Әр халықтың өз ана тілі болады. Қазақ халқының ана тілі – қазақ тілі. Ана тілін адамдар кішкентай кезінен әке-шешесінен, әжесі мен атасынан үйренеді. Ер жеткенде халықтан, мектептен, кітаптан, газет пен журналдардан, радио мен теледидардан, кинотеатр мен театрлардан үйренеді.
Қазақ тілі – бай тіл. Ол – қазақ халқының жазуы, кітабы, мектебі жоқта ұстазы болған тіл. Қазақ халқы ана тілінде дүние жүзіне әйгілі болған «Алпамыс», «Ер Тарғын», сияқты батырлар жырын, «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» сияқты ғашықтық жырларынан шығарған. Халқымыз ертегілерге, мақал-мәтелдерге өте бай. Бұл тілді үйренсең, осыларды өзің оқисың.
Қазақ тілі түркі тілдерінің тобына жатады. Түркі тілдерінің тобынан тараған халықтар бір-бірін еркін түсіне алады. Сол себепті бұл тілдер өзара туыстас тілдер болып есептеледі. Ал қазақ, қарақалпақ, ноғай, татар, башқұрт тілдері бір-біріне өте жақын - өйткені бұлар жалпы түркі тілдерінің бір тармағы – қыпшақ-ноғай тобына жатады.
Тапсырма. Мәтіннен бастауыш пен баяндауышты сұрақ қою арқылы табыңыздар.
Толықтауыш. Абай
Сөйлемде іліктен басқа септік жалғауларының бірінде келіп, басқа мүшелерді толықтырып тұратын тұрлаусыз мүшені толықтауыш дейміз.
Кімді? Нені? Кімге? Неге? Кімде? Неде? Кімнен? неден? Кіммен?Немен? деген сұрақтарға жауап береді.
Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп.
Ауылдың жаны-терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.
Қандай түнде? – Желсіз (анықтауыш). Қандай ай? – Жарық (анықтауыш). Қандай сай? – Терең (анықтауыш). Қандай (немесе қайткен) өзен? – тасыған (анықтауыш).
Мысалы: Жерді трактормен жырттық. Нені жырттық?- Жерді (толықтауыш). Немен жырттық?-Трактормен(толықтауыш).
Тақырып бойынша жаттығу жұмысы. Көшіріп, толықтауыштардың астын сызыңыздар.Оларға сұрақ қойыңыздар.
1.Есікті ептеп ашып, Қазанғап келді.2. Амандаса бергенде Абайға үйдегі кемпір де бұрылып қарады.3. Бір жағы Жақыпты, екінші жағы Жомартты қостайды. 4. Қапшығын алып, балалармен бірге машинаға мінді. 5.Қызметтен, сабақтан тыс уақыттарын екеуі бірге өткізеді.
Достарыңызбен бөлісу: |