Топ: оз-20-05к тексерген: а ш.ғ. м аға оқытушы Қыдыров Т. Н алматы 2022 жыл мазмұНЫ
жүктеу/скачать 1.13 Mb.
|
| 4 Итті қолға үйрету, тәрбиелеу
Шығыс Сібір лайкасымен ОКД-дан өтуге болмайды, бірақ үй жануарларын басқарудың негізгі тәсілдерін меңгеруге тура келеді. Әдет-ғұрпы жағынан Лайка жабайы ата - қасқырға жақын болғанына қарамастан, олардың іс-әрекетін түзету әлі де маңызды. Лайка күшігінің өміріндегі алғашқы команда — «Маған!». Оны селекционердің өзі немесе питомник иесі жаңа туған ұрпақты тамақтандыруға уақыт келгенде күнделікті өмірге енгізуі тиіс. Болашақта бұл сатып алушы үшін оқу процесін жеңілдетеді. Күшік өсіп-өнуіне қарай дәстүрлі қоңырауды иесінің ысқырығына деген көзқараспен алмастыруға болады. Қоңырауға дер кезінде жауап беру үшін дауыстық пәрмен немесе ысқырық болсын, үй жануарын міндетті түрде көтермелеу керек. Есіңізде болсын, аңшылар арасында аң шаруашылығында адаммен байланысын жоғалтпайтын, сондай-ақ сұранысқа ие болатын бағаланған адамдар да бар. Екінші негізгі команда - «Жоқ!» Онсыз аң аулауда төрт аяқты досымыздың темпераментін бақылау мүмкін болмайды. «Кет!» және «Орын!» деген командаларды күшік 3 айлығында түсіну керек.(сурет- 6.) Жаға мен байлауға үйренгені де 3 айдан басталады. Сурет 6.Лайка иттін қолға үйрету. 5-6 айдан кейін Шығыс Сібір лайкасы ақуызға үйрете бастайды. Оның үстiне, егер үйде ересек тәжiрибелi лайка болса, оны iске қосу да қажет. Бұл процесте күшік қарт тайпалардың әдет-ғұрпын қабылдап, дұрыс аң аулауды тез үйренеді. Алғашқы сабақтардан бастап жас жеке тұлғаның дәстүрлі қателіктерін жою керек. Кәсіби даярланған ӘЖЖ ағаштарға асығып кетпеуі керек және скифтер отыратын бұтақтарда іріңдемеуі тиіс. Сондай-ақ атылған жануардың бос қабығына және азаптауына жол беруге болмайды. Тәртіпті ит өлі жыртқышты сабырлы иіруі, кейде аздап тістеуі керек, бірақ оны жасырып қалуға немесе жеуге тырыспауы керек. Шығыс Сібір лайкаларымен жиі тәжірибеден өтетін сабалақ аң аулау неғұрлым жоғары деңгейге көшу болып саналады, себебі құсқа қарағанда, бұл аң терісінен жасалған жануар шассиді неғұрлым шебер қалдырады. Іздері анық көрініп тұрғанда, бірінші қарда бағдарды сабында жаттықтырған дұрыс. Бұл қызмет үшін оңтайлы жасы ақуызбен жұмыс істегендегідей, яғни 5-6 ай. Тұқымын тау-кен өндірудің әр түріне үйрету әдістері А. В. Гейцтің «Шығыс Сібір лайкасы» атты кітабында толығырақ сипатталған. Лайкамен серуендеуге тырысу үй жануары бір жаста болғанда, не одан да жақсы екеуі болған кезде лайықты. Бірінші натаска үшін оңтайлы ай — қыркүйек, жабайы артиодактилдар соғыла бастағанда және аталықтарын атуға рұқсат етілгенде. Әдетте тау-кен ісі екі жолмен жүргізіледі. Біріншісі - жануардың 15 м-ден кем емес қашықтықта, өткір өкпесіз ұзақ ізіне түсуі. Екіншісі — құмар ойындар жарысы, үрейлі қабығы және тұмсығы мен мойнымен жыртқыштықты ұстауға белсенді талпыныстары. Екі жағдайда да ықтимал жәбірленушінің басынан қағып алу керек. Егер шығысы бұланнан қашықта ұстап, дауыс берсе, ал бірінші бұрылыста соқа жүгіріп кетсе, бұл иттің не өте жас екенін және әлі дұрыс техниканы дамытпағанын, не жай ғана үлкен жыртқыштықпен жұмыс істей алмайтынын білдіреді. Жақсы бұлаң бұзау — артиодактилмен кем дегенде 5 сағат жүре алатын және бірнеше кесінді (соқаны тоқтатып, басынан қағып алатын)лайка. Артықшылық мәртебесі бұландармен жүруге және ілгектерді келесі күннің таңына дейін қоюға дайын дара тұлғаларға беріледі.[3] жүктеу/скачать 1.13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|