Тақырып Қазіргі тіл біліміндегі антропоцентризм қағидаттары


A)& бір социумда екі тілдің қолданылуына



бет3/4
Дата16.06.2016
өлшемі326.5 Kb.
#138288
1   2   3   4

A)& бір социумда екі тілдің қолданылуына

B) бір социумда бір тілдің қолданылуына

C) басқа діннің басым болуына

D) басқа елдің мәдениетінің басым болуына


E) тілдің белгілі бір ұлтқа тәуелді болуына

*****


“Тіл психикалық құбылыс ретінде тек қана адам жанында өмір сүреді” деген қағиданың авторы кім?

A) А.А.Залевская

B) Ы.Алтынсарин

C)& Бодуэн де Куртунэ

D) В.Гумбольд

E) А.А.Леонтьев

*****

“Сатияция” дегеніміз не?



A) бұл – психолингвистиканың бір саласы

B) бұл – сөздерді рет-ретімен орналастыру тәртібі

C)& бұл – қолданысқа керек емес жағдайдағы немесе бір сөзді көп ретте қайталай беру салдарынан болатын сөздердің мағынасының жоғалуы

D) тілдің әлемдік көрінісін түсіндіреді

E) психологиялық ерекшеліктердің бір түрі

*****


Ментальдық лексикон дегеніміз не?

A) тілдің сөз байлығын зерттейді

B)& сөздер, олардың мағынасы, бір-бірімен байланысы туралы адамдардың жалпы білімі

C) берілген тілдегі афоризмдерді қарастырады

D) сөйлеу жүйесін реттейді

E) сөздің тура және ауыспалы мағынасы

*****

Лингвомәдениеттану дегеніміз нені білдіреді



A) тілдің өзгеруі

B) қосымшалар жиынтығы

C) тілдік бірліктер

D)& ұлттық мәдени коды

E) сөзжасам тәсілдері

*****


Жануарлар тілінің адам тілінен айырмашылығы неде?

A) сананың төмендігінен

B) түйсіктің болмауында

C) кейбір сөздерінің мағынасы түсініксіз

D)& семантикалық қызметінің жоқтығы

E) ешқандай айырмашылық жоқ

*****

«Психологиялық тіл білімінің» көзқарастары:



A) «Формасыз тіл болмайды, оның көріну жолдары әр тілде әр түрлі болады».

B) «Морфологиялық белгілер – тілдегі ұсақ жүйелердің ішіндегі тұрақтысы».

C)& «Тілдің дамуындағы құбылыстар халықтың психологиясына байланысты. Халық психологиясы тілдің ішкі формаларын анықтайды».

D) «Тіл – қоғамдық құбылыс, оның дамуы қоғам дамуымен тығыз байланысты».

E) «Тіл ойды білдіретін мағына мен қарым-қатынас».

*****


Ұлттық болмысты танытатын сөздерге не жатады:

A) кіріккенсөздер

B) біріккен сөздер

C)& лингвокультуремалар

D) қанатты сөздер

E) тұрақты сөздер

*****

Этнолингвистикада не қарастырылады?



A) халықтың тілі қарастырылады

B) халықтың ділі қарастырылады

C) сөйлеу мәдениеті қарастырылады

D) тіл мәдениеті қарастырылады

E)& халықтың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы қарастырылады

*****


Тілдің эстетикалық қызметі:

A) Адам мінезін түзейді.

B) Адам психологиясына әсер етеді.

C)& Адамға сөз арқылы әсер етеді.

D) Адамның рухани дүниесін кеңейтеді.

E) Поэзияда қолданылады.

*****

Аспектілік өрісі ненің сыпатына сүйенеді?



A) Етістік.

B) Баяндауыш.

C) Субьект.

D)& Есімдер.

E) Пысықтауыш.

*****


Тілдің фатикалық қызметі дегеніміз не:

A)& Сөйлеушілер арасындағы тілдік қарым-қатынасты ұстап, сақтап тұру үшін қолданылатын байланыс.

B) Ым-ишараның қолданылуы.

C) Тілдің ұлттық көрсеткіш бола алуы.

D) Қарым-қатынасты орнату.

E) Тілдің көркемдегіш құрал ретіндегі рөлі.

*****

Тілдік сана дегеніміз -



A) Ана тілді ұғыну.

B) Ана тілден бас тарту.

C)& Ана тілді құрметтеу.

D) Ана тілде сөйлеу.

E) Ана тілде сөйлей алмау.

*****


Лингвоним деген ұғым нені білдіреді

A) Сөз.


B) Мағына.

C) Түбір.

D)& Тіл атауы.

E) Тіл.


*****

Тілдің әлеуметтік белгісі нені білдіреді?

A)& Сөйлеушілердің өздерінің сөйлеу тілі бойынша топтастырылуы.

B) Тілдік жағдай.

C) Халықтың әлеуметтік жағдайы.

D) Қоғамдағы саяси жағдай.

E) Ана тілде сөйлеу.

*****


Ой тудырушы (ассоциативтік) тәжірибе дегенміз не?

A) Тілдегі психикалық ерекшеліктердің берілу жолдары.

B) Сезім саласындағы дара айырмашылықтар.

C)& Семантиканың (мағына) психолингвистикалық талдауының жоғарғы сатысы.

D) Ойлаудың дамуы туралы жалпы ұғым.

E) Ділдік лексиконды қалыптастыру.

*****

«Трайболизм» сөзі нені білдіреді?



A) Достық қарым-қатынас.

B)& Этникалық қақтығыс.

C) Таптық күрес.

D) Территориялық бөліну.

E) Саяси жағай.

*****


Тілдік жағдай дегеніміз -

A) Сөздер жиынтығы.

B) Мағыналар “қоймасы”.

C)& Тілдер мен оның нұсқаларының жиынтығы.

D) Тілдің өмір сүру формасы.

E) Тілге көңіл бөлу.

*****

Статистикалық әдістерді қолдану арқылы сөйлеу тілін, тілдік жүйедегі мәтіндерді зерттеу қалай аталады:



A) лингвостатистика.

B) статистикалық лингвистика.

C) математикалық лингвистика.

D)& лингвистикалық статистика.

E) психолингвистика.

*****


Лингвомәдениеттану нені қарастырады:

A)& ұлттық мәдениеттің тілдегі көрінісін

B) сөздердің шығу тарихын

C) сөздердің жасалу жолдарын

D) сөз тіркесі, сөйлемді қарастырады

E) сөздердің мағыналық топтарын

*****

Лингвомәдениеттану тілдің қай салаларымен байланысты



A) пунктуация, тіл мәдениеті

B) орфография, орфоэпия

C) синтаксис, морфология

D) фонетика, стилистика

E)& этнолингвистика, психолингвистика, когнитивті лингвистика

*****


Лингвомәдениеттанудың міндеті -

A) қосымшалардың жасалуын

B) сөз таптарының қызметін

C)& тіл мен мәдениеттің арақатынасын зерттеу

D) тыныс белгілерінің қолданысын

E) дыбыстық ерекшеліктерді

*****

Лингвомәдениеттану мәселелерін қарастырып жүрген қазақ ғалымдары



A) Н.Сауранбаев, Ғ.Мұсабаев

B) Ә.Болғанбаев, Ғ.Қалиұлы

C) І.Кеңесбаев, С.Аманжолов

D)& Ә.Қайдар, Е.Жанпейісов, Ж.Манкеева

E) Т.Қордабаев, А.Ысқақов

*****


Лингвомәдениеттану қандай қоғамдық ғылымдармен байланысты

A) математика, физика

B)& тарих, этнография, мәдениеттану

C) экономика, химия

D) әлеуметтану, педагогика

E) география, биология

*****

Этнолингвистика нені қарастырады?



A)& этнос пен этнос тілі арасындағы байланысты қарастырады

B) сөз мағынасының өзгеруін

C) синтаксистік конструкцияларды

D) дыбыстық өзгерістерді

E) сөздің түрленуін қарастырады

*****


Этнолингвистиканың қалыптасуына үлес қосқан ғалым:

A) В.Виноградов

B)& М.Копыленко

C) А.Шанский

D) К.Кожина

E) А.Твозьдев

*****

Лингвомәдениеттану қазақ тіл білімінде қай ғасырдан зерттеле бастады?



A) ХҮІ ғасырдан

B)& ХХ ғасырдан

C) ХІХ ғасырдан

D) ХХІ ғасырдан

E) ХҮ ғасырдан

*****


Этнолингвистиканың зерттеу обьектісі

A) халықтың мәдениеті

B)& этностың тілі

C) этностың пайда болуы

D) этностың дамуы

E) этностың тарихы

*****

Этнолингвистика қай салалармен байланысады?



A) орфография, пунктуация

B)& этинология, фразеология

C) морфология, синтаксис

D) фонетика, морфонология

E) орфоэпия, стилистика

*****


Лингвомәдениеттану пәні қай жылдардан қалыптасты?

A) 1987 ж.

B) 1960 ж.

C) 1940 ж.

D) 1950 ж.

E)& 1990 ж.

*****

Этнофразеологизмдер дегеніміз не?



A) мағынасы жақын сөздер

B) тұлғасы бөлек сөздер

C) қосымша арқылы жасалған сөздер

D)& ұлттық дүниетанымды көрсететін тіркестер

E) аналитикалық жолмен жасалған сөздер

*****


Этнос тілі неде көрініс табады?

A) тарихи шығармада

B)& этнос туралы жазылған көркем әдебиетте

C) дармалық шығармаларда

D) поэзиялық шығармаларда

E) ғылыми әдебиеттерде

*****

Этнолингвистикалық қолданыстар қайда жиі кездеседі



A)& ауыз әдебиеті үлгілерінде

B) классикалық шығармаларда

C) тарихи шығармаларда

D) тұрмыстық лексикада

E) сөздіктерде

*****


Лингвистика мен психологияның тығыз байланысы жөнінде ең алғаш кім айтқан?

A) Л. Щерба

B) Л. Талли

C) В. Гумбольдт

D) Ф. де Соссюр

E)& Дж. Лаппофен

*****

Қазіргі экспериментальды теорияның лингвистикаға негізделетіні жөнінде айтқан кім?



A) Л. Талли

B) Дж. Лаппофен

C) В. Гумбольдт

D)& Л. Щерба

E) Ф. де Соссюр

*****


Этнолингвистикада

A) халықтың мәдениеті қарастырылады

B) халықтың тарихы қарастырылады

C) халықтың сөйлеу мәдениеті қарастырылады

D)& халықтың салт-дәстүрлері, әдет-ғұрпы көрініс береді

E) халықтың тіл мәдениеті қарастырылады

*****

Парадигмалық сөз аралық қатынас сөзді қай деңгейде сипаттайды?



A) когнитивті

B) синтагмалық

C) парадигмалық

D)& аноматемді

E) танымдық

*****


«Когнитивизм» сөзінің беретін мағынасы:

A)& Таным

B) Ойлау

C) Сөйлеу

D) Көру

E) Қабылдау



*****

Когнитивизмнің жаңашылдығы неде?

A)& адам ойлауы жайлы мәселенің ең ұтымды тәсілі болып табылады

B) психология мен лингвистиканы байланыстырады

C) тілдің қоғамдық мәнін зерттейді

D) адам мен қоғам байланысын қарастырады

E) сөйлеу формаларын қарастырады

*****


Когнитивтік лингвистика қандай парадигма негізінде пайда болды?

A) тілдік

B) биологиялық

C)& антропоцентрлік

D) физикалық

E) күнделікті өмір парадигмасы

*****

Концепт қай ғылымның зерттеу нысаны болып табылады?



A) психология

B) терминология

C)& когнитивтік лингвистика

D) әлеуметтік лингвистика

E) этнолингвистика

*****


«Концепт» дегеніміз:

A) Тілді меңгеру

B)& Оқиғаның бір бөлшегі

C) Мағына беру

D) Көріністің бір бөлшегі

E) Тілдік ойлау жүйесі

*****

Фондық білімді қарастыру мәселесі үшін қандай ғылымдар ортақ болып табылады?



A) философия және лингвистика

B) терминология және лингвистика

C) биология және лингвистика

D) физика және лингвистика

E)& психология және лингвистика

*****


Дүниені танудағы адам санасындағы алғаш пайда болатын ментальды сигналдар қалай аталады?

A) сценарий

B) скрипт

C) концепт

D) фрейм

E)& ассоциация

*****

Барлық тілдерге және тұтастай тілге тән белгі, заңдылық немесе қасиет дегеніміз не?



A) изоморфизм

B) генетикалық ұқсастық

C) ареалды ұқсастық немесе «туыстық»

D)& тілдік универсалия

E) баламалық

*****


Белгілі бір мәдениет жайлы ақпарат беретін тілдік құралдар жиынтығы не деп аталады?

A) фрейм

B)& концепт

C) когнитология

D) сценарий

E) скрипт

*****

Функционалды грамматиканың басты бағыты:

A) қызметтен әрекетке

B)& қызметтен құралға.

C) түрден мазмұнға.

D) сөзден сөйлемге.

E) саннан сапаға.

*****


Аударма теориясында қолданылатын терминдер:

A) “лингвомәдениеттану”, “мәдениеттану”.

B) “теория”, “практика”, “эксперимент”.

C)& .“калька”, “аналогия”, “жалған балама”, “гипонимия”.

D) “дүниетану” , “әдебиеттану”, “өзін-өзі тану”.

E) “психолингвистика , “этнолингвистика”, “нейролингвистика”.

*****

Лингвистиканың қай саласы тілді адаммен және оны қоршаған орта, дәстүр мен мәдениет ұғымдарымен ұштастыра зерттейді:



A) паралингвистика.

B) прагмалингвистика.

C)& этнолингвистика.

D) психолингвистика.

E) патопсихолингвистика.

*****


Тіл біліміндегі этнолингвистика бағытының негізін салушы:

A) Б.де Куртэне.

B) М.Ломоносов.

C) Л.Щерба.

D)& И.Г. Бердер.

E) Ф. Де Соссюр.

*****

Мына ұғымдардың қайсылары этнолингвистикда:қолданылады



A)& мәдениет, болмыс, адам, тіл.

B) әдебиет, мәдениет.

C) адам, психика, тіл.

D) адам және табиғат.

E) адам және болмыс.

*****


Фондық білімнің когнитивті-семантикалық координатасы қалай аталады

A) психологияның нысаны.

B) психологиялық эксперимент.

C) психикалық жай-күй.

D) эталондық көрсеткіш.

E)& градуалды эталон.

*****

Когнитивтік лингвистикада «градуалдық» дегеніміз



A) тілдік тұлға.

B) әлемнің тілдік бейнесі.

C) тілдік таным.

D)& вертикалды-ассоциативтік өріс құру

E) танымдық үғым.

*****


Тіл біліміндегі «өріс» ұғымы нені білдіреді?

A) тілдік бірлік.

B) тілдік санат.

C)& тілдің мағыналық кеңістігін құрылымдайтын тәсілдердің бірі.

D) тура мағына.

E) ауыспалы мағына.



*****

«Когнитивті грамматика» термині нені білдіреді?

A) дәстүрлі грамматика.

B) жаңа грамматика.

C) универсалды грамматика.

D) нормативті грамматика.

E)& танымдық грамматика

*****


Объективті модальділік нені көрсетеді

A)& айтушының шындық болмысқа қатысын.

B) әрекеттің болатынын.

C) әрекеттің болмайтынын.

D) әрекеттің болғанын.

E) әрекеттің болмағанын.

*****

Субъективті модальділік қалай анықталады? ал (не, не) көрінеді.



A) ассоциативті өріс арқылы.

B)& сөйлеушінің тыңдаушыға деген көзқарасы арқылы.

C) семаникалық өріс арқылы.

D) тыңдаушының сөйлеушіге деген көзқарасы арқылы.

E) грамматикалық өріс арқылы.

*****


Тілдік қабаттардың қайсысына өрістің қатысы бар?

A) әдеби тіл стильдері.

B)& фонетика, лексикология, морфология.

C) әдеби тілдің нормалары.

D) әдеби тілдің элементтері.

E) сөз, сөз тіркесі, сөйлем.

*****

Психолингвистиканың аспектілері:



A) өріс, концепт, ұғым.

B) сөз, сөз тіркесі, сөйлем.

C) фонетика, лексикология, грамматика.

D)& сөйлеу іс-әрекеті, тілдік жүйе, тілдік материал.

E) дыбыс, фонема, морфема.

*****


Лингвистикалық эксперимент қай саланы зерттеудің әдіс-тәсілі:

A)& психолингвистиканы.

B) этнолингвистиканы.

C) нейролингвистиканы.

D) паралингвистиканы.

E) прагмалингвистиканы.

*****

Сөйлеушілер арасындағы тілдік қарым-қатынасты ұстап, сақтап тұру үшін қолданылатын байланыс қалай аталады?



A) тілдің ұлттық көрсеткіші.

B)& тілдің фатикалық қызметі.

C) тілдің негізгі қызметі.

D) тілдің басты белгісі.

E) тілдің көркемдегіш құралы.

*****


Адамға сөз арқылы әсер ету қалай аталады?

A) тілдің коммуникативтік қызметі.

B) тілдің фатикалық қызметі.

C)& тілдің эстетикалық қызметі

D) тілдің басты қызметі .

E) тілдің қосымша қызметі.

*****

Сөздер, олардың мағынасы, бір-бірімен байланысы туралы адамдардың жалпы білімі қалай аталады?



A) тілдің сөз байлығы.

B) тілдегі афоризмдер.

C)& ментальдық лексикон.

D) тілдің теориясы.

E) тілдің лексикасы.

*****


Эгоцентризм құбылысы дегеніміз не?

A) ым-ишарамен сөйлесу

B) әйел адамдардың сөйлеу әрекеті.

C) ер адамдардың сөйлеу әрекеті.

D)& баланың ойлау қабілеті.

E) жануарлардың шығаратын дыбыстары.

*****

Бірнеше халықтың бір тілді қолдануы қалай аталады?



A) біртілділік.

B) қостілділік.

C) көптілділік.

D)& тілдік асимметрия.

E) тіл дербестігі.

*****


Қарым-қатынастың тілдік байланыссыз орнауы қалай аталады?

A) вербалды тіл.

B)& бейвербалды тіл.

C) Креоль тілі.

D) ым-ишара тілі.

E) әдеби тіл.

*****

Тема мен рема.сөйлемнің қандай мүшелеріне жатады:



A) бірыңғай.

B) предикаттық.

C) тұрлаулы.

D) тұрлаусыз.

E)& коммуникативтік.

*****


“Психологиялық предикат” ұғымы нені білдіреді?

A)& сөйлеу іс-әрекетін.

B) тіл мен сөйлеуді.

C) көңіл-күйді.

D) наным-сенімді.

E) психикалық жай-күйді.

*****

“Психологиялық субъект” деген ұғым нені білдіреді?



A) танымдық жүйені.

B) ұлт пен болмысты.

C) ойлау қабілетін.

D) сөйлеу мәнерін.

E)& сөйлеуші тұлға.

*****


«Когнитивизм» сөзінің беретін мағынасы:

A)& Таным.

B) Ойлау.

C) Сөйлеу.

D) Көру.

E) Қабылдау.

*****

«Көрініс» дегеніміз не?

A) Есте сақтау.

B)& Объективті шындықтан алынған нақты фрагмент.

C) Мағыналық байланыс.

D) Психолингвистиканың зерттеу объектісі.

E) Абстрактілі деңгей.

*****


Төмендегі қасиеттердің қайсысы көрініс пен оқиғаға тән?

A) Бөлшектену.



                B)& Бүтінділік.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет