Тукашев ж. Б., Жекеев с. О
жүктеу/скачать 1.31 Mb. Pdf көрінісі
|
| Суды сіңіргіштігімен материалдың суды сіңіру және ұстап тұру қабілеті деп аталады;
судың кеуектерге сіңу процесі суды сіңіру деп аталады. Суды сіңіру қабілетінің сипаттамасы (суды сіңіру) сіңірілетін судың мөлшері болып табылады және температурасы 20°С суға 24 сағат салып қойғаннан кейін құрғақ үлгіні ұстайды. Суды сіңіргіштік, %: W=(m 3 -m 2 )/m 1 *100, қайда т 3 — суда тәуліктік ұстағаннан кейінгі үлгінің массасы, г; т 2 — дәл солай, суда бір минут ұстағаннан кейін, г; m 1 — дәл солай, сынаққа дейін құрғақ күйде, г. Суға қанықтылығымен материалдың кеуектерге суды сіңіру қасиеті деп аталады, онда вакуум бұрын жасанды түрде вакуумдық сорғы арқылы жасалған. Судың қанықтылығы әрқашан суды сіңіруден жоғары болады, өйткені мәжбүрлі сіңдіру әдісімен су әдеттегі суды сіңіру процесінде қол жетпейтін жұқа кеуектер мен капиллярларға енеді. Гигроскопиялық қасиетімен материалдың бу-ауа ортасынан, атап айтқанда, ылғалды ауадан ылғалды сіңіру қабілеті деп аталады. Булардың сіңу дәрежесі ауаның салыстырмалы ылғалдылығы мен температурасына байланысты. Гигроскопиялықтың сипаттамасы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 100% және +20°C температурада сіңірілген ылғал массасының құрғақ материалдың массасына қатынасымен анықталатын шама болып табылады. Ылғал қайтарумен әдетте материалдың қоршаған ортаға ылғал беру қабілеті деп аталады. Ол ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60% болғанда және + 20 °С температурада материалдың тәулігіне жоғалтатын су мөлшерімен сипатталады. Гидрофильділік және гидрофобтылық сәйкесінше материалдың сумен сулану қабілеті мен қабілетсіздігін білдіреді. Гидрооқшаулағыш материалдар үшін гидрофобтылық суға төзімділікті, суға төзімділікті арттыру және гигроскопиялықты төмендету құралы болып табылады. Гидрофобтылықты сандық бағалау жанасу бұрышының шамасы φ және со бойынша жүргізіледіsφ. Бұл бұрыш проекциялау әдісімен немесе микроскопиялық әдіспен өлшенеді. Ылғалдылық материалдың ылғалдылығы құрғақ күйдегі материалдың массасына байланысты анықталады. Ылғалдылық материалдың кеуектілігіне, гигроскопиялылығына байланысты, сонымен қатар қоршаған ортаның табиғатына (ауаның ылғалдылығы, температура, сумен жанасудың болуы) байланысты. Ісінудің болуы — материалдың сумен қаныққан кезде көлемін ұлғайту қабілеті. Ісіну процесі материалдағы гигроскопиялық, атап айтқанда пленкалы судың сіңуіне тікелей байланысты. Судың жиналуы жекелеген құрылымдық бөлшектердің сырғуына (тығыздалмауына) алып келеді және сыртқы сызықтық және көлемдік өлшемдердің ұлғаюымен қатар жүреді. Гидрооқшаулағыш материалдардың кебуі (ылғалдың кетуі) шөгу құбылыстарымен және құрылымның қалпына келуімен қатар жүреді. Сумен жанасқанда қатты компоненттері (толтырғыштар, пигменттер және т.б.) гидрофильді гидрооқшаулағыш материалдар ісінудің ең жоғары деңгейіне ие. Суға төзімділікпен материалдың суға қаныққан күйінде механикалық қасиеттерін сақтау қабілеті деп аталады. Суға төзімділіктің сандық сипаттамасы сумен қаныққан күйдегі материалдың беріктік шегінің құрғақ күйдегі беріктік шегіне қатынасы болып табылады Аязға төзімділік — суға қаныққан күйдегі материалдың бұзылу белгілерінсіз және беріктігінің айтарлықтай төмендеуінсіз қайталанатын, циклдік мұздатуға және ерітуге төтеп беру қабілеті. Гидрооқшаулағыш материалдардан сынақтың бес немесе одан да көп циклынан кейін беріктіктің төмендеуі белгілі бір рұқсат етілген шектерде болуы талап етіледі, мысалы, 10...25% — дан аспайды, ал жаппай жоғалту - бастапқы көрсеткіштердің 5% -дан аспайды. Кейбір материалдар, мысалы, шыны талшық, ылғалды маусымда судың едәуір мөлшерін сіңіре алады. Сіңірілген су бір қыста 50 есеге дейін немесе одан да көп қатып, еруі мүмкін. 10 Су қатқан кезде оның көлемі ұлғаяды (8,5% -ға), гидрооқшаулағыш материалды біртіндеп қопсытады, бұл ондағы микро- және макрожарықтардың пайда болуына және дамуына ықпал етеді. Химиялық төзімділік — материалдың қоршаған ортаның агрессивті әсеріне қарсы тұру, инертті орта жағдайында материалдың құрамы мен құрылымын тұрақты ұстап тұру қабілеті. Биохимиялық тұрақтылық — материалдың эксплуатация кезеңінде пайда болатын және саңырауқұлақтармен зақымданумен, жәндіктердің зақымдануымен, өсімдіктердің өнуімен, организмдер шығаратын органогенді агрессивті ортаның әсерімен (сығындылар, экскременттер) байланысты биологиялық процестерге қарсы тұру қабілеті және т.б.). Ыстыққа төзімділікпен материалдың қыздыру кезінде механикалық және басқа да техникалық қасиеттерін белгілі бір рұқсат етілген шектерде ұстап тұру қабілеті деп аталады. Көбінесе ол сыналатын үлгінің деформациясы басталатын температурамен көрсетіледі. Асфальт материалдарының ыстыққа төзімділігі екі температурада, мысалы, 20 және 50 ° C температурада беріктік көрсеткіштерінің арақатынасымен сипатталады. Көптеген мастикалардың ыстыққа төзімділігін тексеру болуы немесе болмауы ол термостатта арнайы үлгілерді ұстау арқылы жасалады. Кейбір материалдар үшін ыстыққа төзімділіктің шартты көрсеткішін конустық пластометр көмегімен немесе әр түрлі температурада үзілу сынағы арқылы анықтауға болады. Температураға төзімділік — үлгілердің кептіру шкафында белгілі бір уақыт ішінде көрінетін деформациясыз, ілулі күйде белгіленген температураға төтеп беру қабілеті. Содан кейін сынамалар зерттеліп, жабын қабатының жылжуының немесе ісінудің болуы мен болмауын анықтайды (прокатталған гидрооқшаулағыш материалдар үшін). Адгезия, немесе жабысу - бір-біріне ұқсамайтын екі материалдың беттерінің адгезия қасиеті, мысалы, құрылымдық жағынан гидрооқшаулағыш. Қорғалатын беттегі гидрооқшаулағыш қабаттың беріктігі мен тұрақтылығы адгезияға байланысты. Ол гидрооқшаулағыш материалдың оқшауланған бетке жабысу және оны ұзақ уақыт бойы тұрақты ұстау қабілетін көрсетеді. Әртүрлі гидрооқшаулағыш материалдар бір бетке әртүрлі сенімділік дәрежесімен жабысады. Мастиканың адгезиялық беріктігі, мысалы, оның беттік керілуіне, тұтқырлығына, температуралық жағдайларына, беттік белсенді заттардың концентрациясына және т.б. байланысты. Бірақ адгезиялық қасиеттер гидрооқшаулағыш материалдың сапасына ғана емес, сонымен қатар гидрооқшаулағыш жабысатын қаптаманың сипатына да байланысты. жүктеу/скачать 1.31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|