Тақырып №6 Қазақстандағы отарлық дәуірдің басталуы
1-тапсырма. Келтірілген екі дерек бойынша XVIII ғ. басындағы қазақтар өмірінің жағдайын сипаттау керек.
1- дерек:
Тарихи деректер Жоңғарияның қазақ жеріне аса бір қауіпті шабуылды 1681-84 жж. жасағанын айқындайды. 1678 ж. Шығыс Түркістан өлкесін толық қаратқан Жоңғария басшылары Кіші Бұхармен тығыз байланыста жатқан Мәеуранахр жеріне алаңдай берді. Ұлы Жібек жолының бойына орналасқан бұл екі өркениет орталығы бір күре тамырдың екі түйіні сияқты еді. Қазақ Ордасы екінші жағынан Алатау қырғыздары мен Ферғана қыпшақтары тарапынан соққылар алды. Бұл оқиғаларды қазақ шежіресі “Сауран айналған” деп айтады. Қазақтар Сауран қаласын қимай үш рет айналған екен делінеді. Қалмақ елшілерінің қазақтың қалаларының көпшілігі өз қолымызда деп мақтануына да осы жағдай себепкер болған. Қазақ руларының көпшілігі батысқа қарай ығысып Жиделі байсын өңірін жайлады. Сауран қаласы түбінде қолға түскен бес мың қазақтың отбасын, әскер басы Сыбан Раптан әр жаққа таратып жіберді. Мың шақты қазақ отбасы Іле бойына егіншілік жұмысына арнап көшірілді.
2- дерек:
Бірақ 1700 ж. басында Жоңғария мен Халха арасындағы қантөгіс соғыс және Халханы қолдап Қытайдың араласуы кезінде сәтті шақты пайдаланған қазақтар қалаларды қайтарып алды. Оның бір айғағы Тобольскіден келген Ресейлік елші Кобеков 1697ж. Тәуке ханның билігінде қазаққа қатысты 25 қала бар, оларды саудагер сарттар мекендейді (бұқарлықтар). Тәуке ханның қалаларының бәрі саман кірпіштен салынған. Әскери адамның саны 20 мың. Сырдың бойында көшіп жүрген қарақалпақты қоссаңыз тағы да 6 мың...
Артықбаев Ж.О. Қоғам және этнос. XVIII ғ. Қарағанды. 1995. 40 б.
2-тапсырма. Дерекпен жұмыс.
Жоңғар хандығының құрылуына байланысты Тәуке хан шекараны нығайтуға талпынды. Тоболға екі рет елшілік жіберілген болатын. Олар: Тәжім батыр елшілігі (1687ж.), Туман батыр елшілігі (1689-90жж.). Елшіліктердің мақсатын көрсетіңіз, нәтижесін анықтаңыз.
Т әжім батыр елшілігі мақсаты: нәтижесі:
(1687 ж.)
Т уман батыр елшілігі мақсаты: нәтижесі:
(1689-90 жж.)
Достарыңызбен бөлісу: |