Торсылдақ және оның қызметі
жүктеу/скачать 0.72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Торсылдақ және оның қызметі
|
Балықтардың дене тығыздлығы судың тығыздлығынан артық, сонан оларға қалқымалықтың маңыздлығы ерекше. Қалқымалық –балық денесінің тығыздығының судың тығыздығы арасындағы қатынасы. Ол бейтарап оң немесе теріс болуы мүмкін. Бейтарап қалқымалық балықтарға су қабатында емін еркін жұзуге мүмкіндік береді. Балықтардың бейтарап қалқымалылыққа, немесе гидростатикалық тепе- теңдікке, яғни салыстырмалы түрдегі салмақсыздыққа, жету әдісі әр турлі. Торсылдақтың көмегі балықтардың етін сұландыру, қаңқаны жеңілдету және май жинау арқылы жүзеге асады. Көпшілік балықтардың торсылдағы бар. Ол шеміршекті балықтарда, нағыз сүйектілерде-су түбінің (бұзаубас-балықтар), тұңғиықтың кейбір жылдам жүзетін (тунецтер, пеламидалар, кәдімгі скумбриялар т.б.) балықтарда болмайды. Жылдам жүзетін балықтардың бейтарап немесе соған өте жақын қалқымалылығы бауырда (акулалар) немесе етті (скумбрия, пеламида) майдың көп жиналуы арқылы іске асады. Балықтардың гидростатикалық қосымша бейімделушілігі –көтергіш оларда бұндай күш үздікесіз қозғалудың нәтижесінде пайда болады. Торсылдақ және оның қызметі Торсылдақ күміс түстес едәуір үлкен жұмсақ қапшық,бұйра астында орналасқан. Негізгі қызметі гидростатикалық. Саусаққанат, қостынысты, көпқанаттыларда өңештің вентральді жағынан пайда болды. Көпшілік балықтардың торсылдағы, өңештің дорсальді жағынан басталатын, тақ орган түрінде пайда болады. Кейбір қостыныстылар мен көпқанаттыларда ғана жұп. Көпшілік балықтардың торсылдағы бір камералы (албырттар), кейде ұзыннан өзара қатысатын екі (тұқылар) немесе үш (ошибень т.б.) торсылдағынан, оны ішкі құлақ қуысымен жалғастыратын, тұйық өскіндер басталады. Торсылдақ оттегі, азот, көмірқыщқыл газдарының қоспасына толы болады. Олардың өзара қатынасы әрбір түрде де, бір түрдің өзінде де тұрақты емес, бұл тұрақсыздық балықтың қандай тереңдікте екенін физиологиялық жағдайына, т.б. тәуелділіктен туады. Айталық алабұғаның торсылдағында орташа 19,4 оттегі, 78,1 азот және 2,5% көмірқышқыл газы болады. Тұңғиықтың балықтарының торсылдағында оттегі су бетіне жақынырақ тіршілік ететін балықтарға қарағанда, көп болады. Торсылдаққа тек гидростатикалық қызмет тән емес. Ол қысымның өзгеруін қабылдайды, есту органына тікелей қатысты-дыбыс толқынының резонаторы және рефлекторы қызметін атқарып ішкі құлақтың сезімталдығын күшейтеді. Шырма – балықтардың торсылдағы сүйекті капсуламен қапталған, гидростатикалық қызметі жойылған , бірақ, атмосфераның қысымының өзгергенін тез қабылдайтын қасиет тапқан. Торсылдағының көмегімен дыбыс шығаратын балықтар аз емес (треска, мерлуза т.б.) Қостынысты және сүйекті ганоидтылардың торсылдағы ұялы, сондықтан ерекше тынысалу органының қызметін атқарады. жүктеу/скачать 0.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|