6D020300-Тарих мамандығы бойынша PhD докторантураға түсуге арналған емтиханының мақсаты үміткердің кәсіби білімінің тереңдігін және дербес ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізуге дайындығының деңгейін анықтау

«БЕКІТЕМІН»

«Л.Н. Гумилев ат. Еуразия

ұлттық университеті»

ректоры

«____» _____ 2014 г.

PһD докторантураға түсуге арналған

бағдарлама

Астана 2014

6D020300–Тарих мамандығы бойынша PhD докторантураға түсуге арналған емтиханының мақсаты – үміткердің кәсіби білімінің тереңдігін және дербес ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізуге дайындығының деңгейін анықтау.

Мемлекеттік талаптарға сәйкес 6D020300–Тарих мамандығы бойынша PhD докторантураға түсу емтиханының бағдарламасы Отан тарихы мен әлем тарихының өзекті мәселелерін, тарихнама, деректану және тарихи зерттеу әдістерін қамтиды.

Әрбір емтихан билеті Отан тарихы мен әлем тарихының, тарихнама, деректану және тарихи зерттеу әдістерінің бөлімдері бойынша құрастырылады.

Емтиханда үміткер тарих ғылымының категориялық аппаратын, Отан тарихы мен әлем тарихының, тарихнама, деректану және тарихи зерттеу әдістерінің негізгі теориялары мен тұжырымдамаларын терең меңгергендігін көрсетуі тиіс.

Үміткер тарих ғылымының қазіргі мәселелерін талдауда зерттеу теориялары мен әдістерін қолдануға қабілеттілігін көрсетуі тиіс.

Үміткерден теориялық материалды дәл әрі нақты баяндау, дәлелді түрде өзіндік ұстанымын білдіру, тарихи терминологияны жетік меңгеру, оны жауабында айқын көрсету және Отан тарихы мен әлем тарихының өзекті мәселелеріне, тарихнама, деректану және тарихи зерттеу әдістеріне қатысты өзіндік көзқарасын білдіру талап етіледі.
Бағдарлама мазмұны

І-бөлім. Отан тарихының өзекті мәселелерін теориялық-әдіснамалық тұрғыда қарастыру

Отан тарихының теориялық-әдіснамалық мәселелері.

Ежелгі дүниедегі Қазақстан. Антропогенез. Адамзаттың даму эволюциясының жалпы сипаттамасы. Отан тарихын кезеңдерге бөлу мәселелері. Қазақстан аумағындағы өркениеттің негізгі ошақтары. Дала өркениетінің дамуындағы ортақ және ерекше белгілері.

Еуразия аумағындағы этномәдени және этносаяси үдерістер. Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтардың саяси және этникалық тарихына қатысты тарихи тұжырымдар.

Орта ғасырлардағы Қазақстанның өркениеттік ерекшеліктері. Түрік мемлекеттілігінің тарихи бастаулары. Түрік мемлекеттілігінің дамуындағы негізгі кезеңдер. Қазақ халқының этногенезіндегі түрік тайпаларының рөлі. Еуразия халықтарының этномәдени тұрғыдағы өзара ықпалдастығы.

Түрік дәуіріндегі ойшылдардың еңбектері тарихи дерек ретінде. Түрік өркениеті әлем тарихы контексінде.

Ежелгі түркі жазбалары және түрік мәдениетінің ескерткіштері. Ежелгі түрік және түрік жазба ескерткіштерін зерттеу тарихы.

Қазақстан тарихындағы моңғол дәуіріне қатысты деректерді сыныптау және зерттеу мәселелері. Моңғол ұлыстары, орта ғасырлық мемлекеттер мен Қазақ хандығы арасындағы этникалық және саяси сабақтастық мәселелері.

Қазақ халқының этникалық территориясының қалыптасуы. Қазақ хандығының көрші халықтармен және мемлекеттермен қарым-қатынасы. Қазақ халқының этногенезінің соңғы кезеңі мәселелері. Тарихнама. Деректер.

Дәстүрлі қазақ қоғамындағы мұсылман руханиятының рөлі. Көшпенділер өркениеті және оның даму ерекшеліктері. Шаруашылық-мәдени қатынастар. Тарихнама. Деректер.

Жаңа дәуірдегі Қазақстан тарихының өзекті мәселелері. XVIII-XIX ғғ. қазақ-ресей және қазақ-қытай қарым-қатынастары. Теориялық-әдіснамалық мәселелер. Тарихнама. Деректер.

Қазақстан Ресей империясының отарлық жүйесінде. Қазақ мемлекеттілігін жою бағытындағы саясат. Мәселені зерттеудің теориялық-әдіснамалық бағыттары. Тарихнама. Деректер.

XVII-XIX ғғ. қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық және демографиялық дамуының ерекшеліктері мен қорытындылары. Қазақ халқының отарлық жағдайға бейімделуі. Теориялық-әдіснамалық мәселелер. Тарихнама. Деректер.

Қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысының кезеңдері, ерекшелігі және тарихи маңызы. Тарихнама. Деректер. Теориялық-әдіснамалық зерттеулер. Алаш қозғалысы: тарихнамасы және деректік негіздері.

Қазақстанның жаңа заман тарихына қатысты шет елдік жазба ескерткіштерін дерекнамалық тұрғыда талдау мәселелері.

Кеңестік билік пен әкімшіл-әміршіл жүйенің қалыптасуы мен нығаюының тарихи тәжірибесі мен мәселелері. Қазақстан мен Орта Азияның мемлекеттік-территориялық межеленуі. ХХ ғ. тоталитаризм құбылысы. Тарихнама. Деректер. Теориялық-әдіснамалық мәселелері.

Социалистік модернизация. Кеңес билігінің Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық саясаты: нәтижесі мен салдары. Аштық пен саяси репессиялар – қазақ халқының қасіреті. Тарихнама. Деректер. Мәселені теориялық-әдіснамалық тұрғыда зерттеу.

Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысындағы ерліктері. Қазақстанға халықтарды күштеп қоныс аударту. Тың игеру. Жаңа деректер мен тың зерттеулер.

Қазақстандағы кеңестік ғылым мен мәдениеттің дамуы. Қазақстандағы тарих ғылымының кеңестік кәсіби мектебінің қалыптасуы мен дамуы.

Кеңестік социалистік жүйенің дағдарысы және оның Қазақстандағы көрінісі. Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігінің қайта қалпына келуі. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік құрылыс. Нарық экономикасына көшудің кезеңдері. Әлеуметтік-экономикалық модернизация. Халықтың күнделікті өмір тарихы. Тарихнама. Деректер. Теориялық-әдіснамалық мәселелер.

Тәуелсіз Қазақстан және әлемдік қауымдастық. Қазақстан жаңа қауіптер мен жаңа талаптар жағдайында. Қазақстан Президенті Н. Назарбаевтың аймақтық және жаһандық қауіпсіздік мәселелері бойынша бастамалары.

Қазіргі тарих ғылымының әдіснамалық негіздері. Отан тарихының өзекті мәселелерін зерттеудің соны әдістері. Отан тарихы және ұлттық идея. Н.Ә. Назарбаев еңбектеріндегі Қазақстан тарихының өзекті мәселелері. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының маңызы. «Халық тарих толқынында» мемлекеттік бағдарламасы.

Ғаламдық тарих контексіндегі Қазақстан тарихы.
Ұсынылатын әдебиеттер

Акишев К.А. Курган Иссык. — М., 1978

Акишев К.А. Искусство и мифология саков. ~ Алма-Ата, 1984.

Акишев К.А. Древние кочевники и мировая цивилизация: генезис, проблемы, перспективы // Вестник АН КазССР. — 1991. — № 10

Акишев К.А., Кушаев Г.А. Древняя культура саков и усуней долины реки Или. — Алма-Ата, 1963.

Шәкәрім Құдайбердіұлы. Түркі, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі. Алматы, 1990

Аманжолов К. Рахметов К. Түркі халықтарының тарихы. 1-ші кітап. -Алматы, 1996.

Аргынбаев Х.А., Муканов М.С., Востров В. Қазақ шежіресі хақында. -Алматы, 2000.

Аспандияров С. Қазақстан тарихының очерктері, Алматы, 1994

Асфендияров С., Кунте П. Прошлое Казахстана в источниках и материалах. Т. 1. – Алма-Ата, 1935; Алматы, 1998.

Байпаков К.М. История древнего Казахстана. — Алматы, 1996.

Бичурин Н.Я. Сборник сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. — М.-Л., 1950.

Гумилев Л. Қиял патшалығының іздеу. — Алматы, 1992.

Исмагулов О.И. Этническая антропология Казахстана. — Алма-Ата, 1982.

Маргулан А.Х., Акишев К.А., Кадырбаев М.К., Оразбаев А.М. Древняя культура Центрального Казахстан. — Алма-Ата, 1966.

Кадырбаев А.Ш. История Казахстана: первобытный мир и древность. — Алматы, 1998.

Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. -Алма-Ата, 1989.

Асфендиаров С.Д. История Казахстана с древнейших времен. — Алма-Ата, 1993.

Бартольд В.В. Туркестан в эпоху монгольского нашествия. Сочинения.Т. 1,2.-М., 1963.

Валиханов Ч.Ч. Собрание сочинений. В 5-ти томах. — Алма-Ата, 1961- 1968.

Хазанов А.М. Кочевники и внешний мир. Алматы, 2000

Греков Б.Д., Якубовский А.Ю. Золотая Орда и ее падение. — М.-Л., 1950.

Гумилев Л.Н. Древние тюрки. — М., 1967.

Гумилев Л.Н. Древняя Русь и Великая степь. — М. -Л., 1989.

Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан — Летопись трех тысячелетий. -Алматы, 1992.

Кумеков Б.Е. Государство кимаков в іХ-Хі вв. по арабским источникам. -Алма-Ата, 1972.

Масанов Н.Э. Кочевая цивилизация казахов. — Алматы-М., 1998.

Мұқанов М. Қазақ жерінің тарихы. — Алматы, 1994.

Әбілгазы. Түрк шежіресі — Алматы, 1992.

Рашид-ад-Дин. Сборник летописей. Т. 1. Кн. 1, 2. -М.-Л., 1952.

Тынышпаев М. Материалы по истории киргиз-казахского народа.- Алматы, 1992.

Сегизбаев О. Казахская философия XV - начала XX века. Алматы: «Ғылым», 1996

Абусеитова М.Х. Казахстан и Центральная Азия в XV-XVII вв.: история, политика, дипломатия. — Алматы, 1998.

Абдиров М. Завоевание Казахстана царской Россией. Астана, 2000

Абылай хан. Тарихи жырлар. — Алматы, 1991.

Ақынжанов М.Б. Қазақтъң тегі туралы. — Алматы, 1957.

Алимбай Н.А., Мұқанов М.С., Аргынбаев Х.А. Традиционная культура жизнеобеспечения

казахов: Очерки теории и истории. — Алматы, 1998.

Аманжолова Д.А. Казахский автономизм и Россия. — М., 1994.

Аманжолова Д.А. На изломе.- М., 2011

Ахметов Б. Государство кочевых узбеков. — М., 1965.

Левшин А.И. Описание киргаз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей. Алматы, 1996

Басин В.Я. Россия и казахские ханства в XVI-XVШ вв. — Алма-Ата,1971.

Бөкейхан А.Н. Шығармалары. — Алматы, 1994.

Бекмаханов Е. XIX ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан, 1992

Бекмаханов Е.Б. Казахстан в 20-40-ые годы XIX века. — Алматы, 1992.

Бекмаханов Е.Б. Присоединение Казахстана к России. — Алма-Ата, 1957.

Бес ғасыр жырлайды. Т. 1,2. — Алматы, 1989.

Вяткин М.П. Батыр Срым. — М.-Л., 1947; Алматы, 1999.

Галузо П.Г. Аграрные отношения на юге Казахстана в 1867-1917 гг. — Алма-Ата, 1965.

Грозный 1916 год: Сборник документов и воспоминаний в 2-х томах/ Сост. С. А. Асанова, С. Ф. Мажитов, Р. К. Нурмагамбетова, Ю. И. Романов и др. – Алматы, 1998.

Дулатова Д. И. Историография дореволюционного Казахстана. — Алма-Ата, 1984.

Зиманов С. З. Россия и Букеевское ханство. — Алма-Ата, 1982.

Зиманов С. З. Политический строй Казахстана конца ХVIII — первой половины ХіХ вв. –

Алма-Ата, 1960.

Златкин И. Я. История Джунгарского ханства (1633-1758 гг.) – М., 1983.

Исторический опыт защиты Отечества. Военная история Казахстана. – Алматы, 1999.

Казахско-русские отношения в ХVII-ХVIII веках. Сборник документов и материалов. — Алма-Ата, 1961.

Кадырбаев А. За пределами Великой степи. Алматы, 1997

Касымбаев Ж. Государственные деятели казахских ханств (XVIII в.). Алматы,1999

Касымбаев Ж. К. Кенесары хан. — Алматы, 1996.

Қозыбаев М. К. Жауға шаптым, ту байлап. – Алматы, 1994.

Қозыбаев М. К. Ақтаңдақтар ақиқаты. – Алматы, 1992.

Козыбаев М. К. История и современность. – Алматы, 1991.

Койгелдиев М. Алаш қозғалысы. – Алматы, 1995.

Моисеев В. А. Джунгарское ханство и казахи в ХVII-ХVIII вв. — Алма-Ата, 1991.

Муканов М.С. Этническая территория казахов в ХVШ-начале XX веков. — Алма-Ата, 1991.

Национально-освободительное движение в Казахстане и Средней Азии в 1916 году: характер, уроки, итоги / Сост. С.Ф.Мажитов, С.А.Жакишева,

Нурпеисов К.Н. Алаш һәм Алашорда. — Алматы, 1995.

Омарбеков Т.О. Зобалаң — Алматы, 1994.

Сафаров Г. Колониальная революция. — Алматы, 1996.

Сулейменов Б.С. Аграрный вопрос в Казахстане последней трети XIX в. -Алма-Ата, 1978.

Сулейменов Р.Б., Моисеев В. А. Из истории Казахстана XVIII века (О внутренней и внешней политике Аблая). — Алматы, 1988.

Толыбеков С.Е. Кочевое общество казахов в ХVП-начале XX века. Политико-экономический анализ. — Алма-Ата, 1971 .

Царская колонизация в Казахстане. По материалам русской периодической печати XIX века. — Алматы, 1995.

Янушкевич А. Дневники и письма из путешествия по казахским степям. -Алма-Ата, 1966.

Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана. ХХ век. – Алматы, 1997

Алдажуманов К.С., Козыбаев М.К. Тоталитарный социализм: реальность и последствия. — Алматы, 1997.

Байтурсынов А. Ак жол. — Алматы, 1991.

Бөкейхан А.Н. Шығармалары. — Алматы, 1994.

Бурабаев М.С. Общественно-политическая мысль Казахстана 1917-1940 гг. — Алма-Ата, 1991.

Голод в казахской степи. — Алма-Ата, 1991.

Гуревич Л.Я. Тоталитаризм против интеллигенции. — Алма-Ата, 1992.

Иностранная интервенция и Гражданская война в Средней Азии и Казахстане: Сборник документов. Т.1. -Алма-Ата, 1960.

История Казахстана: белые пятна. — Алма-Ата, 1991.

Казахстан в начале XX века: методология, историография, источниковедение. В 2-х частях. — Алма-Ата, 1993-1994.

Козыбаев М.К. Казахстан — арсенал фронта. — Алма-Ата, 1983.

Қозыбаев М.Қ. Тарих зердесі. 1,2 ТТ. — Алматы, 1998.

Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. — Алматы, 1997.

Чокай М. Туркестан под властью Советов. — Алма-Ата, 1991.

Государственные символы Республики Казахстан. Составители Каирбеков Б.Г. и др. — Алматы, 1997.

Назарбаев Н.А. Ғасырлар тоғысында. — Алматы, 1996.

Назарбаев Н.А. На пороге XXI века. — Алматы, 1996.

Назарбаев Н.Ә. Тарих толқынында.- Алматы: Атамұра, 1999

Назарбаев Н.А. В потоке истории.- Алматы, 1998.

Назарбаев Н.А. Эпицентр мира.- Астана, 2001.

Назарбаев Н.А. Сындарлы он жыл.- Алматы, 2003.

Назарбаев Н.А. Критическое десятилетие.- Алматы, 2003.

Казахстан: Отчет по человеческому развитию. 1995. Алматы, 1995.

Отчет о человеческом развитии. Казахстан. 1998: Алматы, 1998.

Сборник документов по международному праву. Т-1 Алматы, 1998.

Токаев К.К. Под стягом независимости: Очерки о внешней политике Казахстана. Алматы, 1997.

Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін. 5 томдық, Т. 1-5. Алматы, 1996-2010

История Казахстана. В 5-ти томах. Т.1,2,3,4,5.- Алматы, 1996-2010

Әлем тарихы ғылыми зерттеу пәні ретінде. Әлем тарихын кезеңдерге бөлу мәселелері. Әлем тарихын зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері. Әлем тарихын зерттеудің позитивистік, формациялық, өркениеттік әдіснамалық бағыттары.

Алғашқы қауымдық қоғамды зерттеудің теориялық мәселелері. Тарихнамадағы антропосоциогенез мәселелері. Адамзат қоғамының әлеуметтік тарихының басталуы.

Мемлекеттің шығуы туралы ғылыми дискуссия. Антикалық және ежелгі шығыстық өркениет дәстүрлері. Шығыс және батыс өркениеттері даму жолының ортақ және ерекше белгілері.

Ежелгі Шығыс елдеріндегі мемлекеттік бірлестік түрлері. Қауым. Ежелгі Шығыс қоғамының әлеуметтік құрылымы. Антикалық дәуір және Шығыс.

Ежелгі Үндістанның әлеуметтік-саяси даму ерекшеліктері. Ежелгі Қытай тарихының негізгі тенденциялары. Қытайдағы бірорталыққа біріккен мемлекет. Синологияның дамуы.

Ежелгі Шығыс мәдениеті. Үндістан мен Қытайдағы діни-философиялық жүйелер. Ежелгі Шығыс елдерін зерттеудегі ғылыми мектептер мен бағыттар.

Ежелгі грек қоғамының архаикалық және классикалық кезеңдердегі дамуы. Грек полисі. Қазіргі тарихнамадағы полис тұжырымдамасы. Б.з.д. VI – IV ғғ. Афины демократиясының эволюциясы.

Ежелгі Спартаның әлеуметтік және саяси құрылымы.

Эллинизм. Эллиндік мемлекеттердің экономикалық, әлеуметтік және саяси құрылымдарының ерекшеліктері. Эллиндік мәдениет.

Рим республикасы. Римдік азаматтық қауым. Ежелгі Римдегі тарихи ой. Классикалық құлдықтың дамуы. Республикадан империяға ауысу. Рим империясының дағдарысы мен құлауы.

Жерорта теңізі антикалық өркениеті. Христиан дінінің пайда болуы.

Еуропа мен Азиядағы феодалдық қатынастар генезисі мәселелері. Орта ғасыр дәуіріндегі этностардың қалыптасуы мен дамуы. Шығыс пен батыс елдерінің мәдени байланысы мәселелері. Орта ғасырлар дәуіріндегі қоғам және табиғат арақатынасы.

Орта ғасырлар дәуірі бойынша деректер. «Халықтардың Ұлы қоныс аударуы». III-IX ғғ. Еуропадағы этносаяси үдерістер. Ертефеодалдық мемлекеттіліктің дамуы. Тарихнамадағы феодализм генезисі мәселесі.

Ұлы Карл империясы. Феодалдық поместье. Феодалдық институттар жүйесіндегі католик шіркеуі.

Византиядағы феодалдық қоғам генезисі. V-XI ғғ. Византия мәдениеті. IX-XI ғғ. Шығыс Еуропадағы славян мемлекеттері.

Ерте орта ғасырлардағы Үндістан, Қытай, Жапония. Аграрлық қатынастар, әлеуметтік құрылым және саяси даму ерекшеліктері. Мәдениеті.

VI-XI ғғ. арабтар. Халифаттың құрылуы. Ислам діни, философиялық-құқықтық жүйе ретінде. Араб мәдениеті.

Орта ғасырлық қалалар. Урбанизация үдерісі. Урбанистика мәселелері.

XI-XV ғғ. Еуропаның экономикалық дамуы. Вассалдық-лендік жүйе. Әулеттік монархия ерекшелігі. Католик шіркеуіндегі реформалар (XI-XIII ғғ.). Крес жорықтары. Жүз жылдық соғыс және оның Еуропаның тарихына әсері. XIV ғ. шаруалар қозғалысы. Қайта өрлеу мәдениеті. Ресейдің әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері.

XIII-XV ғғ. Үндістан, Қытай, Жапония. Аграрлық қатынастар. Әлеуметтік-экономикалық және саяси даму ерекшеліктері.

Капиталистік қатынастар генезисі. Отарлық басқыншылықтың басталуы. Абсолюттік монархия және Батыс Еуропа елдеріндегі абсолютизм жүйесі. Батыс Еуропадағы реформациялар: тарихи алғышарттары, негізгі бағыттары және нәтижелері. Феодалдық қатынастар дағдарысы.

«Жаңа тарих» ұғымы. Жаңа дәуірдегі Батыс және Шығыс елдерінің тарихи даму ерекшеліктері. Дәстүрлі қоғамнан индустриалды қоғамға өту мәселелері.

ХV – XVII ғғ. Ұлы географиялық ашылулар және еуропалық отаршылдық жүйенің кеңеюі. Еуропа елдерінің жаңа дәуірдегі әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі тенденциялары.

XVII ғ. ғылыми революция. Мемлекеттік институттардағы ұлттық құрылымдардың қалыптасуы. XVIII ғ. қоғамдық-саяси ой. Ағартушылық мәдениет.

Дамудың эволюциялық және революциялық моделдері. Революциялық қозғалыстардың табиғаты. Еуропадағы революциялық қозғалыстар: алғышартары, кезеңдері, саяси бағдарламасы, нәтижесі. Ұлы француз буржуазиялық революциясы.

XIX ғ. Латын Америкасы елдеріндегі ұлт-азаттық күрес және революциялық қозғалыстар. АҚШ-тағы азамат соғысы.

Конституционализм және жаңа замандағы мемлекеттік құрылыс. XIX – XX ғ. басындағы қоғамдық-саяси ой. Либерализм доктринасы. Консерватизм. Социалистік идеялардың дамуы. Утопизм. Модернизация теориясы. Мемлекеттік дамудың либералдық моделі.

Азаматтық қоғам ұғымы. Ұлтшылдық идеологиясы. XIX-ХХ ғ. басындағы еуропалық қоғамның рухани дамуы.

Өндірістік төңкеріс. Ғылыми-техникалық прогресс және капитализмнің дамуы. Экономикалық модернизация.

Жаңа замандағы Азия және Африка елдері. Әлемдік отарлық капиталистік жүйенің қалыптасуы. Шығыс елдерінің отарлық тәуелділігі.

Азия және Африка елдеріндегі капиталистік қатынастардың дамуы. Шығыс елдері халықтарының ұлт-азаттық күресі. «Азияның оянуы» және ХХ ғ. басындағы революциялар: алғышарттары, негізгі кезеңдері, ұлттық ерекшеліктері және нәтижелері. Азия және Африка елдері І-дүние жүзілік соғыс тұсында.

Жаңа дәуір кезіндегі халықаралық қатынастар. «Халықаралық қатынастар жүйесі» ұғымы. XVI-XVII ғғ. халықаралық қайшылықтардың негізгі ошақтары. Халықаралық қатынастардың Вестфаль жүйесі.

Әлемдік саясаттағы отарлық фактор. Әлемдік отарлық жүйе: ортақ және ерекше белгілері. Халықаралық қатынастар жүйесінің дамуындағы геосаяси факторлар.

Б. Наполеон және Еуропадағы соғыстар.

XIX ғ. халықаралық қатынастардағы Шығыс мәселесі. Империализм экономикалық және геосаяси ұғым ретінде.

Антанта және «Үштік одақтың» құрылуы. Бірінші дүниежүзілік соғыс: себептері, сипаты, негізгі кезеңдері, нәтижесі. Соғыстың саяси-экономикалық және демографиялық салдары.

Қазіргі замандағы тарихи үдерістердің жаһандық сипат алуы. Қазіргі заман тарихын кезеңдерге бөлу. Қазіргі заман кезеңіндегі Шығыс және Батыс елдерінің тарихи даму ерекшеліктері.

Тоталитарлық жүйе жағдайындағы экономикалық даму. Социалистік экономикалық модель.

Екінші дүниежүзілік соғыс және әлемнің саяси картасының өзгеруі. Екінші дүниежүзілік соғыстың демографиялық және саяси-экономикалық салдары.

ХХ ғ. 40-70 жж. Еуропа елдерінің экономикалық даму динамикасы. Жапонияның «экономикалық кереметі». Постиндустриалды қоғам теориясы.

Латын Америкасы елдеріндегі революциялар. Экономикалық дамудың латынамерикалық моделі.

ХХ ғ. ІІ-жартысындағы демографиялық даму тенденциялары. ХХ ғ. 70-80 жж. экономикалық дағдарыс.

Еуропалық қоғамдағы идеялық-саяси факторлар. Әлеуметтік либерализм, әлеуметтік-демократиялық және консерватизм идеологиясы синтезінің алғышарттары. ХХ-ХХI ғ. тоғысындағы әлеуметтік-саяси идеология эволюциясы. Ақпараттық қоғамның қалыптасуы. Ақпараттық қоғамда адамның әлеуметтену мәселелері.

ХХ ғ. Шығыс және Батыс елдеріндегі мемлекеттік-құқықтық құрылыстың негізгі бағыттары. Халықаралық-құқықтық жүйенің дамуы жағдайындағы ұлттық егемендік ұстанымдары.

ХХ ғ. еуропалық қоғамның рухани дамуы. Постмодерн мәденитеті. Технократизм.

Азия және Африка елдерінің қазіргі заман тарихы. Отарсыздану үдерісі. Шығыс елдерінің әлеуметтік-экономикалық дамуы. Азия және Африка елдерінің саяси және идеологиялық дамуы. Шығыс елдерінде мемлекеттілік пен қазіргі саяси құрылымдардың қалыптасуы мен дамуы. Отарлық мұра мәселелері. Қазіргі замандағы шет елдердің конституциялық-құқықтық дамуы.

Шығыс елдеріндегі ұлттық-мемлекеттік идеологияның дамуы. ХХ-ХХІ ғ. тоғысында Азия және Африка елдерінің әлеуметтік-экономикалық қатынастарының ерекшеліктері.

ХХ-ХХI ғ. тоғысындағы Азия-Тынық мұхиты аймағы елдерінің әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы. 1950-2014 жж. Таяу және Орта Шығыс елдерінің даму жолы. Қытайдағы қазіргі модернизациялық үдерістер.

Шығыс және Батыс елдерінде қазіргі саяси құрылымдардың қалыптасуы. Қазіргі замандағы Шығыс және Батыс елдерінің саяси және рухани дамуындағы діннің орны мен рөлі. Дамушы елдердің экономикалық дамуындағы айқындаушы факторлар.

Кеңес Одағының ыдырауы. Әлемнің саяси картасы мен халықаралық қатынастар жүйесінің өзгеруі. Қазіргі замандағы халықаралық қатынастар. Версаль-Вашингтон келісім жүйесі. Халықаралық қатынастарда биполярлық жүйенің қалыптасуы. Қазіргі әлемдегі саяси күштердің арақатынасы.

Еуропалық одақ: қалыптасу тарихы, қызметі және даму мәселелері. Халықаралық ұйымдардың қызметі (БҰҰ, ЕҚЫҰ, ИЫҰ, НАТО т.б.)

Әлемдік экономиканың жаһандануы және қазіргі аймақтық интеграция. Экономикадағы инновациялық моделдің қалыптасуы.

Тарих ғылымы әдіснамасының негізгі мәселелері және тарихи дамудың қазіргі тұжырымдамалары. Адамзаттың ғаламдық мәселелері.

Аристотель. Политика. // Сочинения в 4-х т. М., 1997, т. 4.

Геродот. История. – М., 1981

Кэмбриджская история Древнего мира / ред. Дж. Бордмэн, Н.-Дж. Хэммонд ; пер. с англ. А.В. Зайков : 3-4 т. – М., 2007 – 2011.

Гиббон Э. История упадка и крушения Римской империи. М., 1994

Дандамаев М.А. Политическая история Ахеминидской державы. М., 1985

История Древнего Востока / под ред. В.И. Кузищина. – М., 2007

Волков А.В. Хетты. Неизвестная империя Малой Азии. М., 2004

Историография истории Древнего Востока : в 2-х т. / под ред. В.И. Кузищина. – М. : Высшая школа, 2008. – 720 с.

Заболоцка Ю. История Ближнего Востока в древности. М., 1989

Полибий. Всеобщая история. М., 2003 в 2-х т.

История Древнего Рима / под ред. В.И. Кузищина. – М., 2010

История Древней Греции / под ред. В.И. Кузищина. – М., 2009

Васильев Л.С. История Древнего Востока. – М., 1998 в 2-х томах.

История Африки с древнейших времен / Под ред. Бютнера Т. — М., 1981

История средних веков в 2-х т. М., 1997

История Казахстана и Центральной Азии. Алматы, 2002.

История Европы с древнейших времен до наших дней. В 8-ми т. М., 1997.

Васильев Л.С. История Востока. В 2-х т. М., 1998.

Борг М.А. Эпохи и идеи: становление историзма. М., 1987.

Жумагулов К.Т. Древнегерманское общество: проблемы и концепции. Алматы, 1993.

История Средних веков : в 2-х т. / под ред. С.П. Карпова. – М. : МГУ, 2008.

Заборов М.К. Крестовые походы. М., 1959.

Каролюк В.Д. Западные славяне и Киевская Русь. М., 1964.

Гумилев Л.Н. Древняя Русь и Великая Степь. М., 1998.

Гумилев Л.Н. Ритмы Евразии: эпохи и цивилизации. М., 1993

Логинов А.Н. История стран Азии и Африки в Средние века : краткий курс лекций. – Волгоград, 2002

Мендрин В.М. История сегуната в Японии. М., 1999.

Самаркин В.В. Историческая география Западной Европы в средние века. М., 1976.

Тураев А.Б. Абиссинские хроники XVI-XV в. М., 1984.

Гутнова Е.В. Историография истории Средних веков. – М., 1985

Неусыхин А.И. Проблемы европейского феодализма. М., 1974.

Осборн Р. Цивилизация. Новая история западного мира. – М., 2010

Новая история стран Европы и Америки / Под ред. Кривогуза Е.Е.- М., 2003.

История стран Латинской Америки. М., 2003.

История Африки в XIX - нач. ХХ в. М., 1984.

Новая история стран Азии и Африки : в 3-х ч. / под ред. А.М. Родригеса. – М. : Владос, 2004.

Новая история стран Европы и Америки : в 3-х ч. / под ред. М. Пономарева и А. Родригеса. – М. : Владос, 2010.

История национально-освободительной борьбы народов Африки в новое время. М., 1976.

Юго-Восточная Азия с древнейших времен до XVIII в./Под ред. Берзина Э.О. М., 1995.

Япония: экономика, политика, история. М., 1989.

Юго-Восточная Азия в мировой истории. М., 1977.

Порконский А.б. Экономические интересы США в Азиатско-тихоокеанском регионе. М., 1998.

Афганистан: история, экономика и культура. М., 1988.

Сборник документов по новой истории. Сост. Остриков Л.И. М., 1989.

Английская буржуазная революция XVII в./Под ред. Е.А. Косминского. В 2-х т. М., 1954.

Буржуазные партии в политической системе Франции/Под ред. Чернега В.Н. М., 1987.

Манфред А.З. Наполеон Бонапарт. М., 1998.

Бисмарк О. Мысли и воспоминания. В 2-х т. М., 2001.

Марчук И. Становление национальных государств в Латинской Америке. М., 1989.

Шацилло В. Первая мировая война: сборник документов. М., 2000.

Новейшая история стран Европы и Америки. 1918-1990 г. М., 1989.

Новейшая история стран Европы и Северной Америки/Под ред. Заболотного В.М. М., 2004.

Новейшая история зарубежных стран/Под ред. Родригеса А.М. М., 2001.

История стран Азии и Африки в новейшее время. М., 2003. В. 3-х т.

Новейшая история Китая. М, 1984.

Новейшая история арабских стран. С., 1972.

Иран: очерки новейшей истории. М., 1976.

История Японии. М., 1978.

История международных отношений на дальнем Востоке. М., 1980.

Тоталитаризм в Европе ХХ в.: из истории режимов, идеологии, практики. М., 1996.

История фашизма в западной Европе (сб-к документов). М., 1978.

Дементьев И.П. Историография истории нового и новейшего времени стран Европы и Америки. – М., 2000

Новейшая история: подробности 1945-1999. М., 1998.

Консерватизм против реформизма. Под ред. Осадчий И.М. М., 1984.

Европейский союз: документы Европейского союза. М., 1994. Т. 1-3.

Новейшая история стран Азии и Африки : в 3-х ч. / под ред. А.М. Родригеса. – М. : Владос, 2001 – 2003.

Саидбаев Т.С. Ислам и общество. М., 1980.

Назарбаев Н. На пороге XXI в. А., 1996.

Назарбаев Н. Взаимоотношения Казахстана и России. М., 2001.

Язьков Е.Ф. История стран Европы и Америки в новейшее время (1918 – 2000) : в 2-х кн. : курс лекций. – М. : МГУ, 2000 – 2003
ІІІ-бөлім. Тарихнама мен деректанудың теориялық-әдіснамалық мәселелері. Тарихи зерттеу әдістері.

Тарихнама. Тарихи зерттеулердің пәні мен мақсаттарын айқындау. Тарихи білімнің қалыптасуы мен даму заңдылықтары. Тарихи оқиғаларды ғылыми тұрғыда талдауға көшудің алғышарттары. Тарихи фактілерді интерпретациялау: жалпы әлемдік-тарихи (бірізді), либералды-эволюциялық, модернизациялық.

Антикалық тарихнаманың қалыптасуы мен дамуы. Антикалық философиялық ой және тарихнама. Римдік тарихнама. Антикалық дәуірдегі тарихи ойдың ерекшелігі.

Орта ғасырлардағы тарихи ойдың дамуының негізгі бағыттары. Гуманизм тарихнамасы. Рационализм және оның тарихи ойға әсері. Ағартушылық дәуірдегі тарихи ой. Ағартушылық тарих философиясы.

XVIII ғ. Француз буржуазиялық революциясы және тарихи ой. Тарих ғылымындағы герман-роман мәселесі. XIX ғ. тарихи зерттеулердегі негізгі мәселелер. Сын әдісінің дамуы. Қосалқы тарихи ғылымдардың дамуы.

Әлем тарихының мәселелеріне К. Маркс пен Ф. Энгельстің көзқарастары. Әлем тарихы мәселелерінің Ресейде зерттелуі. Тарихи-әлеуметтану тұжырымдамасы.

Позитивизм. Позитивизм тарихнамасының Еуропа елдері мен АҚШ-ғы ерекшеліктері. Неміс идеалистік тарихилығы.

Тарихи-экономикалық бағыттың дамуы. Тарихи зерттеу әдістерінің жетілуі. Тарих ғылымының дағдарысы ұғымы. М. Вебердің «идеалды типтер» теориясы. О. Шпенглердің тарих философиясы. Тарихи-мәдени зерттеулердің дамуы. Мәдени-тарихи тұжырымдамалар.

