңір дің ке зі екен дей мін, ба тыс жақ тан 
қат ты дау ыл тұ рып, ел дің бә рі дүр лі гіп жүр. Би ік үй лер да-
уыл ға тең се ліп, шы нар ағаш тар ыр ға ла ды. Ас пан ға қа ра сам, 
ақ кө бе лек си яқ ты қа лық тап, сан сыз ақ ша ұшып жүр. Ел қа-
тар лы мен де қо лым ды со зып едім, қа лық тап ке ліп қо лы ма 
ақ ша қон ды. Қа ра сам, ақ ша емес, хат екен. Қа зақ стан нан ке-
ліп ті дей мін. Қуаныш тан жа ры ла жаз дап оян дым.
Ер те ңін де Аста на қа ла сы әкі мі нің орын ба са ры қол қой ған 
ша қы ру хат кел ді.
(Бе кен Қай ра тұлының «Кү міс жам бы» кі та бы нан)
3.
Ғылыми стильге тән тілдік құралдарды қолданып, «РАФТ» стра те-
гиясымен шетелде тұратын бір қандасымыздан алған интервьюдің 
мәтінін дайындаңдар.
4.
Әуен, әуез, тембр, қар қын, кі ді ріс ті сөй леу мә не рі не сай қол да-
нып, өздерің жазған интер вьюді оқып берің дер. Құрмалас сөй лем 
түрлерін ажыратыңдар.
5.
Же ке адам дар дың іскерлік ке лі сім де рін рет тей тін құ жат тар дың 
бірін (келісімшарт, се нім хат, тіл хат, қол хат) жа зың дар. Құжат-
тардағы ырықсыз етістер мен тұйық етістіктерді анықтаңдар.

жүктеу/скачать 6.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: