Түркілердің мәдени мұрасының еуропалық және ислам әлемдеріне ықпалы


Түркілердің Ислам тарихына араласуы



Pdf көрінісі
бет2/3
Дата14.11.2022
өлшемі4.23 Mb.
#464830
1   2   3
8 дәріс. Түркілердің мәдени мұрасы (2)

Түркілердің Ислам тарихына араласуы
VIII ғасыр аясында басталады.


Түркістан өлкесінде туып- өскен ұлы 
даналардың Ислам өркениетіне қосқан үлестері 
үш топта көрініс тапты. 
•Бірінші
тобы-
шығармаларын
араб
тілінде
жазғандар
Олар: Мұхаммед ибн Мұса Харезми(770-850),
• Әбунәсір Әл- Фараби (870-940),
• Әбу Рейһан әл-Бируни(973-1048/50),
• Әбу Әли ибн Сина(980-1037).
• Екінші тобы- туындарын парсы тілінде жазып
мұра қалдырғандар.
Олар: Низами Гәнжи(1141-1209),
Маулана Жәлаледдин Руми(1207-1273),
Мырза Хайдар Дулат(1499-1551),


•Үшінші тобы- еңбектерін Түркі тілінде жазған
түркі ақындары мен ғалымдары.
Олар: Жүсіп Баласағұн «құтты білік»,
Махмұд Кашғари «диуан лұғат түрік»,
Қожа Аһмет Йасауи(1041-1167) «хикмет»,
Әлішер Науаи(1441-1501),
Зәһиреддин Мұхаммед Бабыр(1483-1530).
•Сондықтан IIX-XV ғасырлар арасында Ислам
өркениетінің ұлы жетістіктері араб, парсы және
бүгінгі түріктектес халықтарының ортақ рухани
қазнасы болып саналады.


Түрік мәдени мұрасы: сәулет өнері

Ежелгі Орта ғасырларда Қазақстан аумағында құрылыстың
қарқынды дамуы басталды, археологиялық ескерткіштер Кедер,
Жамут, Құландағы, Көк-Мардандағы тұрғын үйлер, будда
ғибадатханалары мен Суяба және Навакет монастырлары,
Испиджаб монастырлары, исламның таралуымен мешіттер
тұрғызыла бастады, кесенелер салынып жатыр.

Тараз қаласында моншалар үлкен танымалдыққа ие болды,
олардың қалдықтары табылды. Дала түріктерінің мүсіні:
монументалды тас мүсіні, тас жазықтығындағы контурлық кеспе
сурет, сирек - көлемді мүсіндер, исламның таралуымен адам
бейнесінің дәстүрі біртіндеп жоғалады


Ауызша халық шығармашылығы
Ежелгі дәуірде пайда болды, ортағасырлық және
кейінірек өз дамуын жалғастырды. Мифтер,
ертегілер, Ертегілер, әндер, мақал-мәтелдер,
эпостар, поэтикалық жарыстар, жақсылық пен
жамандық күресі.
Кең таралған мифтердің бірі - өлімге қарсы
күреске түскен қорқыту-музыкант туралы аңыз.
Жазба: мемлекеттің дамуымен жазу үлкен
маңызға
ие
болады,
түркілердің
басқа
мемлекеттермен
дипломатиялық
қарым-
қатынаста түрік тілінде ресми грамоталарды
пайдалануы.






Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет