Пиктограмма әдісін қолдану арқылы сигналдық жүйелердің доминантты түрін

126ЖМ Назарқұл Еркебұлан 
Пиктограмма құбылыстарының көптігі тест пәндерінің жауаптарының салыстырмалы 
түрде төмен ресімделуін білдіреді. Бұл сапа барлық проекциялық әдістерге тән. 
Пиктограмманың диагностикалық мәні оның сезімталдығы ауқымымен де, жауаптарды 
рәсімдеумен де байланысты. 
Бұл техниканы орындау үшін сізде қарындаш пен қағаз болуы керек (ақ парақ А4).
Нысанды ол бір парақтың көлемімен шектелмеген бірнеше парақтармен қамтамасыз еткен 
дұрыс, сонымен қатар қағаздағы қарындаштың қысымының беріктігін анықтау керек 
(парақта қанша парақ қалады). Есте сақтау үшін 12-16 сөз бен сөз тіркестерін алдын-ала 
дайындау қажет. 
Мысалы: 
Мереке құтты болсын 
Ауыр жұмыс 
Даму 
Дәмді кешкі ас 
Ерлік 
Бұл жиынтық әртүрлі болуы мүмкін және олардың екі немесе үшеуін өзгерте отырып, 
сөздердің негізгі құрамын пайдалануға болады. 
Респондентке оның көрнекі жадын тексеретіндігі туралы және оның ақпаратты қалай есте 
сақтау оңай болатындығы қызықтырады: құлақ немесе көру арқылы. Оған парақ пен 
қарындаш беріледі, содан кейін келесі нұсқаулық ұсынылады: «Сіз бұл қағазға сөздер 
немесе әріптер жаза алмайсыз. Мен есте сақтау керек сөздер мен сөз тіркестерін атаймын.
Есте сақтауды жеңілдету үшін сізге берілген сөзді есте сақтауға көмектесетін әр сөзге бір 
нәрсе салу керек. Суреттің сапасы маңызды рөл атқармайды, сіз кез-келген нәрсені сала 
аласыз, егер ол сізге осы сөзді еске түсірсе ғана болды.Нұсқаулық бір рет ұсынылуы 
керек. Нұсқауларды тек респонденттің тікелей өтініші бойынша қайталаңыз. 
Респонденттің шешімдері қаншалықты таңғаларлық болып көрінсе де, өте қажет болмаса, 
кеңестер бермеу және растаушы немесе қарсылық білдіретін нысанда мәлімдемелер 
жасамаған жақсы. Егер ол сурет сала алмайтындығына шағымданып жатса, онда сызудың 
сапасы техникаға көп мән бермейтінін түсіндіру қажет. Сондай-ақ, егер ол белгілі бір 
сөзді немесе өрнекті бейнелеуде қиындықтарға тап болса (мысалы, «қараңғы түн»), онда 
ол «қараңғы түннің» тікелей емес екендігіне назар аудару керек, бірақ мұны есте сақтауға 
көмектесетін сурет салуы керек. 
Егер респондент ешбір қиындықсыз тапсырманы орындаса, ол сөзбен суретті ала алады 
және осы суретке қарап, ол сөзді қалай есіне түсіретінін түсіндіреді, содан кейін 
эксперимент жүргізуші процесті бақылайды және хаттаманы жүргізеді. Егер ол өзі 
түсіндірмесе, онда эксперимент жүргізуші түсіндірме сұрақ қояды: «Бұл сурет берілген 
сөзді есте сақтауға қалай көмектеседі. Тақырып тапсырманы орындағаннан кейін 
экспериментатор қағазды алып тастайды. Зерттеу аяқталғаннан кейін (шамамен бір 

126ЖМ Назарқұл Еркебұлан 
сағаттан кейін) экспериментші қағаз парағын шығарады және тақырыпқа өзі салған 
сызбаны қолдана отырып, сөздерді шығаруды ұсынады. Еске салуды ретсіз түрде ұсыну 
керек. 
Пиктограмма техникасының нәтижелерін талдау үшін С.Я. Рубинштейн диагностикалық 
маңызы бар келесі өлшемдерді анықтайды: 
Сөздің жалпыланған символизациясының болуы, яғни жалпыланған жанама кескінді өз 
бетінше таба алады 
Қауымдастықтардың «жеткіліктілік» деңгейі 
Есте сақтау сапасы 
Жадты талдауда пиктограмма нәтижелерін 10 сөзді есте сақтау техникасымен салыстыру 
ерекше қызығушылық тудырады. Б.Херсонский «Психограмма әдісі психикалық аурудың 
психикалық диагностикасында» атты еңбегінде пиктограмма әдісін талдау тәсілін 
кеңейтті және пиктограмманың аналитикалық факторларын атап көрсетті. 
Графиктерді тұтасымен бағалау керек, яғни пациент таңдаған суреттердің жалпы 
сипаттамасына, жеке бірлестіктерін емес. 

жүктеу/скачать 1.43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: