Валюта операциялари ва уларнинг турлари


Своп операциялари ва арбитраж



бет7/9
Дата14.06.2022
өлшемі133.5 Kb.
#459232
1   2   3   4   5   6   7   8   9
21а-вариант.Валюта операциялари ва уларнинг турлари

Своп операциялари ва арбитраж.
Своп операцияси - бу бир вактнинг узида чет эл валютасини хар хил санага турли хисоб-китоблар шартида тенг суммада сотиб олиш ва сотишдир.
Яъни своп - бу валютани келажакда сотиб юбориш гарови билан кандайдир вактга сотиб олишдир. Бунда бир вактнинг узида валюта алмашуви буйича иккита алохида битим тузилади. Бу битимлар карама-карши йуналишга ва турли хисоб-китоб санасига эга булади. Биринчи битим буйича биринчи валюта иккинчисига сотиб олинади ва муайян бир муддатда етказиб берилади. Иккинчи битим буйича биринчи валюта иккинчи валютага сотилади ва бошка бир муддатда етказиб берилади.
Своп операциялари купгина банклр томонидан узларининг чет эл валютасидаги мажбуриятларини коплаш максадида фойдаланилади. Своп операциялари ёрдамида банклар уз валюта позицияларини мувофиклаштиришлари хамда валюта курсларининг тебранишни олдини олишлари мумкин. Своп операцияси икки банк томонидан амалга оширилганда бир банк иккинчисига бир валютани, иккинчиси иккинчи валютани алмашади ва кандайдир вакт утиши билан валюталар кaeтариб олинади. Айбошлаш бир вактда икки карама-карши валюта битими шаклида олиб борилади ва валюталарн етказиб бериш муддатлари турлича булади. Битимларнинг бири-спт иккинчиси-форвард куринишда булади. Натижада иккила банк форвард битими оркали сотгунга булган вактга спот битими оркали харид килинган валютага эга булади.
Валюта биржасида своп опцион билан бирга оширилиши мумкин. Бунда опцион премисини тулаш урнига муайян шартларда свопоперациясини утказишга опцион ёзилади. Бунака операция свопцион дейилади.
Своп операцияси репорт ёки депортнинг бир шаклидир, яъни валютани накд сотиш ва муддат утиши билан сотиб олишнинг комбинацияси ёки акси.
Репорт битимида валюта сохиби уни банкка (биржада) муайли муддат утиши билан юкорирок нархда сотиб олиш шарти билан сотади, чунки унингча муддати келганда валютанинг бозордаги нархи валютани банкдан кайта сотиб олиш нархидан юкори булади. Харид ва сотиш нархлари орасидги фарк банк учун кредит хаки хисобланади.
Валюта бозоридаги репорт деганда хозирги хорижий валютани миллий валютага сотиш ва муайян вактдан сунг уни юкорирок нархда сотиб олишга бир вактда битимлар тузиш тушунилади. Бу операцияни купинча валюта курсини оширишга уйнайдиган валюта спекуллитлари амалга оширадилар.
Депорт битими - бу валютани банкдан муайян вакт утиши билан юкорирок нархда сотиш шарти билан харид килиш битимидир. Бунда хардор муддат етгада валютанинг бозор нархи банкка сотиш нархидан юкори булишини тахмин килади.
Своп операцияларининг узига хос белгиси - бу спот в форвард курсларнинг бир вактда урнатилишидир. Асосан бу икки курс киймат жихатидан ажралади. Бир вактда спот ва форвард курслар урнатилишида улар орасидаги фарк, яъни маржа арбитраж муддатига белгиланган. Шу своп буйича маржа арбитражнинг асосийдаромад манбаи хисобланади.
Валюта операцияларида арбитраж деганда фойда олиш максадида валюта олди-сотдси буйича операциялар тушунилади.
Арбитраж икки хил: валютали ва фоизли булади.
Валютали арбитраж - бу харид килинган валютани шу вактнинг узида сотиб юборишдир. Бунда фойда валюта курслари фаркидан олинади. Оддий валюта арбитражида бир ёки икки хорижий валюта ва миллий валюта иштирок этади, мураккаб валюта арбитражида ундан купрок валют иштирок этади. Вактли валюта арбитражида валюта биринчи спот-курс буйича харид килинди ва уни депозитга куйилади ва депозитда ушланади, кейин уни депозтда олиб иккинчи спот-курс буйиа сотилади.
Кенг валюта арбитражида валюта бир валюта бозорида сотиб олиниб, бошка валюта бозорларида юкорирок курсда сотилади.
Арбитражнинг яна бир тури фоизли арбитраждир. Пул бозорида фоизли арбитраж деганда муайян микдодаги пулни бир фоиз эвазига карзга олиш ва бошка юкорирок фоиз эввзига кредитга бериш тушунилади.
Форвард копламали фоизли арбитраж - бу валютали спот-курс буйича харид килиш, уни депозитга жойлаштириш ва айни вактда форвард курси буйича сотишдир.
Форвард копламасиз фоизли арбитраж - бу валютани спот-курси буйича харид килиш, уни депозитга жойлаштириш ва депозит муддати тугагандан сунг спот-курси буйича сотишдир.
Хicирги валюта рискларининг кескин усиб бориши копламасиз фоизли арбитражни валюта спекуляциясига айлантирадидеса хам булади.
Валюта спекуляцияси - бу валюта рискини олдиндан билиб кабул килиш билан боглик операциядир. Бунда даромад вакт оралиеида ёки турли валюта бозорларида валюта курсларининг узгаришидан олинади.
Валюта пекуляцияларига биринчи навбатда накд ва накдсиз валюта курси орасидаги фаркда уйнаш киради, бунда миллий валютага эркин алмашинувга валюта харид килинади, сунгра у накдсизлаштирилади ва миллий спекуляцияларининг бир тури лидз энд легз операцияларидир. Бу хисоб-китоблар муддатини молиявий ёки бошка фойда олиш максадида узайтириш ёки тезлаштириш билан боглик валюта операцияларидир. Лидз энд легз шартнома томонларининг х/к муддати ва шартларини узгартириш буйича келишув куринишида расмийлаштирилади.
Лидз энд легзнинг асосий шакллари:

  • товар ва хизматларнинг хакини муддатигача тулаш ёки туловни тухтатиб туриш;

  • тижорат операциясининг узининг муддатини суриш ёки уни кредитга расмийлаштириш;

  • даромадлар репатриацияси, фоизлар тулаш, дивидендлар тулаш ёee кредитларни коплашни тезлаштириш (чузиш);

  • бошка манипуляция куринишлари. Шундай килиб, лидз энд легз операциялари спекулятив характерга эга, лекин бошка спекуляциялардан фаркли улрок у товар-материал кийматликлар ва пул маблаеларининг реал харакатига асосланган.

Хеджирлаш термини банк, биржа ва тижорат амалиётида келажакдаги валюта курсларининг нохуш узшаришидан валюта рискларини суеурталашнинг турли хил усуллари ифодаси сифатида кулланилади.
Хеджирлаш операциларининг икки тури мавжуд:

  1. курс усишга хеджирлаш ёки харид билан хеджирлашда муддатли - форвард ёки опцион битимларини харид килиш билан боглик биржа операциялари тушунилади. Буни яна “узун хедж” деб хам юритилади. Агар сизга валюта масалан, икки ойдан кейин керак булса, лекин у пайтгача валюта курси ошиб кетиши тахмин килинса, сиз хозирдан узун позицияни эгаллаб бугунги нархда форвард (опцион) битимини сотиб олишингиз мумкин. Шу йул билан курс усишига хеджирлаётган хеджер узини келажакда курс усишидан суеурталайди;

  2. Курс пасайишига хеджирлаш ёки сотиш билан хеджирлаш- бу муддатли контрактларни сотиш билан буладиган биржа операцисидир. Бу уз навбатда “киска хедж” деб хам юритилади.

Хеджирлашнинг бу тури мавжуд валютани кандайдир вакт утиши билан сотиш керак булганда, лекин унда валюта курси пасайиб кетиши гумон килинганда, хозирнинг узида форвард (опцион) битимларини сотиш йули билан келажакдаги пасайишидан узини суеурталашдир.
Опцион билан хеджирлашнинг яхши томони шуки, унда валюта курсининг салбий узгаршидан бутунлай суеурталанади; ёмон томони шуки, опцион премияси туланади.
Биржаларда, шунингдек опцион спредлари олди-сотди килинади. Бунда бир опционни сотиб олиб, бошка худди шундай (“пут” ёки “коля”), лекин бошкача шартларга, яъни бошкача страйк-бахо ёки экспирация санасига га булган опционни сотиш тушунилади.
Укуйидаги турларга эга:

  • вертикал спредда бир хил экспираци санаси булган опционлар олди-сотди килиниб, факат страйк-бахоси фаркланади;

  • горизонлат спредда опционлардаги страйк-бахо бир хил булиб, амал килиш муддати фаркланади;

  • диагонал спредда горизонтал ва вертикал спредлар уйеунашган.






  1. Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет