[Введите текст]

2. Хлестова И.О. Актуальные вопросы признания и приведения в исполнение иностранных арбитражных решений в Российской Федерации Сб статей Международный коммерческий арбитраж: современные проблемы и решения М. 2007- С. 477.

3. Хлестова И.О. Актуальные вопросы признания и приведения в исполнение иностранных арбитражных решений в Российской Федерации Сб статей Международный коммерческий арбитраж: современные проблемы и решения М. 2007- С. 477

4. Жильцов А.Н. Оспаривание решений международных коммерческих арбитражей в соответствии с российским законодательством// Международный коммерческий арбитраж. 2005. № 1. С. 15.

5. Жильцов А.Н. Оспаривание решений международных коммерческих арбитражей в соответствии с российским законодательством// Международный коммерческий арбитраж. 2005. № 1. С. 15.

Карабаев Ф.Ж., кандидат юридических наук,

доцент кафедры международного права Евразийского национального университета имени Л.Н.Гумилева
К ИСТОРИИ СТАНОВЛЕНИЯ И РАЗВИТИЯ МЕЖДУНАРОДНОГО УГОЛОВНОГО ПРАВА
Автором сделана попытка всю историю становления и развития международного уголовного суда разделить на взаимосвязанные этапы и выделить наиболее значимые факты из этой истории. В статье показана эволюция института Международного уголовного суда, тенденция развития.
Ключевые слова: международный уголовный суд, Международный Военный Трибунал, Римский статут.
The author made an attempt to divide the history of formation and development of the International criminal court inter-related stages and highlight the most important facts from the history. The evolution and the tendency of development of Institute of the international criminal court are highlighted in the article.
Key words: International Criminal Court, International Military Tribunal, Rome Statute.
Становление международной уголовной судебной процедуры является длительным процессом, где основной целью было и остается стремление обеспечить привлечение к уголовной ответственности лиц, виновных за совершение международных преступлений.

Не беря во внимание некоторые универсальные судебные учреждения (Международный Призовой Суд 1907 г., Центральноамериканский суд 1907 г.), где теоретически могли рассматриваться и уголовные дела, можно выделить три этапа истории развития института международного уголовного суда:

первый – после Первой мировой войны (1919-конец 30-х годов)

второй - после Второй мировой войны (1945-конец 90-х годов)

третий – после принятия Римского статута (1998 – по настоящее время)

Так, Версальским мирным договором между государствами-победителями и Германией 1919 года (статья 227) предусматривалось, что германский император Вильгельм II должен предстать перед специально создаваемым международным трибуналом за преступления против международной морали и нерушимости международных договоров. Статья 228 устанавливала право победителям судить преступников, виновных в нарушении законов и обычаев войны, Германия же обязывалась их выдать. Также статья 229 договора содержала норму, что в случае совершения преступлений против нескольких государств, обвиняемые осуждаются «смешанными комиссиями», состоящими из военных судей этих государств.

Попытка выполнения этих положений Версальского мирного договора стала хорошим примером ущербности принципа исключительно национальной уголовной юрисдикции. Суд над Вильгельмом II не состоялся, так как правительство Нидерландов, на территорию которых в ноябре 1918 года бежал бывший император, отказалось выдать его, поскольку его обвиняли в политических преступлениях, к тому же ненаказуемых по нидерландскому законодательству [1;77].

Семь союзнических государств, в число которых входили Франция, Бельгия, Великобритания, Италия, Польша, Румыния и Югославия, составили список из 896 лиц, воевавших на стороне Германии и обвиняемых в совершении военных преступлений. В ходе переговоров с правительством Германии была достигнута договоренность, что эти лица не будут выданы, а будут судимы в Верховном Суде Германии. При этом число обвиняемых уменьшилось до 45 человек. В итоге в 1921-1922 гг. Верховный Суд Германии рассмотрел только 12 дел, причем по 6 из них обвиняемые были оправданы. Несмотря на высказанные в августе 1922 г. Рекомендации Конференции послов союзнических государств в Париже вновь задействовать механизм статей 228-230 Версальского договора, никаких действий по созданию международных судов не последовало [2;33-34].

Убийство югославского короля Александра и министра иностранных дел Франции Луи Барту в октябре 1934 г. могло стать поводом для создания международного уголовного суда. Так, уже в ноябре 1934 года были открыты для подписания две конвенции – Конвенция о предотвращении и наказании терроризма и Конвенция о создании Международного уголовного суда [3;79]. Этот суд должен был рассматривать дела по обвинению физических лиц в совершении террористических актов. Согласно ст.2 Конвенции о предотвращении и наказании терроризма террористическим актом считалось умышленное убийство, причинение тяжких телесных повреждений, похищение глав государств, их супругов, иных государственных и общественных деятелей, если покушение было связано с их общественной деятельностью, а также любые умышленные действия, ставящие под угрозу жизнь людей или наносящие ущерб государственной или общественной собственности. Конвенцию о предотвращении и наказании терроризма подписали 24 государства; Конвенцию о создании Международного уголовного суда – 13, однако лишь одно государство (Индия) ратифицировало первую из этих конвенций и ни одно - вторую, и оба этих документа так и не вступили в силу [4;247].

Итак, в первом этапе истории создания и развития института международного уголовного суда были предприняты попытки его создания. Для этого Лига Наций подготовила соответствующую конвенцию, однако, разобщенность государств и вскоре начавшаяся Вторая мировая война не дали возможность завершению этого процесса.

Только уроки Второй мировой войны послужили толчком для скорого создания международного уголовного суда. Ее окончание ознаменовало собой новый этап в развитии и международных отношений, и международного права, что не могло не сказаться и на международной судебной процедуре.

Нюрнбергский процесс 1945-1946 гг. был первым реально действовавшим международным судом нового типа – международным уголовным трибуналом. Предстали перед Международным Военным Трибуналом (далее - МВТ) высшие политические и военные руководители Германии, а также руководители фашистской партии – НСДАП, а судей (4 судьи и 4 их заместителя) назначали правительства СССР, США, Великобритании и Франции [5; С. 100-129].

Лондонское соглашение от 8 августа 1945 года и приложенный к нему Устав Трибунала, подписанное первоначально представителями СССР, США, Великобритании и Франции, стал юридическим основанием для создания и деятельности МВТ. Соглашение было открыто для присоединения всех союзных государств и этим правом позднее воспользовались еще 19 государств.

Кворум требовал присутствия всех 4 членов Трибунала или их заместителей. Решения принимались простым большинством голосов, при их равенстве голос председателя является решающим. Но для принятия решения о виновности подсудимого и о назначении наказания необходимо было большинство в 3 голоса. Главные обвинители, назначаемые правительствами СССР, США, Великобритании и Франции, готовили обвинительные заключения, представляли обвинения в Трибунале, также занимались сбором доказательств, предварительным допросом обвиняемых и свидетелей. Главные обвинители для координации своих действий образовали Комитет.

Военные преступники гитлеровской коалиции обвинялись в совершении преступлении против мира, военных преступлении и преступлении против человечности. Перед МВТ в Нюрнберге с 20 ноября 1945 г. по 1 октября 1946 г. предстали 21 человек, в итоге 19 из них были признаны виновными.

Командующие оккупационными войсками союзников в Германии создали свой орган – Контрольный Совет по Германии (далее - КСГ), имеющий право смягчить приговор, вынесенный Трибуналом. 20 декабря 1945 г. КСГ принял закон № 10, дающий право оккупационным властям союзников арестовывать и судить лиц, совершивших военные преступления, в специально созданных трибуналах.[6;640] На основании этого закона американцы и французы (Англия и СССР им не последовали) учредили трибуналы на своих оккупационных зонах, где судьи из этих государств по процессуальному праву своего государства судили фашистских преступников.

Созданию МВТ для Дальнего Востока предшествовали документы, принятые Потсдамской конференцией 1945 г., закрепленные в «Заявлении, определяющем условия капитуляции Японии » от 26 июля 1945 г., Акт о капитуляции Японии и решения Московской конференции союзных держав от 26 декабря 1945 г. Сам Трибунал был создан 19 января 1946 г. специальной прокламацией Верховного главнокомандующего союзными войсками в Японии, к прокламации прилагался Устав Трибунала.

По предложению правительств 11 государств Верховный главнокомандующий назначал судей, также Председателя, Генерального Секретаря, Главного обвинителя Трибунала. Юрисдикции Токийского и Нюрнбергского процессов распространялись на одни и те же международные преступления. Трибунал имел право назначать наказание вплоть до смертной казни.

Судебный процесс прошел в Токио с 3 мая 1946 г. по 12 ноября 1948 г., суду предавались 28 человек, 25 из них был вынесен приговор.

Дальнейшее развитие международный уголовный суд получил, после завершения работы Нюрнбергского и Токийского трибуналов, только в 90-е годы ХХ века. «Подтолкнули» к этому политические события, произошедшие в Югославии и Руанде, в результате которых были убиты больше миллиона человек, а несколько миллионов стали беженцами.

В соответствии с резолюцией Совета Безопасности ООН 25 мая 1993 г. учреждается международный уголовный трибунал по бывшей Югославии для судебного преследования лиц, ответственных за серьезные нарушения международного гуманитарного права, совершенные на территории Югославии начиная с 1 января 1991 г.. Для судебного преследования лиц, ответственных за геноцид и другие серьезные нарушения международного гуманитарного права, совершенные на территории Руанды с 1 января по 31 декабря 1994 г. такой же трибунал создается 8 декабря 1994 г. по Руанде.

Новый, третий, этап развития международного уголовного суда связан с датой 17 июля 1998 г., когда на дипломатической конференции в Риме представители 120 государств приняли Статут Международного Уголовного Суда (далее - МУС) для преследования лиц, совершивших наиболее тяжкие международные преступления.

После ратификации более чем 60 государствами 1 июля 2002 года Статут МУС вступил в силу [7; Ст. 2726-2768]. Он является постоянно действующей организацией (ст.1), имеющей международную правосубъектность (ст.4) и находящаяся в связи с ООН. Их отношения урегулируются путем заключения специальных соглашений. Положения Статута распространяются на территорию и на граждан присоединившегося государства. Юрисдикция МУС распространяется на следующие международные преступления: геноцид; преступления против человечности; военные преступления; агрессия.

За 20 лет работы МУС вынес только один приговор – 14 марта 2012 года осужден один из бывших руководителей африканского государства. На рассмотрении суда находятся еще 20 дел и все они из Африки.

И в ХХI веке продолжается создание новых международных уголовных судебных учреждении: Специальный Суд по Сьерра-Леоне, учрежденный 16 января 2002 г. и призванный привлечь к ответственности лиц, виновных в грубейших нарушениях гуманитарного права во время гражданской войны в этой стране; специальные Смешанные палаты в рамках Верховного суда Камбоджи, учрежденные в 2003 году, состоящие из камбоджийских и международных судей, для уголовного преследования так называемых «красных кхмеров»; Специальный Трибунал по Ливану, созданный в 2007 году, призванный привлечь к ответственности виновных в убийстве в 2005 г. бывшего премьер-министра Ливана Рафика Харири.

Обзор процесса становления и развития международных уголовных судебных учреждений позволяет выделить следующие моменты.

Во-первых, международная судебная процедура получает все более широкое распространение, число создаваемых и действующих международных уголовных судебных учреждений постоянно увеличивается.

Во-вторых, создан постоянно действующий международный уголовный суд с постоянным судебным корпусом и техническим персоналом, уже разработанными процессуальными нормами рассмотрения дел, наработанным опытом и сложившимися традициями. Во многих случаях он лучше и быстрее может справиться с разрешением международных уголовных дел, чем создаваемое заново временное судебное учреждение.

В-третьих, с учреждением Нюрнбергского и Токийского трибуналов стали выноситься приговоры в отношении физических лиц, а не только государствам.

В-четвертых, растет число государств-участников Статута МУС (их стало 138), но в то же время такие государства, как США, КНР, Россия, Казахстан и другие, не присоединились к нему.

2.Woetzel R.K. The Nuremberg Trail in international law. London- New-York, 1962.

3.Галенская Л.Н. Правовые проблемы сотрудничества государств в борьбе с преступностью. Л.,1978.

4.Хадсон М.О. Международные суды в прошлом и будущем. М., 1947.

5.См. Полторак А.И. Нюрнбергский процесс. М., 1966.

6.Oehler D. Internationales Strafrecht. Koln, 1983.

7.Международное публичное право. Сб. документов : В 2 ч. Сост. К.А. Бекяшев, К.А. Бекяшев. Ч. II. М., 2006.
Кала Н.С., халықаралық құқық магистрі, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ заң факультеті Халықаралық құқық кафедрасының оқытушысы
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТАРЫ ҚҰҚЫҚСУБЪЕКТІЛІКТІҢ ЖАҢА ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ
Данная статья посвящена вопросам правосубъектности в международном праве. Вопрос о международной правосубъектности отражает новые тенденции развития современного международного права, которые, в частности, характеризуются расширением предмета международно-правового регулирования и нормативно-правовой базы. В статье рассматривается значение международного правоотношения, а так же участие субъектов международного права в международных правоотношениях. Автором уделяется особое внимание на правовое положение индивидов – особую категорию субъектов международного права.
Ключевые слова: международная правосубъектность, международное правоотношение, субъект права, концепция.
This article is devoted to the issues of legal personality in international law. The issue of international legal personality reflects new development tendencies of modern international law, which, in particular, is characterized by extension of subject of international legal regulation and international legal base. The meaning of international legal relations, as well as participation of persons (subjects) of international law in international legal relations is considered in the article. Author pays special attention to the legal status of individuals – a special category of the persons (subjects) of international law.
Keynotes: international legal personality, international legal relations, subject of law, conception.
Құқықсубъектілік ұғымы халықаралық құқықта да, ішкімемлекеттік құқықта да негізін қалайтын ұғым болып табылады. Халықаралық құқықсубъектілік құқығы мойындау және құқықтық мирасқорлық институттарын да біріктіреді. Ең алдымен, субъектінің құқықсубъектілігін айқындайтын бірмәнді негіздер болуы керек. Менің ойымша, халықаралық құқықсубъектілікті бағалау критерийі - бұл субъектіде халықаралық құқықтары мен міндеттерінің бар болуын, оларды іс жүзінде жүзеге асыру қабілеті мен оларды бұзғаны үшін халықаралық құқықтық жауапкершілікке тартылу қабілетін қарастыру.

Халықаралық құқықтық қатынас деп екі мемлекет арасындағы, мемлекет пен халықаралық мемлекетаралық ұйым арасындағы және екі халықаралық мемлекетаралық ұйым арасындағы қатынасты түсінеміз. Бірақ бұндай анықтама тек мойындалған (танылған) халықаралық құқық субъектілерін белгілеп, халықаралық құқықтық қатынастың мәнін ашып көрсетпейді. Ресейлік заңгерлердің пікірінше, құқықтық қатынас субъектісі деп танылу үшін субъектінің белгілі бір құқыққабілеттілігі мен әрекетқабілеттілігі болуы керек. Сонымен қатар, құқық субъектісі болмай тұра, құқықтық қатынастың субъектісі деп саналуға болмайды. Бұндай тұжырымдама тек ұлттық құқыққа ғана қатысты болуымен келісемін.

Халықаралық құқық жүйесінің өзіндік айырмашылығы мен ерекшелігі бар, оған жалпы құқық теориясының санаттарын бірден тікелей қолдану дұрыс болмайды. Ең алдымен, халықаралық құқықтық қатынастың анықтамасын беру керек. Халықаралық құқықтық қатынас – бұл өзара әрекеттесу барысында халықаралық құқықтар мен міндеттердің туындап, бұзылған жағдайда халықаралық жауапкершілік орын алатын екі немесе бірнеше субъектінің өзара әрекеттесуі. Бұл анықтамадан мынадай қорытынды жасауға болады: қатысушыларда халықаралық құқықтар пен міндеттердің туындауы халықаралық құқықтық қатынастың басты белгісі болып табылады.

Меніңше, халықаралық құқыққабілеттілік деп субъектінің халықаралық құқықтар мен міндеттерді иелену қабілеттілігін, ал халықаралық әрекетқабілеттілік деп оларды іс жүзінде жүзеге асыру және құқыққа қарсы әрекеттерді жасағаны үшін жауаптылыққа тартылу қабілеттілігін түсінуге болады.

Әрекетқабілеттілікті иеленбей құқықтық қатынастың субъектісі болу мүмкін емес деген цивилистік тұжырымдамаға келсек, бұл тұжырымдама халықаралық құқықтық қатынасқа қолданылмайды деген қорытынды шығаруға болады. Шынымен, азаматтық құқықта әрекетқабілеттілігі жоқ, яғни белгілі бір жасқа толмаған немесе есі дұрыс емес тұлға тиісті құқықтық қатынасқа ену құқығынан айырылады. Бұл тұжырым өзінің мәні бойынша әділетті. Бірақ халықаралық құқықта тұлғаға белгілі бір құқықтық қатынас субъектісі болуына тыйым салуға болмайды. Мысалы, әскердегі жарақаттанған немесе ауырып жатқандардың, әскери тұтқынға алынғандардың, соғыс кезіндегі қарапайым халықтың, халықаралық қарулы қақтығыстар құрбандарының, босқындар мен балалардың жағдайы халықаралық конвенциялармен анықталады. Сол себептен аталып кеткен жағдайлар орын алған кезде индивидтерде және соғысып жатқан мемлекеттерде халықаралық құқықтар мен міндеттер туындап, олар орындалмаған жағдайда жауапкершілік басталады. Атап айтқанда, индивид қақтығыс не дау аймағында «халықаралық режимді» қолдануға және өзінің құқықтары бұзылған жағдайда халықаралық әділеттілік органдарына жүгінуге құқылы. Өз кезегінде, соғысып жатқан мемлекет тиісті халықаралық нормаларды сақтауға міндетті.

Индивидтің Халықаралық сотқа жүгіну фактісі оның халықаралық құқықсубъектілікті алудың дәлелі әлі де болса есептелмейді. Алайда, сотқа жүгіну барысында нақты халықаралық құқықтық қатынастың пайда болуы сөзсіз. Осыдан шығатын қорытынды – индивидтер халықаралық құқықтың толыққанды субъектісі болмаса да, халықаралық құқықтық қатынасқа қатысушылар ретінде әрекет ете алады.

Субъектінің халықаралық құқықсубъектілігін мойындайтын негіздердің бірі болып оның халықаралық шарттарды жасасу құқығы табылады. Ресейлік халықаралық құқық ғылымында тек қана мемлекеттер, өз тәуелсіздігі үшін күресуші ұлттар, сонымен қатар халықаралық ұйымдар халықаралық шарттар субъектілері бола алады делінген. Көне заманда мемлекеттер ғана емес, сонымен бірге қалалар, мемлекеттер мен қала одақтары, діни ұйымдар, тіпті жеке тұлғалар да халықаралық шарттар субъектілері болып есептелді.

Бірақ іс жүзінде халықаралық шарттар субъектілеріне қатысты бұл тұжырым басқаша болып тұр: қазіргі кезде мемлекеттерден басқа жария және жеке сипаттағы ұлттық ұйымдар қатысушылары болып табылатын көпжақты келісім шарттар жасасуда. Халықаралық құқық субъектілері еместердің кейбір халықаралық шарттарға қатысуы оларды халықаралық құқықтық сипатынан айырмайды.

Батыстық халықаралық құқық ғылымында халықаралық шарт субъектілеріне қатысты өзгеше ой-пікір бар. Халықаралық экономикалық қатынастарға индивид, мемлекетті өкіл ететін және оған теңестірілуі тиіс болатын концессионер қатыса алады.

Жақындағы уақытқа дейін ресейлік халықаралық құқық ғылымында халықаралық құқықсубъектілік тек мемлекеттерде, мемлекет тәріздес құрылымдарда, өз тәуелсіздігі үшін күресуші ұлттарда, сонымен қатар халықаралық мемлекетаралық ұйымдарда ғана мойындалған еді. Өз кезегінде бірқатар авторлар халықаралық құқықсубъектілік аясында елеулі өзгерістердің орын алуына назар аударды, атап айтқанда, адамның –шектелген құқықсубъектілігі бар халықаралық құқықтың жаңа субъектісінің пайда болуы байқалады. Осыған орай халықаралық құқықтың адам құқықтарына арналған тұтас саласы қалыптасты, адам белгілі бір заңды құқықтарына ие болып, халықаралық сахнада өзінің мүдделері мен бостандықтарын қорғай алады.

Адамды халықаралық құқық субъектісіне жатқызу жаңа болып табылмайды, В.Э.Грабарьдың «Ресейдегі халықаралық құқық тарихының материалдары» монографиясында да көптеген орыс авторларының халықаралық құқық субъектісіне тек қана мемлекеттерді ғана жатқызбай, жеке тұлғаларды жатқызатын классикалық көзқарасты ұстанатындығы айтылады.

Танымал орыстың халықаралық құқықтанушысы Ф.Ф. Мартенс мемлекетті халықаралық құқықтың жалғыз субъектісі деп танып, жеке тұлғаның халықаралық қатынастар саласында құқықтарының болатындығын және халықаралық құқықтың қорғауында екендігін айтты. Адамның негізгі құқықтарының жиынтығына Мартенс хабарлама құқығын да, «мемлекеттердің халықаралық одағы шегінде» еркін орын ауыстыру құқығын да енгізді. Қазіргі уақытта бұл құқық тәжірибеде жүзеге асырылғандығын көруге болады.

Халықаралық құқық бойынша қазақстандық авторларға жүгінсек,

Ж.О. Құлжабаеваның пікірінше, субъективтi заңдық құқықтары мен мiндеттерi бар халықаралық құқық қатынасқа қатынасушылары халықаралық құқық субъектiлерi болып табылады. Олар халықаралық қатынастарға дербес күйде қатысуға, басқа субъектiлермен заңдық әрекеттестiкке тiкелей түсуге қабiлеттi және тәуелсiз болады. Халықаралық құқық субъектiлерiнің қатарына мемлекеттер, өз тәуелсiздiктерi үшін күресушi халықтар мен ұлттар, халықаралық ұйымдар мен мемлекет тәрiздес құрылымдар кiредi. Жеке тұлғалар халықаралық құқық субъектiлерiнiң ерекше тобын құрайды.

Мемлекеттердің әрі қарай демократизациялануы бойынша жеке тұлғаның халықаралық құқықтары кеңейе түседі. Жеке тұлғалардың халықаралық құқықсубъектілігі мәселесінде шартты түрде «аралас» деп атауға болатын жаңа концепция талап етіледі. Шынында да, халықаралық құқықтың субъектілеріне дәстүрлі көзқарастары (мемлекеттер, ұлттар, халықаралық үкіметаралық ұйымдар) бар авторлардың көзқарастары дұрыс, себебі дәл осы субъектілердің құқықтық қатынастарының нәтижесінде халықаралық құқықтың қағидалары мен нормалары құрылады. Сонымен қатар, кей жағдайларда жеке және заңды тұлғалардың құқықтық қатынастарының халықаралық құқықтың нормаларымен реттелетіні даусыз. Осы субъектілердің нақты халықаралық құқықтық қатынасқа қатысуы кезінде уақытша халықаралық құқықсубъектілікті иеленеді деп есептеу көңілге қонымды (мәселен, жеке тұлғаның Адам құқықтары бойынша Еуропалық Сотқа шағымдануы).

Өз кезегінде, мемлекет халықаралық құқықтың негізгі субъектісі бола отырып, өзінің мемлекеттік органы ретінде жеке фирмамен коммерциялық мәміле жасасып, шарттың әрекет ету мерзіміне уақытша азаматтық құқықтың субъектісі болады. Мұндай қорытынды азаматтық-құқықтық заңнамамен реттелетін шаруашылық қатынастарда мемлекеттің органдары тең құқылы мүліктік субъектілер болып табылатындықтан және заңды тұлға ретінде әрекет ететіндіктен жасалады. Осылайша, тәжірибе субъектінің кез-келген құқықтық жағдайының өзгеруге жататындығын және құқықта «аралас» субъектілердің туындауы туралы айтуға болатындығын дәлелдейді. Осыған дәлел ретінде мемлекеттің халықаралық құқықтың негізгі субъектісі бола отырып, сонымен қатар ұлттық құқықтың ерекше субъектісі деп саналатындығын келтіруге болады. Осындай ұқсастықты жеке тұлғаға қатысты да жасауға болады.

Әрі қарайғы халықаралық экономикалық қатынастардың дамуы оларға трансұлттық корпорациялар, жеке және заңды тұлғалардың белсенді қатысуынсыз мүмкін емес екендігі айдан анық. Мемлекеттердің өзінің егемендігін пайдаланып, халықаралық саудада басымдықтар иеленетіндігі туралы қолданыстағы тәжірибе әлемдік қауымдастықтың мүдделеріне сәйкес келмейді. Осындай тәжірибенің көрінісі мемлекеттердің халықаралық әділ сот органдарында жеке тұлғалармен салыстырғандағы басымдықтары болып табылады. Жеке және заңды тұлғалардың халықаралық экономикалық қатынастарға қатысу тенденциясы басым болатындығы мәлім. Осыған байланысты мемлекеттер, жеке және заңды тұлғаларды тең іс жүргізушілік құқықпен қамтамасыз ету жөн болар еді.

Халықаралық құқық бойынша отандық және ресейлік доктрина халықаралық ұйымдарға белгілі халықаралық құқықсубъектіліктен мүлдем бас тартудан олардың халықаралық құқық субъектісі болып табылатындығын тануға дейінгі жолдан өткендігін көрсетеді. Осыған ұқсас тағдыр жеке тұлғаларды да күтуде деп санаймыз. Халықаралық құқық нақты ғылымдар қатарына жатпайды, және оның дамуы сондай-ақ жария құқық бойынша ең білікті мамандардың доктриналарының негізінде жүзеге асырылады (БҰҰ Халықаралық Сот Статутының 38 б.).

Қазіргі халықаралық қатынастар мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың алуан түрлі саяси, экономикалық, мәдени және басқа қатынастардағы өзара қатынасының кеңеюімен сипатталады. Халықаралық құқық доктринасы қатып қалған, формасыз құрылым емес, ол керісінше әлемдегі жағдайдың өзгеруіне байланысты өзгеруі тиіс. Осылайша, халықаралық құқықтың және сәйкесінше оның доктринасының негізгі мақсаты халықаралық құқық субъектілерінің ынтымақтастығын нығайту, бейбітшілік және халықаралық қауіпсіздікті сақтау болып табылатындығына негізделеді.