Теориялық танымның методтары: формалдау, аксиоматикалық, гипотетикалық-дедуктивтік, абстрактылықтан нақтылықҚА ӨТУ, диалектика, ЖҮйелік әдіс және жүйелі талдау

Диалектика

• философиялық дәлелдеудің нақты әдісі, берілген ойлаудың психикалық мазмұнын анықтайтын қарама-қайшылықтарды басқаратын және зерттейтін теориялық ойлаудың белгілі бір тәсілі мен формасы;
• болмыстың өзгергіштігі, оның мәңгілік қалыптасуы туралы философиялық тұжырымдама;
• көптеген сұрақтар мен оларға жауаптарды тұжырымдау арқылы жүзеге асырылатын шындықты "кристалдандыру" процесі;
• заттардың аса сезімтал мәнін алу мақсатында (Платон бойынша) ұғымдарды (қарама-қайшылықтарды)саралау және байланыстыру процестері жүретін ғылым;
• қарама-қайшылықтардың корреляциясы туралы ілім;біртұтас және абсолютті білімді қалыптастыруға деген табиғи ұмтылыс процесінде қарама-қайшылықтарда шатастырылатын адам ақыл-ойының иллюзияларын жою механизмі (түсіндіруді Кант ұсынады);