Өгдүлміштің Одғұрмышқа [берген] жауабы

283
Кісіге пайдасы жоқ адам - өлік, 
«Пайда істе, тірі өлік болма!» – делік.
Көп болса ерде жолдас, жора кісі, 
Ол ердің аты шырқап, оңар ісі.
3365. Тілегі бұ Жалған да орындалар, 
Қаласа о Жалғаннан орын да алар.
Қайғыңа жанын беріп, ортақтасар, 
Қуанып қызығыңа асып-тасар.
Жақын дос жақсы ісіңді жұртқа жаяр, 
Жасырып, кей мініңді жуып-шаяр.
Жау болса, жай жатқанда түртер көтке, 
Жақсыңды, жаманынды жаяр көпке.
Болмаса мәрт адамның жауы, жаты, – 
Қалайша танылады ел-жұртқа аты?
3370. Көп болса ер өнері дүрілдеген, – 
Көп болар оның жауы дірілдеген.
Беделді, болса текті тұқымынан,
Жау болып, қалмайды жұрт мұқым мұнан.
Жақсының жауы көп қой желбір-желік,
Жаманда жау болмайды: ол – бір өлік.
Көп болса дүшпаны ердің еселеген, –
Беделі оның қатты өседі екен.
Ер аты шығар жаумен айқасқанда,
Аты өшер жауы жоқтың байқасқанда.
3375. Сөзі бар қайсар ердің – қара мына,
Қайсарлық жеткізеді талабына:

284
«Жау болмас мың кісіге көргенді ерің, 
Күнде өсек қылмаса оның өрген жерін. 
Бұрылып бөрі, сірә, қарар ма екен, 
Естісе мың бір иттің үргендерін!» 
«Мен жалғыз, жұрт соңына түспен – дедің, 
Жүремін бос сөйлемей іспен», – дедің.
Тұрмасаң сен адамдар арасында, 
Айтасың сөзді кімге барасың да?
3380. Адамдар арасында шапқан өрге, 
Ықтият тілін бағып, шығар төрге.
Биязы ірі сөзге берсе жауап:
Тәтті сөз ащы сөзге болар сауап.
Өзі алса, біреуге жүк жүктемесе,
Жапаға опа қылса, түк демесе.
Кешірсе өшпен кекті елден бұрын,
Тілімен айтып тұрса ішкі сырын.
Айтыпты кісі игісі – қара тағы,
Жайылған жақсылықпен бар атағы:
3385. «Сөйлеме кісіге ірі, жұмсама тіл,
О сөзден жан ауырар – оны да біл!
Мақта оны, сені сөксе – бата аласың,
Ол «Жаман», сен «Жақсы» боп аталасың.
Опа қыл қылуынша жәбір-жапа,
Қылады Жаман – жапа, ерлер – опа.
Қол үзген ел, ағайын – бәрі сенен,
Жалғастыр жақындықты бәріменен.

285
Бір залым күш көрсетсе, батса қолы,
Сен кешір, мұның өзі – діннің жолы.
3390. Жақсы бер құл мен күңнің нәр-азығын,
Игі іс қыл – кешір күнә, әр жазығын.
Көтерер ер адамдар ауыр жүкті,
Сабыр қып, күтер өлім түпкілікті!»
Сен жүрсің қара басың жалғыз үйде,
Табасың не жақсылық осы күйде?
Көрмейсің жан рахат, ақырында,
Жоқ алтын, күміс, гауһар, бақырың да.
Сенде жоқ: қорған, сарай, жер, су дейтін,
Ат, әбзел, ұл мен қызың қамын жейтін.
3395. Күш те жоқ жұртты жұмсап еркін алар,
Құласаң бір күндері атың қалар.
Жинаған малың қані қуана кеп, 
Кейбіреу сені жүр ғой «дуана» деп.
Ұнатса адам азды, көбін емес, 
Ел оны неге сосын «заһид» демес?*
Зар илеп – түк таппаса, дуана-тын, 
«Сабыр» -дан басқа не бар жуанатын?
Мың түрлі арман тауып, үйренгснде – 
Ер болар сосын барып жиренгенде.
3400. Үлессе – ішіп, жесе кедей тойып, 
Табынса бір Аллаға көңіл қойып.
Мал бітсе – жабыспаса бауыр баса. 
Мал кетсе – қабақ түйіп, ауырмаса.

286
Ер жетсе тілегіне алтын арай, 
Өз-өзін ұстай білсе соған орай.
Бұ сөзге мағынасы жақын келер, 
Бір сөз бар іске асырар, тыңдап, елер:
«Со болар ердің ері – жетіп ерік, 
Ұстаса іс қылғанда өзін берік. 
3405. Ерлердің ең жақсысы сол болады, 
Ол жетсе мың тілекке арманға еріп!»

жүктеу/скачать 1.36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: