Талдамалы баяндама

СТАТИСТИКА КОМИТЕТІ

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫНЫҢ СТАТИСТИКА ДЕПАРТАМЕНТІ

	Талдамалы баяндама
	Шығыс.N 09- 05 28.05.2015ж.

Жамбыл облысы халықтың табиғи өсімі

жыл басына мың адам

Ағымдағы есеп бойынша 2015 жылдың 1 қаңтарына облыстағы халық саны 1 млн. 98 мың 740 адамды, бұл республика халқының 6,3% құрады. Бұл былтырғы жылдың жыл басындағы кезеңнен 14,3 мың адамға артық. Қалалық жерлерде 442,8 мың адам (жалпы халық санының 40,3%), ауылдық жерлерде 655,9 мың адам (59,7%) тұрады.

Соңғы жылдары қалалық елді мекендегі халқының саны артып 1,4 пайызды құрады. Бұл Жамбыл облысы әкімдігінің 23 қараша 2011 жылғы №391 қаулысы мен және Жамбыл облысы мәслихатының 7 қараша 2011 жылғы №41-9 бірлескен шешімімен: Жамбыл ауданының Құмшағал ауылдық округіне қарасты Құмшағал, Көлтоған, Қызылабад және Қараой ауылдық округіне қарасты Қазарма, Жиделі ауылдарын Тараз қаласының шекарасына қосуына байланысты құбылыс деуге болары айғақ.

Халықтың жекелеген жас топтары құрылымында өсім байқалады: 2013-2014 жылдар аралығында облыста еңбекке қабілетті жасқа дейінгі жастардың үлесі 3,4 пайызға артып 352,7 мың адамды, еңбекке жарамды (халықаралық стандарт бойынша 15-64 жасты құрайтындар) жастағылардың үлесі 0,2 пайызға кеміп (636,6 мың адам) және еңбекке қабілетті жастан (65 жас және одан үлкен) асқандардың үлесі 3,4 пайызға артып 95,2 мың. адамды құрап отыр.

Облыс халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайы жақсарған сайын, оның туған кезден күтілетін өмір сүру ұзақтылығы да ұзаруда. 2012 жылы жалпы халықтың өмір сүру ұзақтылығы 69,5 жылды көрсетсе, 2013 жылы 69,7 дейінгі деңгейге өскен, оның ішінде; ерлер-65,3., әйелдер-74,2 немесе әйелдер ер азаматтардан 8,9 жыл ұзағырақ ғұмыр кешеді. Қазақтың, «Алтын бесігі» ауылдық елді мекенде, бұл көрсеткіш жалпы халық үшін – 70,5, оның ішінде; ерлер-66,5., әйелдер-74,7 жылды көрсетеді.

Жамбыл облысы халқының өсу серпіні

жыл басына, мың адам

адам

	1 қаңтар 2014 жылғы халықтың саны			1 қаңтар 2015 жылғы халықтың саны			Жалпы өсім / Кему
	Барлығы	Қала	Ауыл	Барлығы	Қала	Ауыл
Жамбыл облысы	1 084 482	436 466	648 016	1 098 740	442 787	655 953	14 258
Тараз қаласы	351 353	351 353	0	356 983	356 983	0	5630
Байзақ ауданы	94 755	0	94 755	96 550	0	96 550	1795
Жамбыл	79 478	0	79 478	80 020	0	80 020	542
Жуалы	50 735	0	50 735	50 917	0	50 917	182
Қордай	134 659	0	134 659	137 441	0	137 441	2782
Т.Рысқұлов	65 183	0	65 183	65 343	0	65 343	160
Меркі	82 427	0	82 427	83 675	0	83 675	1248
Мойынқұм	32 501	0	32 501	32 777	0	32 777	276
Сарысу	43 355	21 547	21 808	43 799	21 889	21 910	444
Талас	52 300	27 601	24 699	53 167	28 225	24 942	867
Шу	97 736	35 965	61 771	98 068	35 690	62 378	332

Облыстағы демографиялық жағдай халықтың табиғи өсіммен тікелей байланысты. Демографиялық жағдайды өзгертуге ықпал ететін бірден-бір фактор ол некеге тұрып отбасын құру. Адам баласының отбасын құрып, ұрпақ жалғауы – қоғамға айтарықтай үлкен белсенділігін тигізетіні шындық.

2014 жылда халықтың табиғи қозғалысы 22214 адамды құрады, өткен (2013ж.) салыстырғанда 5,6 пайызға (1175 адамға) артық. 2014 жылдың туылғандардың саны, өткен жылмен салыстырғанда 759 нәрестеге көбірек болып 29626 адамды құрады. Бала туылудың жалпы коэффициенті облысымыздың әрбір 1000 тұрғынына шаққанда 27,14-нен айналады. Бала туылудың жоғары қарқыны Қордай (32,66), Байзақ (31,57), Т.Рысқұлов (27,96) және Меркі (27,75) аудандарында байқалды.

Бала туудың өсуіне бала туа алатын жастағы және баланы жиі туатын жастағы әйелдер санының артуы да себеп болуда (20-29 жас). Қазіргі кезде фертильді жастағы (15-49 жас) әйелдер саны облыстағы барлық әйелдер санының 49,5 құрайды. Ересек жастағы әйеледердің бала тууы артуда. Өмір сүру деңгейінің артуы да жұбайлардың көп балалы болуына септігін тигізуде.

