60
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ БОЙЫНША ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ
TIMSS ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫНЫҢ ЖИНАҒЫ: 8-СЫНЫП
Егер оқушылар қазіргі әлемде өзі тұратын әлем туралы саналы шешім қабылдай алатын
азаматтар болғысы келсе, олар үшін жаратылыстану-ғылыми түсінікті дамыту маңызды
мәнге ие. Күн сайын олар үлкен ақпарат ағынымен және
фактілерді ойдан алынған
ақпараттардан ажырата білуі және маңызды әлеуметтік, экономикалық және
экологиялық проблемалардың ғылыми негіздерін түсінумен бетпе-бет келеді. Бұл
мүмкін, егер олардың қажетті қаражаты болса. Жаратылыстану түсінігі,
олар ересек
адамға айналғанда және әр түрлі жағдайларға тап болғанда (мысалы, ауруларды емдеу,
климаттың өзгеруі және технологияларды қолдану), олар берік ғылыми негізде әрекет
ете алатындай барлық оқу кезеңі бойы қалыптасуы тиіс.
Бүкіл әлемде экономикалық өсу мен өмір сүру сапасын арттыру үшін қажетті
инновациялар мен жаңалық ашатындарды
ынталандыратын ғылым, технологиялар
және инженерия саласындағы білікті мамандарға деген сұраныс өсуде. Бұл сұранысты
қанағаттандыру үшін осы салаларда озық білім алуға оқушылардың едәуір санын
дайындау аса маңызды мәнге ие.
Бұл бөлімде TIMSS-2015 циклынан 8-сынып үшін бағалау
шеңберінің сипаттамасы
және жаратылыстану бойынша тапсырмаларының мысалдары берілген. TIMSS-2019
циклының тест тапсырмалары цикл аяқтағаннан кейін, шамамен 2021 жылы қол
жетімді болады.
8-сынып үшін TIMSS-2015 зерттеуіндегі жаратылыстану
бағалау шеңберіне сәйкес
4
,
жаратылыстану-ғылыми білім беру сапасы екі өлшеммен анықталады:
Мазмұнды саланы бағалау
Танымдық саланы бағалау
Жаратылыстанудың мазмұнды салалары
Төртінші және сегізінші сыныптар үшін жаратылыстанудың
мазмұнды салалары әр
сыныптағы бағыттың сипаттамасы мен күрделілігін көрсете отырып ерекшеленеді.
Осылайша, төртінші сыныпта сегізінші сыныпқа қарағанда биологияға көп көңіл
бөлінеді.
Сегізінші сыныпта физика және химия жеке мазмұнды салалар ретінде
бағаланады және төртінші сыныпқа қарағанда көп көңіл бөлінеді, онда олар бірыңғай
сала ретінде бағаланады (физика).
Үш танымдық салалар екі сыныпта да бірдей және
ғылыми тұжырымдамаларды
зерттеумен байланысты, сондай-ақ осы білімді қолдану
мен негіздеудегі танымдық үдерістердің ауқымын қамтиды.
Жаратылыстану математика сияқты «Биология», «Химия», «Физика» және
«География» сияқты төрт мазмұнды сала бойынша бағаланады. (2.1-кесте).
Жаратылыстану бойынша әрбір мазмұнды сала тақырыптық бөлімдерден тұрады, ал
4
Jones, L.R., Wheeler, G., & Centurino, V.A.S. (2013). TIMSS 2015 science framework. In I.V.S. Mullis and M.O.
Martin (Eds.).
TIMSS 2015 assessment frameworks. Boston College, TIMSS & PIRLS International Study Center:
https://timssandpirls.bc.edu/timss2015/frameworks.html