с/
/0
Барлық мәндерді кестеге 2 дүрыс толтырады.
З.Берілген өлшем мен есептеулер тәжірибиелік кисықтын, теориялык
кисықтар сызылу керек.
Осы қисықтар арқылы, сізден тәжірибиелік қисықтын, теориялық
қисық (бос сүйықтық беткейі) түтіктегі бір-біріне жақын екендігі, яғни
параболаға.
Кесте 2 ■
|
- Есептеулер нәтижелері
|
|
|
|
№ точки
|
г, м
|
2, м
|
(2Р-
|
- 2<эп)/2оп х 100%
|
По опытам 20п
|
По расчетам 2Р
|
|
|
|
|
|
|
2оп х 2р (см)
г (см)
12 3 4 5 6
Сурет 4 - Бос сүйықтық беткейіндегі біркелкі айналатын қисық
13
Зертханалык жұмыс №4
Тақырыбы: Айналмалы (роторлы) сорап құрылысын оку.
Жұмыс максаты: 1. Гидрожүйелерде жиі қолданылатын айналмалы-піспекті, пластинкалы және тісті дөңгелекті айналмалы сораптардың әсер ету принципімен және қүрылысымен танысу.
2. Айналмалы сораптың жүмыс көлемін жеке элементтерінің өлшем мәліметтері бойынша анықтау.
Негізгі теориялық мәліметтер
Айналмалы сораптарға ығыстырушылардың айналмалы-ілгерілемелі, айналмалы қозгалысы нәтижесінде айнымалы жүмыс камерасынан ығыстыру іске асатын көлемді сораптар жатады. Сораптың жүмыс камерасы сорушы және арынды жазықтықтармен кезекпен байланысатын түйықталған кеңістік. Жүмыс камерасы сорушы жазықтықпен келескен кезде оның көлемі үздіксіз үлғаяды. Бүл қысымның азаюына әкеліп соқтырады және оған сүйықтықтың келуі азаяды. Ал арын жазықтығымен байланысқан кезде оның көлемі азаяды, нәтижесінде сүйықтық арын сызығына ығыстырылады. Сонымен айналмалы сораптарының жүмыс процесі жүмыс камераларына сүйықтықты толтыру, жүмыс камераларын түйықтау, оларды ауыстыру және жүмыс камерасынан сүйықтықты ығыстырудын түрады. Жүмыс камераларының көлемдерінің өзгеруі ығыстырушылардың және олардың орын ауыстыруы нәтижесінде іске асады.
Айналмалы сорап жылжымайтын статордан, айналмалы ротордан және ығыстырушылардан түрады. Ығыстырушылардың қозғалыс сипаттамасы бойынша сораптар роторлы-айналмалы және роторлы-ілгерілемелі болып бөлінеді. айналғыш-айналмалыға тісті дөңгелекті және бүрандамалы сораптар, ал айналғыш-ілгерілемелілерге пластинкалы және роторлы-піспекті сораптар жатады.
Тәжірибелік қондырғыны суреттеу
Айналмалы - піспекті сорабының жүмыс камерасының ішкі айналымы цилиндр түрде, ығыстырушы ретінде піспек немесе плунжер бола алады. Орналасуына қарай жүмыс камерасы айналым сорабының айналушы өсі радиалды және аксикалды болады
Радиалды айналым - піспекті сорабы 1-ші суретте көрсетілген.
Радиалды айналым-піспекті сорап жүмыс камерасы мен ығыстырушылар айналым өсіне радиалды орналасқан. Айналым 1 өсі 0, статор 2 өсіне 0 аксцентричті орналасқан. Ығыстырушылар плунжер 3 түрінде, серіппе әсерінен немесе орталыққа тебетін күш аркылы сопақшалау басымен статорға 2 сығылады және айналым айналғанда цилиндірлерде кері ілгерілемелі қозғалыс іске асады. Сүйықтардың таралуы 5 және 6 терезелері таратушы өс 4, айналғыш айналатын байланыстырушылар 7 аркылы іске асады. Таратушы терезелер осьтік канал цапфалар аркылы плунжер 3 цилиндрлерден 8 шыкканда сорушы терезелермен байланысқан, ал плунжерлар кері қозғалыс жасағанда тереземен 5 байланысқан. Цилиндрлерді 8 терезелермен 5 және 6 қосатын тесіктер 9 байланыстырушылармен 7 жабылған кезде жұмыс камерасы тұйықталады. Айналғыштың бір айналымы кезінде әрбір камера екі рет түйықталады, бұл уақытта плунжер екі еселенген эксцентриситетке тең жүріс жасайды.
Сурет 1 - Радиалды айналым-піспекті сорап
Жұмыс көлемі айналғыштың бір айналымы кезіндегі идеалды беріліске сәйкес келеді және төмендегідей анықталады:
У=^- (1)
2хег
Мұнда сі- цилиндрдің диаметрі; е - эксцентриситет; 2 - цилиндрлер саны.
Аксиалды-айналым-піспекті сорабының радиалды сораптан
айырмашылығы, піспектер кері-ілгерілемелі қозғалыс бағытын жасайды, ол паралельді немесе паралельге жақын цилиндр блогінің осі арқылы іске асады. Бұл сорап, көлбеу цилиндрлар немесе көлбеу шайбамен орындалынады.
Аксиалды-піспекті көлбеу шайбалы сорап келесі үлгіде көрсетілген (сурет 2). Сораптың негізгі элементтері: цилиндр блогі (ротор) - 1, плунжер (поршень)
- 2, көлбеу шайба 3 және тірек таратушы диск 6 статордың құрамдас бөлігі. Цилиндрлі блок айналғанда, плунжер маңы, серіппе 5 әсерінен немесе артык қысым сораптан шығарда көлбеу шайба үстінен сьірғиды да, кері-ілгерілемелі қозғалысты жұмыс камерасында тамандайды. Бұл кезде камералар доғатәріздес тереземен 6 мен 7, сорушы кұбырмен байланысады, ал екіншісі - арын құбырымен.
Сурет 2 - Аксиалды-піспекті көлбеу шайбалы сорап
Плунжер жүрісі / көлбеу шайба ү бұрышымен анықталады және Ә(§ү тең. Жүмыс көлемі келесі теңдеумен анықталады:
Уй=^Оі£іг (2)
Көлбеу цилиндірлі блогті аксиальді- піспекті сорап, көлбеу шайбалы сораптан айырмашылығы, мұнда цилиндр блогінің айналу өсі, әкелетін білікке көлбеу орналасқан. Айналым шегінің берілуі, әкелуші біліктен цилиндрлі блокка кардан немесе поршень штогі арқылы іске асады. Сурет 3-те кардансыз байланыспен көлбеу цилиндрлі блок сорап үлгісі келтірілген. Сораптың негізгі элементі: цилиндрлі блок (ротор) 1, піспек 2, піспекпен 2 және шайбамен топсалЫ-бекітілген, жетекші білікпен 5 қатты байланысқан өзектер 3. Сұйықтардың таралуы, көлбеу-шайбалы сораптағыдай таратқыш диск арқылы білікпен 6 қамтамасыз етіледі. Цилиндрлер саны гжәне олардың диаметрі д. болған кезде жұмыс көлемі келесі тәуелділік бойынша анықталады:
У0=Щ^Ә5тх2 (3)
Сурет 3 - Аксиалды-піспекті көлбеу цилиндрлі сорап
Пластинкалы сорап. Пластинкалы сораптар бір реттік әрекетті және екі реттік әрекетті болып бөлінеді.
Бір реттік әрекетті пластинкалы сорап ойықтарында айналғышпен және статормен 3 бірге айналатын және радиалды қозғалатын пластинкалар 2 орналасқан айналғыштан 1 тұрады (сурет-4).
Сурет 4 - Бір реттік пластинкалы сорап Айналғыштың айналу өсі статор 0 симметрия өсіне қатысты эксцентриситет шамасына ығысады. Статорда сорушы және арынды кұбырлар
қосылған терезелер 4 және 5 бар. Терезелер 4 және5 арасындағы мойындыктың доға ұзындығы пластиналар арасындағы бұрыштық жылдамдық 2л / 2 (2-пластиналар саны) біраз көбірек алынады. Қарастырылып отырған сораптын жұмыс көлемі қалыңдығы 2е сақина көлемінің, ені бтең енінің, статор радиусына тең сақинаның орташа шеңберлік радиусының және пластиналар орын алатын көлемінің арасындағы айырмашылықтарына тең, яғни
¥0=2(яК-82)2Ьв (4)
Мұнда 5 - пластинаның қалыңдығы.
Екі реттік әрекетті пластинкалы сорап айналғыш пен статордың ойықтарында орналасқан пластиналары 2 бар цилиндрлік айналғыштан 1 (сурет 5) тұрады.
Сурет 5 - Екі реттік пластинкалы сорап
Статор сақинасының 4 арнайы пішіні бар. Статорда төрт терезе бар. Терезелер 5 және 7, сондай-ак 6 және 8 сорушы және арынды құбырлармен жұппен қосылған . Терезелер арасында орналасқан статорлық сақинаның учаскелері г/ және г2 радиусты шеңберлік доғалармен суреттелген, ал терезелер шегіндегі учаскелер жатық қисық сызықтар түрінде орындалған. Сораптың жүмыс көлемі ені Ь, радиустары ?■/ жәнег? жасаған сақинаның екі еселенген
көлемінен пластиналардың шығып тұрған бөлігінің алатын орнының көлемін алып тастағана тең. Сондықтан айналғаштағы ойықтардың шындық орналасқаны кезіндегі жұмыс көлемі келесіге тең:
Ү0=2
к\і
Г ->Ү }-{>'! ->"2)$2 Ь
(5)
Ойықтар айналғаштың радиусына бұрышпен орналасқан кезде жұмыс көлемі келесіге тең:
У0 = 2 к (г,2 - г2 2 )- (г; - г2 )/ со5 52\>
(6)
Тісті дөңгелекті сораптар. Тісті дөңгелекті сораптар ішкі және сыртқы іліністі болып бөлінеді. Сыртқы іліністі сораптар көбінесе сорушы және арынды құбырлармен қосылған, тұлғада 3 аса үлкен емес саңылаулармен 5 (сурет 6) орнатылған және іліністе болатын бірдей тісті дөңгелектер 1 және 2 жұбы ретінде орындалады. Тұлға кесіктік жақтары бүйірлік дискілермен тұйықталады. Тісті дөңгелектердің біреуі жетекші, ал екіншісі жетектегі болып бөлінеді. Тісті дөңгелектер айналғанда сорушы қуыста тістер ілініске кіреді. Жұмыс камералары болып табылатын тістер арасындағы ойыстың үлғаюы сорушы қуыстағы қысымның азаюына және оның сұйықтыққа толуына әкеп соқтырады. Жұмыс камералары үрлеуші қуысқа ауысқанда, тісті дөңгелектер тістері ілініске кіреді және сүйықтықты арынды қүбырға ығыстырады.
Сурет 6 - Тісті дөңгелекті сорап
Тісті дөңгелектер бір рет айналғандағы екі бірдей тісті дөңгелектердің тістерінің көлемі ойыстардың көлеміне тең деп алсақ, онда сораптың жүмыс көлемін екі тісті дөңгелектің ойыстарының көлемі ретінде анықтауға болады. Бүл көлем сыртқы диаметрі шеңберлік диаметрге тең және қалыңдығы тістің биіктігіне /; тең , ені тісті дөңгелектің еніне бтең сақинаның көлеміне сәйкес келеді. Бұл сақинаның көлемін бастапқы шеңбер ұзындығының осы сақинаның кесіндісінің ауданына көбейтіндісі., яғни
У0 = лсІҺЪ (7)
Мүнда сі = ті - бастапқы шеңбер үзындығы;
Һ = 2т- ілінісу модулі. Онда
Ү0=2тп22Ъ (8)
Жұмысты орындау тәртібі
1. Айналмалы сораптардың әртүрлі түрлерімен танысу.
2. Сораптың қүрылысына кіретін жеке элементтердің тағайындамасын
анықтау.
-
Сораптың жүмыс көлемін анықтауға қажет өлшемдерді анықтау.
-
Сораптың жеке элементтерін бекіту оны жинау.
Тәжірибелік мәліметтерді талдау
Сораптың жеке элементтерінің өлшеу нәтижесінде алынған мәліметтері бойынша сораптың қүрылысына байланысты жоғарыда келтірілген формулалар негізінде сораптың жүмыс көлемі анықталады.
Зергханалық жұмыс №5
Тақырыбы: Тісті дөңгелекті сорапты сынау.
Жұмыс мақсаты: Көлемдік тмпті сораптың арынды сипаттамасын тәжірибелік жолмен аііу.
Негізгі теориялық мәлімегтер
Суреті-Тісті дөңгелекті сораптың ықшамсызбасы
25
Айналмалы гидромашиналардың ішінде кең тараған түрі тығыз қапталған тұлғаға 3 енгізлген, екі қиыстырылған тісті дөңгелектерден 1 және 2 түратын тісті дөңгелекті сорап болып табылады (сурет 1). Тісті дөңгелектер айналған кезде сораптың қабылдау бөлімінде тістер ілініске кіреді («П» әріпімен бекітілген). Тістер арасындағы ойыстар көлемінің үлғаюы нәтижесінде сорушы қуыстың қысымы азаяды. Тіс аралық кеңістік жүмыс сүйықтығымен толтырылады, бұл сүйықтық соңынан шеңбер доғасы бойымен сораптын беруші қуысына «О» ауысады. Бүл жерде сұйықтық арынды гидросызыққа ығыстыры л ад ы.
Сораптың берілісі деп ^д бір бірлік уақыт ішінде сораптан арынды
құбырға түсетін сұйықтық саны аталады. Бұр беріліс сораптың тістер іліністен шыққан кезде пайда болатын барлық геометриялык көлем сұйықтықпен толтырылса, соңынан барлық сұйықтық аранды құбырға түскен кезде орын алатын идеалды (теориялық) берілісінен ()мбіраз азырақ.
Ом-дан 2д аз' себебі:
- саңылаулар арқылы гидромашинаның беруші қуысынан сұйықтықтың
ағып кетуінен;
тіс аралық кеністіктердің бір фазалық сұйықтықпен толық толтырылмауынан;
- жұмыс сұйықтығының сығылуы және оның жоғары қысым аумағына
ауысуы.
Сораптың ақиқат берілісінің идеалдыдан айырмашылығы сораптың беріліс коэффицентімен (көлемдікКПД) сипатталады.
лго=бд/ем (і)
Көлемдік типті сораптың жүмыс көлемі деп ағып кетулер мен сығылулар болмағанғы сорап білігінің бір айналымы кезідегі берілетін сұйықтық аталады. Жүмыс көлемі Ур соаптың идеалды берілісімен келесі катынаспен байланысты:
Ся = Урп (2)
Мұнда п- сораптың айналу жиілігі. Сораптың қысымы Р келесі тәуелділікпен аныкталады:
Р = Р/-Р2+ГҒ/-Ғ2;/2 + ^/-22; (3)
Мұңда Р] және Р2 - сораптың кірісі мен шығысындағы қысым, Па;
V және Ұ2 - сораптың кірісі мен шығысындағы сұйықтық
жылдамдығы, м/с;
§ - еркін қүлау үдеуі, м/с;
7/ және 22 - сорапгың кірісі мен шығысындағы кесіндінің ауырлық центрінің биіктігі.
26
о
Сурет 2 - Қондырғының принципиалдық гидравликалық ықшамсызбасы
Қондырғының принципиалдық гидравликалық ықшамсызбасы 2-ші суретте келтірілген. Қондырғыда орнатылған сыналатын сорап сорушы құбыр бойынша жүмыс сүйықтығын гидробактан Б алады. Сораптың арынды қуысы жоғары қысымды иілгіш щлангиен кондырғының штуцерына гидравликалық блоктың БГ кірісіне қосылады. Дроссельдың көмегімен сынау режимі үшін қажетті жүктеме жасалады. Манометр МН 2 дроссельдың ашылу дәрежесіне сәйкес келетін қысымды көрсетеді. Жүмыс сүйықтығы өрескел тазалау сүзгісінен Ф1 өтеді. Жүмыс сүйықтығы кранмен Р центрден тепкіш фильтрмен Ф 2 тазалауға жіберілуі мүмкін, немесе СЧ 1, СЧ 2 екі сұйықтық есептегіштерінің біреуі арқылы өлшеуге жіберілуі мүмкін.
Редукциондық қақпақша (КР) манометр МН 1 бойынша бақыланатын, алдындағы сүйықтық қысымы 0,6-0,65 МПа центрден тепкіш фильтрдің жүмыс режимін қамтамасыз етеді. Суытушы қүрылғыдағы (АТ) жүмыс сүйықтығы температураны реттегіш (РТ) белгілеген температураға дейін суытылады. Жүмыс сүйықтығының температурасы термометрмен Т өлшенеді.
Есептегіштер сораптың көлемдік берілісін анықтаған кезде сүйыктық санын өлшеу қызметін атқарады. Сүйықтық есептегіштерін 16 ШЖ-40С-6 0,42-2,4 м/ч (7-40 л/мин) шегіндегі сораптың берілісін өлшеген кезде қосады.
Есептегіштерді жүмыс сүйықтығының лайынан қорғау үшін сыналатын сораптың центрден тепкіш сүзгінің жүмысынан кейін қосқан жөн.
Сорап білігінің айналымын есептеу үшін сорап берілісін аныктау кезінде айналымды электрондық импульсты есептегіш ЭСО - 5 қарастырылған (сурет 3)Басқару элементтері мен аспаптардың орналасуы 3-ші суретте көрсетілген. Суретте түтқа бастапқы күйде дроссель күш түсіруші 9 «Ашык», жіңішке
тазалау - центрден тепкіш сүзгі 8 жоне 2,4 - 7,2 м/ч (40-120 л/мин) берілісіне арналған сүйықтық есептегіші 7 қосылған.
Жұмысты орындау тәртібі
1. Сынауды жүргізгенде қондырғының қүрылысымен және техника
қауіпсіздігі ережесімен танысу керек.
-
Қондырғының жабдыктарының және сыналатын сораптың техникалык мәліметтерін сынау хаттамасына енгізу керек.
-
Сыналатын сорапты қондырғы үстіне орнату және сораптың түріне байланысты мүғалім беретін жабдықтарды қолданып орнату керек.
4. 3-ші суретке сәйкес қондырғыны іске косар алдында басқару
түтқаларының жағдайын тексеру керек. НШ-50-2, НШ-67, НШ-100-2
сораптарын сынау үшін сүйықтык есептегіштерінің түтқасы 7 беріліске 2,4-7,2
м/ч (40-120 л/мин) жағдайында болу керек. НШ-ЮЕ-2, НШ-32-2 сораптарын
сынау үшін түтқа 7 0,42-2,4 м/ч (7-40 л/мин) шегінде беріліс жағдайында болу
керек.
ЕСКЕРТПЕ: Сүйықтық есептегіштері істен шықпас үшін оларды сыналатын сорапты алдын-ала ценгрден тепкіш сүзгінің жүмысынан кейін қосқан жөн.
£ = 9д/...пм3 /об
Кесте 1 - Тәжірибенін нәтижелері
Сурет 4 - Басқару элементтері мен аспаптарының орналасуы
1-күш түсіруші қысым манометрі; 2-электронды айналым есептегіші ЭСО-5; 3-центрден тепкіш сүзгі тәртібінің манометрі; 4-берілетін сүйықтық есептегіші (40-120 л/мин); 5-берілетін сүйықтық есептегіші (7-40 л/мин);
29
6-жүмыс сүйыктығынын термометрі;
7-сүйыктық есептегішінің ауыстыру тұтқасы;
8-сұйықтык есептегіштері мен жіңішке тазартқышты қосу түткасы;
9-күш түсіруші дроссель түтқасы;
10-электр жетегінің кнопкалык станциясы;
-
ЭСО-5 есептегішінің коректену көзін қосу тумблері;
-
қосу тумблері;
-
ЭСО-5 есептегішінің көрсеткішін алып тастау кнопкасы.
1. Қондырғынын «сол жақ айналу» немесе «оң жақ айналу» іске қосу
кнопкасын басу керек (сыналатын сораптың айналу жылдамдығына сәйкес).
Осы кезде манометр 0,65-0,7 МПа артық емес қысымды көрсету керек.
2. Тұтқа 9 көмегімен сорапты жүктеуді іске асыру. Манометр 1
көрсеткішін сынау хаттамасына енгізу (кестеде).
-
Беріліс көлемін анықтау.
-
Түтқаны 8 «есептегіш қосылған» жағдайына бұру керек. Осы кезде жұмыс сүйықтығының ағыны түтқамен 8 қосылған сәйкес келетін сүйықтық есептегіші арқылы өтеді.
-
Кнопканы 13 басу аркылы нөлдерді орнату үшін көрсеткішкерді алып тастау.
Сұйықтық есептегіші шкаласында жауаптың басталуы мен аякталуына сәйкес келетін екі бөлімді таңдау керек. Бөлімдер арасындағы аралык сүйықтық көлеміне сәйкес келу керек (кестеге сәйкес ).
Кесте 2 - Бастапқы мәліметтер
Сораптың маркасы
|
Есептеу көлемі, м,(л)
|
НШ ЮЕ-2
|
0,03 (30)
|
НШ 32-2, НШ 32 У-2
|
0,09 (90)
|
НШ 50-2, НШ 50 У-2
|
0,13(130)
|
НШ67
|
0,18(180)
|
НШ-100-2
|
0,25 (250)
|
Сүйықтық көлемінің берілген мәндері +2% дәлдікпен сорап білігінін бір айналымы кезіндегі көлемдік берілісті анықтауға мүмкіндік береді. Стрелка есептеудің соңына сәйкес келетін бөлім арқылы өткеннен кейін тумблерді 12 сөндіру керек.
Есептеудің нәтижелерін сынау хаттамасына енгізу керек.
Сорапты сынауды алдындагы барлық пунктарды орындау аркылы жүргізу.
Сынаулар аяқталғаннан кейін қондырғының коректену көзін сөндіру керек. Баскару кнопкалары мен түтқаны бастапқы жағдайға орнату керек. Сыналатын сорапты қондырғыдан алу керек.
Қауіпсіздік шаралары
-
Зертханалық жұмыстарды орындауға қондырғьшы пайдалану бойынша нұсқауларды өткеннен кейін кірісуге болады.
-
Қондырғыны іске қосар алдында келесіні орындау керек: қондырғының жерге қондырылғанын тексеру; бақылау-өлшеуіш асаптарының жағдайын сырттай тексеру; гидробактағы жұмыс сұйықтығының деңгейін тексеру; 3-ші суретке сәйкес басқару мүшелерін бастапқы жагдайға орнату; электр қозғауышы білігінің айналуының дүрыстығын тексеру, яғни СОЛ ЖАҚҚА АЙНАЛУҒА арналған кнопканы басқан кезде жетекші муфта сағат тілінің бағытымен айналу керек.
3. Қатты соққылар, дірілдер, шуылдар пайда болса, автоматты түрде
сөндіру «СӨНДІР» кнопкасын басу керек.
Тәжірибе нәтижелерін өңдеу
1. Сорап білігінің бір айналымындағы көлемді берілісін § келесі
формуламен анықтауға болады:
вд^ (4)
П
Мұнда £)д - есептегіш бойынша жұмыс сұйықтығының көлемі;
п - электронды есептегіш бойынша сорап білігінің
айналым саны,айн.
2. Сораптың "беріліс коэффицентін анықтау (көлемдік КПД):
п = ч/Ур (5)
Мұнда Ур - сыналатын сораптың л<ұмыс көлемі, м.
Зертханалык жұмыс №6
Тақырыбы: Сұйықты қозғалыс тәртібін оку.
Жұмыс мақсаты: Көрсетілген қозғалыс тәртібіне сәйкес, Рейнольдс критерийі тәжірйбелін анықтамасы мен шыны түтіктегі, су қозғалысының бақылауындағы түрақты тәртібін оқу.
Негізгі теориялық мағлұматтар
Сүйықтықтың түтікпен және каналмен аққанда, екі түрлі қозғалыс тәртібі болады: ламинарлы және турбулентті.
Ламинарлы тәртіп дегеніміз - сүйық ағынның қозғалысы және ағынмен немесе қаблтпен және әрбір жеке бөлшіктердің траекториялары бірімен - бірі қиылыспайды, сызық тогы бөлшек траеокториясымен сәйкес келеді.
Турбулентті тәртіп - сүйық бөлшектері араласып, жеке бөлшектердің траекториясы күрделі сызықты береді, әрі олар өзара қиылысады.
Ламинарлы тәртіпті сүйықтық қозғалысы жоғарғы қоймалжында болғанда бақыланады, әсіресе көлшік суды.
Көбінесе инженер практикаларында су қозғалысы - турбулентті қозғалыстағы тәртіп кездеседі.
Осындай екі түрлі сүйықтықтар қозғалыс тәртібін айтқан ғалым Д. И. Менделеев 1880 жылы айтты: Н. П. Петровтың әрі қарай зерттеуінен кейін О. Рейнольдс болды. Осы сүрақты зерттеу дәлемдеген Д. И. Менделеев болды.
Ламинарлы және турбулентті ті - әртібі сүйықтық қозғалысының жылдамдығына байланысты, ол сүйықтық қоймалжындығы мен істегі оғын кесіндісінің геометрлік өлшеміне тәуелді. О. Рейнольдс тәжірибиесі өзге ғалымдар көрсеткендей, жылдамдықты ақырын көбейткенде,' қозғалыс ламинарлы бола алады бір белгілі аралықтағы жылдамдықта ғана, ары қарай турбулентті тәртіп басталады. Тәжірибені кері жүргізгенде, яғни жылдамдықты азайтқанда, турбулентті тәртіп белгілі бір жылдамдықта ғана сақталық, сосытт ламинарлы басталады.
Критикалық жылдамдық дегеніміз - қозғалыс тәртіптерін өзгерткенде болатын жылдамдық.
Бүл кезде екі түрлі критикалық жылдамдық болады: төменгі мен жоғарғы. Төменгі критикалық жылдамдықта турбулентті қозғалыс ламинарлығы өтедің ал жоғарғы ламинарлы жылдамдықта сәйкестік жолмен болады, орташа қозғалыс жылдамдығының критикалық жылдамдығының шамасымен жүреді.
Практикада жоғарыда көрсеткен екі тәртіптің қайсысы, тиянақты түрде, Рейнольдс критериі қолданылады:
Ке = У1, (1)
Мүнда V - ағын сүйықтықтың орташа жылдамдығы;
1 - істегі ағынның кез - келген сызықты шамасы;
1 - коймалжын сұйықтықтың кинематикалық коэффициенті.
1 шамасы ретінде: гидравликалық радиус, донгелек түтікте 1=ё - түтік диаметрі.
Қосымша келесі түсінік енгізіледі: төменгі Рейнольдс критикалық саны -(Ке) к = 1000 - 2300 мен жоғарғы Рейнольдс критикалық саны - (Ке) к = 4000 және көп.
(Ке) к - шамасы қозғалыс сүйықтығының тәртібі; мүнда Ке < (Ке) к = 1000 - 2300, ламинарлы тәртіб қозғалысының орнын (Ке) к = 4000 және көп -турбуленттіні білдіреді. (Ке) к < Ке < (Ке) к - тұрақсыз қозғалыс аймағының тәртібін көрсетеді, ламинарлы да, турбулентті де қозғалыс тәртібі бола алада.
Достарыңызбен бөлісу: |