Аталған кезеңде 7412 адам дүниеден өтті, өткен (2013ж.) салыстырғанда 5,3 пайызға (416 адамға) кем. Адам өлімінің жалпы коэффициенті облысымыздың әрбір 1000 тұрғынына шаққанда 6,79 болды. Төмен коэффициент Мойынқұм (4,84), Байзақ (5,12), Жамбыл (5,81), Талас (6,05) және Т.Рысқұлов (6,24) аудандарында болып отыр.

Адамдар өлімі негізгі себептерінің бірі - қан айналу жүйесінің дерттері негізгі орын алғандығы анықталып – 22,5%–ды құрады, 13%-ы ісіктен, 11%-ы сәтсіз оқиғалар мен жарақаттардан, 7,8%-ы тыныс мүшелері ауруларынан, 7,6%-ы ас қорыту және тыныс мүшелері ауруларынан.

Облысымызда 2014 жылда 9615 некелескен, 2601 ажырасқан тіркелді.
Туғандар, өлгендер және халықтың табиғи өсімі

адам

	Туылғандар				Өлгендер				Табиғи өсім
	2013		2014		2013		2014		2013		2014
Жамбыл облысы	28 867		29 626		7 828		7 412		21 039		22 214
Қала халқы	11 157		11 449		3 617		3 490		7 540		7 959
Ауыл халқы	17 710		18 177		4 211		3 922		13 499		14 255
Тараз қ.	8 945		9 111		2 867		2 747		6 078		6 364
Байзақ ауданы	2 565		3 020		492		490		2 073		2 530
Жамбыл ауданы	2 145		2 048		472		463		1 673		1 585
Жуалы ауданы	1 224		1 230		352		342		872		888
Қордай ауданы	4 477		4 444		937		858		3 540		3 586
Т. Рысқұлов ауданы	1 763		1 825		440		407		1 323		1 418
Меркі ауданы	2 262		2 305		619		598		1 643		1 707
Мойынқұм ауданы	687		698		183		158		504		540
Сарысу ауданы	1 111		1 160		298		275		813		885
Талас ауданы	1 225		1 234		369		319		856		915
Шу ауданы	2 463		2 551		799		755		1 664		1 796

Бала туылу санының артуына неке–отбасылық қарым–қатынастар да әсерін тигізеді. Некеге тұрушылар саны артқан сайын туылған бала саны да артады. 2014 жылы құрылған некелер саны 9615 болды. Ажырасулар саны 2601, бұл өткен жылмен салыстырғанда 140 артық. Тіркелген ажырасулар санының некеге ара қатынасы 1:3,7. Яғни, әрбір төртінші некенің ғұмыры баянсыз деген сөз. 2013 жылы көрсеткіш те одан алшақ емес – 1:4,2.

2013 жылмен салыстырғанда, 2014 жылы қалалық жерлерде туылғандар саны 292 балаға, ал ауылдық жерлерде туылған балалар саны 467 артты. 1000 адамға шаққандағы жалпы туылу коэффициенті 2013 жылғы қалада-25,82, ауылда-27,46. 2014 жылы -26,04, ауылда-27,88 көбейді.

Облыста күн сайын 81 бала туылады. Туудың жоғары деңгейі Қордай ауданында байқалады, онда әр 1000 адамға шаққанда 33, Байзақ-32, Т. Рысқұлов және Меркі – 28 нәрестеден келеді.

Туылған нәрестелерге берілетін белгілі есімдер де әр алуан. Мысылы, Республика бойынша 265 ұл балаға Алихан-деген есім берілсе, Ерасыл-254, Нұрислам-220 және Ернар-117. Ал, қыздарға Айзере-546, Айару-539 және Нұрай-128 деген белгілі есімдер берілген.

А
дам

Жыл бойы туылған балалар санын талдай отырып, әр ай сайын аудандар және Тараз қаласы бойынша шамамен 2387 бала туылғанын көреміз.

Халық санының өзгеруінің тағы бір себептерінің бірі көші-қону үрдісінің тікелей әсерінің бары баршамызға белгілі.

2014 жылы облысымызға,облыс ішіндегі көші-қон қоса есептегенде 16034 адам көшіп, бізден 23990 адам басқа жаққа қоныс аударды. Бұл үрдістің теріс қалдығы - 7956 адамды құрады. Қоныс аударушылардың 46,3% -ы қала тұрғындары, ал 53,7% – ауыл тұрғындарының үлесіне тиіп отыр. Облыс орталығы – Тараз қаласынан (барлық көшіп кетушілердің 36,4%), Қордай (9,6%), Байзақ (9,2%), Жамбыл (7,9%), Шу (7,1%), Меркі (6,6 %), Т.Рысқұлов (6,1), Жуалы (5,6%) аудандарынан қоныс аударушылар саны басқа өңірлердегіден біршама көбірек болып отыр.

2013 – 2014жылғы аудандар және Тараз қаласы бойынша табиғи қозғалыс коэффициенттері

1000 адамға

Орынд. Әлімқұлов С.Ж.