Сынық және жарақат кезінде алғашқы дәрігерлік көмек

3. Сынық және жарақат кезінде алғашқы дәрігерлік көмек. 
Сынық кезінде кез келген қатты материалдан дереу Сыныққа таңғыш 
салып, орап байлау керек. Таңғыш болмаса, онда сынған аяқты сау аяққа 
тақап байлап, ал зақымданған қолды орамал арқылы мойынға асып қою 
қажет. Сынық ашық болса, жараның айналасын йодпен сүртіп, стерильденген 
таңғыш байлаған жөн. Ауруханада сынған сүйек жарықшақтарын бір-біріне 
түйістіріп (репозиция) дұрыс қалыпқа келтіріп, гипстеп таңады, 
антибиотиктер беріледі. Кейде хирургиялық операция жасалынады. Қажет 

4 
болған жағдайда қан құйылады, емдік дене шынықтыру арқылы сынған 
органның қызметін қалыптастырады. Витаминді тағамдар мен минералды 
тұздарға бай жеміс-жидектер беріледі. 
Жарақаттың үстін стерильденген дәке мен және сутегі тотығына немесе 
спирт кем алынған мақтамен бастырып, жараны мұқият жуады, есте болатын 
жағдай жараға микроб түспеуі үшін оны ішінен сыртына қарай жуу керек. 
Содан кейін жарақатқа тигізбей, айналасына йод жағады. Жарақатты 
уақытша таңған дәкені алып тастап, стерильденген дәкені бірнеше қабаттан 
салады. Қысқыш (пинцет) болмаса, дәкені шетінен ептеп ұстайды. Дәкенің 
үстіне тегістел, онша қалыңдатпай гигроскопиялық (дұрыс — стерильденген) 
мақта салады. Содан кейін мұның барлығын дәкеден жасалған бинтпен орап 
байлайды . Жануарлардың тісі тиіп жарақат алған адамдар, жарақаты онша 
қауіпті болмаса да дәрігерге көрінуі тиіс.