Әдістемелік мәдениетке кіреді: әдістемелік рефлексия (ғылыми қызметін талдау қабілеті), белгілі бір ұғымдарды, білімнің, басқарудың, жобалаудың формалары мен әдістерін ғылыми негіздеу, сыни тұрғыдан ойлау және шығармашылықпен қолдану қабілеті.
Зерттеушінің ғылыми жұмысы туралы ой толғауының мазмұнында зерттеу сапасын бағалауға мүмкіндік беретін 11 сипаттаманы бөліп көрсетуге болады: мәселе, тақырып, өзектілік, зерттеу объектісі, оның пәні, мақсаты, міндеттері, гипотеза және қорғалатын ережелер, жаңалық, ғылым үшін маңызы, практика үшін маңызы:
Мәселенің қойылымы сұрақтың жауабын болжайды: бұрын зерттелмегеннен нені зерттеу керек? Мәселе ғылыми білімдегі олқылықты көрсетеді. Бұл, олар кейде айтқандай, надандық туралы білім.;
Зерттеу тақырыбын тұжырымдай отырып, біз мына сұраққа жауап береміз: біз жасайтын нәрсені қалай атаймыз? Тақырыпты ескіден жаңаға қарай қозғалысты көрсететіндей етіп белгілеу керек, яғни бір жағынан тақырыптың қандай кеңірек категориялар мен мәселелерге қатысты екені, ал екінші жағынан немен байланысты екені анық болды. жаңа танымдық және практикалық материалды меңгеру керек;
Зерттеудің өзектілігін негіздеу дегеніміз бұл мәселені қазіргі уақытта неліктен зерттеу қажет екенін түсіндіру;
Зерттеу объектісін анықтау дегеніміз зерттеуде нақты не қарастырылып жатқанын білу;
Алайда объект туралы оның барлық аспектілері мен көріністері бойынша жаңа білім алу іс жүзінде мүмкін емес, сондықтан зерттеу пәнін анықтау қажет, яғни объект қалай қарастырылатынын, ондағы қандай қатынастарды, қасиеттерін, аспектілерін, функцияларын ашады.
Нысан барлығына тиесілі, ал субъект – зерттеушінің жеке меншігі, оның объектіге деген өзіндік көзқарасы. Ол нысанды мақсатты түрде тұрғызады, объектіде өзінің жаңа ғылыми білім алуды көздегенін ғана көрсетеді;
Мақсат қою арқылы ғалым зерттеу барысында қандай нәтижеге қол жеткізгісі келетінін анықтайды, ал тапсырмалар мақсатқа жету үшін не істеу керектігі туралы түсінік береді;
Гипотеза мен қорғалған ережелер зерттеушінің объектіде айқын емес нәрсені, ғалым одан басқалар байқамайтын нәрсені көретіндігі туралы идеясын ашады. Гипотеза – бірқатар фактілер негізінде объектінің бар екендігі, құбылыстың байланысы немесе себебі туралы қорытынды жасалатын және бұл тұжырымды толық дәлелденген деп санауға болмайтын болжам. Гипотеза – бұл анық емес, бірақ ықтимал білім; ақиқаттығы немесе жалғандығы анықталмаған мәлімдеме. Гипотезаның ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау процесі таным процесі болып табылады;
Зерттеуші өз жұмысының нәтижелерін қорытындылай келе, алынған нәтижелердің жаңалығы туралы, басқалар жасамаған нәрседен не жасалғанын, бірінші рет қандай нәтижелерге қол жеткізілгенін айтуға мүмкіндігі бар;
Бұл кезеңде зерттеудің ғылым үшін маңыздылығы да белгіленеді: ғылымды дамытуға, оның мазмұнын толықтыруға бағытталған қандай мәселелер, ұғымдар, ғылым салалары өзгертіліп жатыр;
Жүргізілген ғылыми жұмыстың тәжірибе үшін маңызы туралы ой қозғай отырып, ғалым: «Зерттеудің нәтижесінде алынған нәтижелердің көмегімен тәжірибелік қызметтегі қандай нақты кемшіліктерді түзетуге болады?» деген сұраққа жауап береді.
Достарыңызбен бөлісу: |