ПӘН БОЙЫНША ДӘРІСТЕР КЕШЕНІ

0. 
   Дәрістердің тезистері
   

Саяси құқықтық ілмдер тарихы.

Саяси құқықтық ілімдер тарихы пәніне кіріспе. Саяси құқықтық ілімдер тарихы пәні және әдістері. Саяси құқықтық ілімдер тарихына жалпы сипаттама.

Саяси құқықтық ілімдер тарихы пәнінің негізгі проблемалары

Саяси құқықтық ілімдер тарихы пәні. Оның заң ғылымдары жүйесіндегі алатын орны. Саяси және құқықтық ілімдер тарихының мемлекет және құқық теориясымен және тарихымен ара байланысы.

Саяси және құқықтық ілімдер тарихының әдістері. Тарихилық пен логикалық қарым қатынасы.

Теориялық саяси және құқықтық сана және оның құрылымы. Ойлардың бағыттары, ағымдары, мектептері, идеялары, ұстанымдары, ілімдері. Саяси және саяси құқықтық сананың типтері.

Саяси және құқықтық әләмдер тарихының кезеңге бөлінуі.

19-20 ғғ басындағы саяси және құқықтық ілімдер тарихы ғылымы. Саяси және құқықтық ілімдер тарихы бойынша әдебиеттер.

Мақсаты: Ежелгі Шығыс елдеріндегі саяси құқықтық ілімдеріне кіріспе.Үнді және Қытайдағы саяси құқықтық ілімдерді анықтау.

Негізгі сұрақтар:

1. 
   Саяси құқықтық ілім негіздері.
   
2. 
   Ежелгі Үндістандағы саяси құқық ілімдері
   
3. 
   Ежелгі Қытайдағы саяси құқықтық ілімдер
   

Ежелгі шығыстық саяси-құқықтық ойлардағы саясат, құқық, мемлекет және заңнама туралы түсініктерге жалпы сипаттама.

Саяси құқықтық идеялардың туындауы. Ежелгі Мысырдағы,Шумердегі, Хеттт патшалағындағы, Вавилондағы, Ежелгі Израилдағы, Ежелгі Ирандағы саяси құқықтық ойлар. «Хаммурапи заңы». «Ветхий завет», «Авеста».Ежелгі Үндідіегі саяси құқықтық ойлар. Ведалар. «Ригведа». Брахманизмнің саяси құқықтық идеялары. «Ману заңы».Джайнизм және буддизм. Артхашастра трактатындағы саяси және құқықтық теориялар.

Ежелгі Қытайдағы саяси және құқықтық ойлар. Лао цзы және даосизм ілімдері. Конфуцийдің саяси және құқықтық ілімдері.

Мо-цзының әліуметтік-саяси және құқықтық идеялары. Фацзя\легистер\ мектебіндегі мемлекет және заң туралы ілімдер. Шан Ян.

3 тақырып: Ежелгі Грециядағы саяси құқықтық ілімдер

Мақсаты: Грециядағы саяси ақыл ойдың дамуын оқып үйрену.

Негізгі сұрақтар:

1. Саяси құқықтық ілім негіздері

2. Ерте кезеңдегі саяси ақыл-ойдың дамуы б.з.д. 9-6ғғ.

3. Ежелгі Грециядағы саяси құқықтық ақыл ойдың өркендеу кезеңі. Б.з.д. 5-4ғғ

4. Эллинизм кезеңдеріндегі саяси-құқықтық ақыл ойдың дамуы б.з.д.4ғғ

Қысқаша мазмұны:

Ежелгі Грециядағы саяси және құқықтық ойлар: көрнекті өкілдері, негізгі бағыттары және проблемалар.

Ерте кезеңдегі саяси және құқытық ойлар. Пифагор.Гераклит.

Софистердің саяси және құқықтық идеялары. Протагор. Антифонт.

Киниктердің саяси және құқықтық идеялары. Антисфен. Диоген.

Сократтың саяси және құқықтық идеялары. Платонның мемлекет және құқық туралы ілімі, оның философиялық тұғыры. Мемлекет нысандарының жіктелуі және мемлекеттік нысандары айналымы. Жетілген мемлекет модельдері. Аристотельдің құқық және мемлекет туралы ілімі. Аристотельдің «Саясаты». Мемлекет шығу тегі. Мемлекет нысандары және оның дамуы. Полибийдің саяси және құқықтық идеялары. Саяси өмір туралы Полибийдің ойлары. Аралас мемлекеттің концепциясы

1.Ежелгі Римдегі саяси құқықтық ілімнің дамуының жалпы сипаттамасы.

2.Ежелгі Римнің саяси құқықтық іліміндегі Цицерон ілімі.

3.Рим стоиктерінің саяси құқықтық көзқарастары

4.Рим заңгерлерінің құқық туралы ілімдері

5.Августиннің саяси құқықтық көзқарастары

Ежелгі Ридегі саяси және құқықтық ойларға жалпы сипаттама. Цицеронның құқық және мемлекет туралы ілімі. Рим стоиктерінің саяси және құқықтық идеялары. Сенека. Рим заңгерлерінің құқық туралы ілімі. Рим заңгерлері құқықтың табиғаты мен жүйесі туралы.Табиғи құқық. Халықтар құқығы. Жеке және көпшілік құқығы. Ежелгі христиандықтың саяси және құқықтық идеялары. Библия. Августиннің саяси және құқықтық ілімі.

Ортағасырлардағы Батыс Европадағы қоғамдық саяси ақыл ойдың дамуының негізгі кезеңдері.

Фома Аквинскидің мемлект және құқық туралы ілімдері.

Орта ғасырлардағы еретиктер (шіркеуге қарсы шыққан тұлғалар).

Марселие Падуанскийдің саяси құқықтық ілімі.

Ортағасырлық заңдық ақыл ойдың дамуы.

Орта ғасырдағы Батыс Еуропаның саяси және құқықтық ойларының ерекшелігі және негізгі белгілері. Фома Аквинскийдің мемлекет және құқық туралы ілімі. Биліктің мәні және нысаны. Шіркеулік және зайырлы биліктердің ара қатынасы. Заң Шіркеулік және зайырлы биліктердің ара қатынасы. Заң түрлері. Батыс Еуропалық ортағасырлық еретиктік қозғалыстардың және шаруалық соғыстардың саяси және құқықтық идеялары. Орта ғасырдағы заңгерлердің құқық туралы идеялары. Глоссаторлар мен постглоссаторлар. Марсилий Падуанскийдің саяси жіне құқықтық ілімі. Халық биліктің қайнар көзі ретінде. 11-14 ғғ. Ресейдегі саяси және құқықтық идеялар. Орталықтанған мемлекеттің құрылу кезеңіндегі Ресейдегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. «Москва – Үшінші Рим» теориясы.

1. 
   Мұсылмандық құқықтық ақыл ойдың дамуы және қалыптасуы.
   
2. 
   Мемлекет және саясат туралы ілімдер.
   
3. 
   Ибн Халдунның саяси ілімдері.
   
4. 
   Мұсылмандардың саяси-құқықтық доктриналары.
   

Шығыс Араб, Орта Азия және Закавказье елдеріндегі саяси және құқықтық ілімдердің ерекшеліктері. Азиядағы мұсылман елдерінің орта ғасырлық саяси және құқықтық ойлардың қалыптасуының негізгі ерекшеліктері. Исламның саяси және құқықтың идеологиясы. Құран мен сүннет исламның заңдық нұсқауларының негізгі қайнар көз ретінде. Негізгі бағыттар мен секталардың саяси және құқықтық идеялары. Суннизм және шиизм. Аль-Фарабидің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттің пайда болуы. Қала мемлекеттердің жіктелуі. Мемлекет басшысының қажетті қасиеті және оның ролі. Жетілген мемлекет туралы көзқарастар. «Мемлекет қайраткерінің афоризмдері». Ибн Халдунның мемлекет

1. 
   Қайта өрлеу дәуірі және реформация кезеңіне жалпы сипаттама.
   
2. 
   Макиавели және оның саясат туралы ілімі.
   
3. 
   Реформалық кезеңдегі саяси құқықтық идеялар.
   
4. 
   Боден және олардың мемлекет туралы ілімі.
   
5. 
   16-17ғғ Европалық социолистік саяси-құқықтық идеялар.
   

Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси және құқықтық ойлардың жалпы сипаттамасы. Николо Макиавеллидің саяси және құқықтық ілімдері. «Госуідарь»/ «Князь»/. Макиавеллидің мемлекеттің пайда болуы және нысандары, саясаттың міндеттері және құралдары туралы ойлары. Макиавеллизм. Германияда және Батыс Еуропаның басқада елдерінден Жаңғыру дәуіріндегі саяси және құқықтық идеологияның негізгі бағыттары. Мартин Лютердің, Томас Мюнцердің, Жан Кальвиннің саяси және құқықтық идеялары. Контрреформация. Иезуиттер. Жан Боденнің мемлекет және құқық туралы ілімі. Мемлкеттік егемендік теориясы. 16-17 ғғ. еуропалық утопистік социализмнің саяси және құқықтық идеологиясы. Томас Мордың «Утопиясы» және Томмазо Кампанелланың «Кун қаласы».

1. 
   Англияда XVII ғасырларда қалыптасқан негізгі саяси құқықтық бағыттар.
   
2. 
   Т.Гоббстың саяси құқықтық ілімі.
   
3. 
   Д.Локктың саяси құқықтық көзқарастары
   

17-18 ғғ. Голландия және Англиядағы саяси және құқықтық ілімдер.

Индустриялдық қоғамның қалыптасу дәуірінің ерте төңкерістер кезеңіндегі саяси және құқықтық идеологияға жалпы сипаттама. Табиғи құқық теориясының жалпы сипаттамасы. 17 ғасыр. Голландиядағы саяси және құқықтық ілім. Гуго Гроцийдің саяси және құқықтық ілімі. Табиғи құқық теориясы. Гроций мемлекеттік биліктің егемендігі, халықаралық құқық, соғыс және бейбітшілік туралы. Бенедикт/Баруха/Спинозаның құқық және мемлекет туралы ілімі. Азаматтардың ажырамас құқығы және мемлекеттік билік әрекетінің шекарасы. 17 ғасыр. ағылшын төңкеріс кезеңіндегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. Роялистердің саяси және құқықтық идеялары. Роберт Филмердің саяси көзқарастары. Томас Гоббстың саяси және құқықтық ілімі. «Левиафан». Мемлекеттің шығу тегінің келісімдік теориясының ерекшеліктері. Гоббстың іліміндегі құқық және заң. Индепенденттердің саяси және құқықтық идеялары. Джон Мильтон және Олджернон Сидней халықты мемлекеттік егемендік иегері және қайнар көзі ретіндегі азаматтардың құқықтыары мен бостандықтары туралы ойлары. Джеймс Гаррингтон жекеменшік пен биліктің қарым-қатынасы туралы. Левеллердің саяси және құқықтық идеологиясы. Джон Лильберн табиғи құқық туралы. Халық егемендігінің ажырамастығы идеясы. 1688 ж. Англиядағы әлеуметтік-саяси компромисстің Джон Локтың либеральды-саяси және құқықтық іліміндегі негізделуі. Адамның ажырамас құқықтары. Биліктің бөліну теориясы. Англиядағы 18 ғасыр саяси және құқықтық ойлар. Эдмун Берктің консервативтік-саяси идеялары. Төңкерісті және демократияны сынау. Уильям Годвиннің саяси және құқықтық идеялары.

9 тақырып: Европадағы Ағартушылық кезеңдегі саяси және құқықтық ілімдер.

Мақсаты: Ағартушылық кезеңдегі саяси құқықтық көзқарастардың маңызын ашу.

Негізгі сұрақтар:

1. 
   Ағартушылық кезеңіне жалпы сипаттама.
   
2. 
   Вольтердің, Монтескьенің, Руссоның саяси-құқықтық көзқарастары.
   
3. 
   Француз социолизмінің саяси құқықтық идеологиясы.
   
4. 
   XVII-XVIIIғғ. Германиядағы саяси құқықтық ілімдер.
   
5. 
   XVIIIғғ. Италиядағы саяси құқықтық ілімдер
   

Франциядағы 18 ғ. саяси және құқықтық идеологияның негізгі бағыттары. Ағартушылықтың саяси және құқықтық идеологиясының жалпы сипаттамасы, оның эволюциясы. Вольтердің саяси және құқықтық көзқарастары. Шарль Луи Монтескьенің мемлекет және құқық туралы ілімі. Заңнаманың сипаттамасын анықтайтын факторлар. Биліктің бөліну концепциясының ерекшеліктері. Дени Дидроның «Энциклопедиясындағы» саяси және құқықтық идеялар. Жан Жак Руссоның саяси және құқықтық ілімі. Руссо мемлекеттің келісімдік пайда болуы, мәні мен нысандары туралы. Халық егемендігітеориясы. «Жалпы ерік» және «барлығының еркі» түсініктері. Утопиялық социализмнің саяси және құқықтық идеялары. /Жан Мелье, Морелли. Габриель Бонно де Мабли/. Ұлы Француз төңкеріліс кезеңіндегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. Конституционалистердің саяси және құқықтық идеялары. Оноре де Мирабо. Эммануэль Сияйес. Жирондистердің саяси және құқықтық идеялары. Жан Бриссо. Жан Антуан Кондорсе. Якобиншілердің саяси және құқықтық идеологиясы. Максимильен Робеспьер, Жан Поль Марат, Луи Антуан Сен-Жюст. Робеспьер төңкерілістік және конституциялық Үкімет және төңкерілістік диктатура туралы. 1789-1793 жж. адам және азамат құқықтыры туралы Декларациясындағы саяси және құқықтық идеялар. Утопиялық коммунизмнің саяси идеологиясы. Гракх Бабеф.

1. 
   Америкадағы саяи құқықтық ойдың қалыптасуы.
   
2. 
   Б.Франклиннің, Т.Пейннің, Т.Джефферсонның, А.Гамельтонның саяси құқықтық көзқарастары.
   
3. 
   ДЖ.Адамстың, Дж.Мэдисонның, Дж.Маршалдың, Дж.Халхунның, В.Вильсонның, Холмостың саяси құқықтық ілімге көзқарастары.
   

Саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттардың жалпы сипаттамасы. «Федералистердің» саяси және құқықтық идеялары.Александр Гамильтон. Джеймс Медисон. Джон Адамс. Джон Джей. Конституционализмнің және федерализмнің идеялары. Биліктің бөліну теориясы. Радикалды демократтардың саяси және құқықтық идеялар. Томас Джеффорсонның саяси және құқықтық көзқарастары және оларды «Тәуелсіздік декларациясында» жүзеге асырылуы. Томас Пейннің саяси және құқықтық көзқарастары.

1. 
   И.Канттың мемлекет және құқық туралы Ілімі.
   
2. 
   И.Г.Фихтенің саяси құқықтық теориясы.
   
3. 
   Құқықтың тарифи мектебі.
   
4. 
   Гегельдің мемлекет және құқық туралы Ілімі.
   

Иммануил Канттың құқық және мемлекет туралы ілімі «Категориялық императив». «Азаматтық құқықтық қоғам» идеясы. Тең құқылы республикалардың дүниежүзілік федерациясының идеясы. Мәңгі дүние жобасы. «Мәңгі дүниеге». Гегельдің құқық пен мемлекет туралы ілімі. «Құқық философиясы». Құқық түсінігі және оның даму сатылары. Биліктің бөлінуі және органикалық бірлігі концепцисы. Гегель халықаралық құқық, соғыс пен бейбітшілік туралы. Құқықтың тарихи мектебі. Г. Гуго. Ф. К. Савиньи. Г. Пухта. Құқықтың стихиялық дамуы. Рух, халық санасы және құқық. Тіл және құқық.

1. 
   Батыс Европалық саяси құқықтық ойдың негізгі бағыттары.
   
2. 
   Ағылшын либерализмі.
   
3. 
   Француз либерализмі
   
4. 
   Неміс либерализмі.
   
5. 
   Социолизм идеологтарының саяси құқықтық көзқарастары.
   
6. 
   О.Конттың саяси құқықтық көзқарастары.
   

Саяси және құқықтық идеологияның негізгі бағыттарының жалпы сипаттамасы. ХІХ ғ. бірінші жартысындағы либерализмнің саяси-құқықтық идеологияның негізгі белгілері. Бенджамин Константиннің саяси-құқықтық көзқарастары/Франция/. Мемлекет және тұлғаның бостандығы. Билік жүйесіндегі бөліну және өзара теңгермелік. Иеремии Бентамның саяси және құқықтық идеялары/ Англия/. Табиғи құқық теориясына және мемлекеттің келісімдік шығу тегіне унитарлық-эмрпистік сын. Өкілді демократияның концепциясы. Неміс либерализмнің идеологы Л. Штейннің саяси және құқықтық ілімі. Қоғам мен мемлекеттің ара-қатынасы. Биліктің бөліну жүйесіндегі «таптан үстем» конституциялық монархия. Утопиялық социализмнің өкілдерінің саяси және құқықтық көхқарастары. Клод Анри де Рувруа Сен-Симонның саяси және құқықтық ілімі. Франсуа Мари Шарль Фурьенің әлеуметтік-саяси дамудың концепциясы. Роберт Оуэн азаматтарды тәрбиелеу және Планетаның саяси-құқықтық қайта құру құралы ретінде заңнаманы жетілдіру туралы ойлары. Макс Штирнердің саяси және құқықтық көзқарастары.

1. 
   19ғғ ортасына дейінгі Қазақстандағы өзіндік саяси және құқықтық ойлардың жалпы сипаттамасы.
   
2. 
   Қазақ ағартушылардың саяси және құқықтық идеялары, оның ерекшеліктері.
   

ХІХ ғ. ортасына дейінгі Қазақстандағы өзіндік саяси және құқықтық ойлардың жалпы сипаттамасы. Қазақ мемлекетінің тәуелсіздігі және қазақ халқының бірігуі, бостандық туралы қазақтың саяси және құқықтық ойларындағы идеялар. Бұхар жыраудың саяси және құқықтық идеялары. Бұхар жырау қазақ мемлекетінің геосаясаттық бағдары туралы. Халық бірлігінің қажеттілігі туралы ойлар. Ресейдің саяси және құқықтық идеологиясының ықпалы.

Қазақ ағартушылардың саяси және құқықтық идеялары, олардың ерешеліктері.

Шоқан Уәлихановтың саяси және құқықтық көзқарастары. Қазақстанның саяси және құқықтық дамуының бағыттары және ерекшеліктері. Қытайдың, Ресейдің және Қазақстанның саяси жүйелерін сынау.

Халықтың өзіндік дамуы, өзіндік қорғану және өзіндік басқару туралы идеялары. 1860 ж. Сот реформасына көзқарастар. Билер соты және әдет-ғұрып құқығы «Сот реформасы туралы жазбалар».

Абай Құнанбаевтың саяси және құқықтық идеялары стихиялық саяси және құқықтық даму туралы ойлары. Қазақстан мен Ресейдің тарихи тағдырларынің бірлігі. Ресейдің отарлық саясатын сынау. Панисламизмге және пантүркізмге қарым-қатынас. Қазақстанның сот жүйесіне және әдет-ғұрпына көзқарастар.

Ағартушы Ыбырай Алтынсариннің саяси және құқықтық көзқарастары.

14 тақырып: XXғғ басындағы Қазақстандағы саяси құқықтық ойлар

Мақсаты: XX ғғ басындағы қазақ зиялыларының саяи құқықтық көзқарастарыдың маңызын ашу.

Негізгі сұрақтар:

1. 
   XX ғғ бірінші ширегіндегі Қазақстандағы саяси құқықтық көзқарастар.
   
2. 
   XX ғғ басындағы қазақ зиялыларының саяи құқықтық көзқарастары.
   
3. 
   Алаш партиясы бардарламасындағы саяси құқықтық және әлеуметтік идеялары.
   

ХХ ғ. І ширегінде Қазақстандағы саяси және құқықтық ойлары. Барлыбек Сыртановтың саяси және құқықтық көзқарастары. Конституциялық идеялар.

«Алаш» партиясының саяси және құқықтық идеология және оның эволюциясы. Ресйдің және Қазақстанның революциялық қайта құру идеялары. Ресейде билік ету нысаны және мемлекеттік құру нысаны. Ресей құрамындағы Қазақстанның статусы. Сот және сот өндіріс туралы идеялар.

Алихан Бөкейхановтың саяси және құқықтық көзқарастары.

Жақып Ақпаевтың саяси және құқықтық көзқарастары. Ахмет Байтұрсыновтың, Міржақып Дулатовтың, Б.Б.Қаратаевтың саяси және құқықтық идеялары.

Мұстафа Шоқайдың саяси және құқықтық көзқарастары. Мұхамеджан Сералиннің саяси және құқықтық көзқарастары.

«Үш жүз» партиясының бғдарламасындағы саяси және құқықтық идеялар.

15 таырып: XXғ Еуропа елдерінде және АҚШ-та саяси және құқықтық ілімдер

Мақсаты: XXғғ саяси ғылымының саяси және құқықтық концепциясының қалыптасуының және дамуының маңызын түсіну.

Негізгі сұрақтар:

1. 
   XXғ саяси және құқықтық ойлардың ерекше белгілері және негізгі бағыттары.
   
2. 
   XXғ негізгі құқықтық теориялары.
   
3. 
   XXғ саяси ғылымының саяси және құқықтық концепциясы.
   

ХХ ғ. басында Батыс Еуропада социалистік қозғалыстағы марксизм идеялары. Карл Каутский. Эдуард Бернштейн. Пьер Жозеф Прудоның мемлекет және құқыққа көзқарастары. Мемлекеттілікті және заңнаманы анархиялық сынау. Федерализм. Позитивизмнің негізін салушылардың саяси және құқықтық концепциялары. Огюст Конттың саяси және құқықтық ілімдері. Мемлекет және құқықтың тарихи эволюциясы. Социократия теориясы. Субъективтік құқық міндет және әлеуметтік қызметі ретінде. Герберт Спенсердің саяси және құқықтық ілімі. Органикалық мемлекет теориясы. Мемлекет органдары және қызметтерінің эволюциясы, оның типтері. Юридикалық позитивизм. Джон Остин/Англия/, К. Бергбан және П. Лабанд / Германия/. «Юриспруденция түсінігі». Құқық заң ретінде. Мемлекеттің заңдық сипаты. Құқытық мемлекет идеясы. Социологиялық позитивизм. Рудольф фон Иерингтің /Германия/ мемлекет және құқық туралы ілімі. «Мүдделердің юриспруденциясы».

Құқық заңды қорғаған мүдде ретінде. әлеуметтік күштердің құқығы үшін күрес. Людвиг Гумпловичтің /Австрия/ саяси және құқытық ілімі. Күш көрсету теориясы. Мемлекет эволюциясы. «Қазіргі мәдени мемлекет».

Георг Еллинектің мемлекеттік дуалистік теориясы. Танымның әлеуметтік және заңдық әдістері және мемлекеттің аспектілері.

Рудольф Штаммлердің құқық философиясы. Құқық және шаруашылық. Ауыспалы мазмұндағы «қайта өрлеудің» табиғи құқық теориясы.

Фридрих Ницшенің құқық және мемлекет туралы ілімі. Мемлекет мәдениет және әлеуметтік эволюциясы құралы ретінде, оның типтері.

Құқықтың элитарлық концепциясы. Құқық, теңсіздік және жеңілдік.

Соғыс және бейбітшілікке көзқарастар.