Еуразияшылдардың тарихи тұжырымдамасы. Н. Трубецкой, П. Савицкий, В. Вернадский т.б.

Екінші дүние жүзілік соғыстан кейінгі тарихи ойдың дамуы. А. Дж. Тойнби еңбектері. «Анналдар» мектебі және оның тарих ғылымының дамуындағы орны. Ф. Бродельдің «ғаламдық тарих» тұжырымдамасы.

Батыс тарихнамасының теориялық-әдіснамалық негіздерін модернизациялау. «Жаңа ғылыми тарих». Пән аралық зерттеулердің тарихи зерттеулердегі рөлі. Жаңа ғылыми-зерттеу әдістерінің қалыптасуы.

Ментальдік тарих. Постмодернизм және тарих ғылымы. Тарихи білімдегі гуманистік бағыт. Әлем тарихы бойынша кеңестік тарихнаманың дамуы.

Марксизмді догмаға айналдыру және оның әлем тарихын зерттеуге әсері. Шығыстану бағытындағы зерттеулер. Л.Н. Гумилевтің тарихи тұжырымдары.

ХХ–ХХI ғ. тоғысындағы отандық тарихнамадағы дәстүрлер мен жаңашылдық.

Деректану. Тарихи дерек туралы ұғым. Тарихи білім және тарихи шындық мәселесі. Деректану арнайы тарих пәні ретінде. Деректану мектептері мен бағыттары.

Тарихи деректерді қолдану және зерттеу әдістері. Тарихи деректерді сыныптау ұстанымдары. Тарихи дерек және тарихи факт. Деректанулық талдау және тарихи деректерге сын. Зерттеудің дерек көзін қалыптастырудың негізгі ұстанымдары.

Деректанулық зерттеулердегі соны бағыттар. Деректанулық зерттеулердегі дәстүрлер мен сабақтастық. Деректанудың зерттеу әдістеріндегі жаңашылдық. Отандық деректану ғылымының теориялық-әдіснамалық мәселелері.

Тарихи зерттеу әдістері. Тарих ғылымының негізгі ұғымдары, терминдері және категориалық аппараты. Тарих ғылымының әлеуметтік қызметі. Әлеуметтік және гуманитарлық білім жүйесіндегі тарих.

Тарихи таным жүйесі. Тарихи таным ұстанымдары. Тарихилық ғылыми ой құралы және ғылыми таным ұстанымы ретінде. Тарихи танымдағы объективтілік және субъективтілік. Тарихи фактілерді интерпретациялау. Тарихи таным ерекшеліктері. Тарихи уақыт. Тарихи кеңістік.

Тарихи зерттеулердің объективтілігі мәселелері. Тарихи тәжірибе және қазіргі заман. Тарихтағы кездейсоқтық. Тарихтың баламалылығы. Тарихтағы детерминизм.

Тарихты құндылықтар негізінде зерттеу. Тарихи зерттеулердегі жүйелілік ұстанымы. Тарихи зерттеулердегі формациялық және өркениеттік теориялар.

Теориялық-әдіснамалық синтез: әдіснама және тарихи таным. Әдіснаманың, теорияның және зерттеу әдістерінің өзара байланысы. Зерттеу әдісі танымның негізгі құралы ретінде. Жалпы ғылыми әдістер және олардың тарихи зерттеулердегі орны. Тарихи зерттеу әдістері. Тарихи зерттеулердегі сандық және сапалық әдістер. Тарихи үдерістерді моделдеу.

Ұсынылатын әдебиеттер

Афанасьев Ю.Н. Феномен советской историографии // Советская историография. М., 1996.

Барг М.А. Категории и методы исторической науки. М., 1984.

Барг М.А. Эпохи и идеи. Становление историзма. М., 1987.

Блок М. Апология истории, или Ремесло историка. М., 1987.

Бродель Ф. Материальная цивилизация, экономика и капитализм. Т. 1–3. М, 1986–1991

Вайнштейн О.Л. История советской медиевистики. Л., 1968.

Губман Б.Л. Смысл истории. — М., 1991.

Гуревич А.Я. Исторический синтез и Школа Анналов. М., 1993.

Гутнова Е.В. Историография истории средних веков. М., 1985

Жакишева С.А. Клиометрика в Казахстане: ретроспекция и перспективы // Отан тарихы - Отечественная история.

История Казахстана: белые пятна. — Алма-Ата, 1991

Источниковедение новейшей истории. Теория, методология и практика / Под ред. А.К. Соколова. М., 2003.

Источниковедение.- М., 1998.

Ковальченко И.Д. Методы исторического исследования. Изд. 2. М., 2003.

Козыбаев М. К. История и современность. – Алматы, 1991.

Казахстан в начале XX века: методология, историография, источниковедение. В 2-х частях. — Алма-Ата, 1993-1994.

Қозыбаев М.Қ. Тарих зердесі. 1,2 ТТ. — Алматы, 1998.

Кабанов В.В. Источниковедение истории современного общества. М., 1997

Могильницкий Б.Г. Введение в методологию истории. М., 1989.

Профессионализм историка и идеологическая конъюнктура. Проблемы взаимодействия на современном этапе. М., 1994.

Румянцева М.Ф. Методология истории. М., 2002.

Тойнби А. Дж. Постижение истории. М., 1991.

Февр Л. Бои за историю. -М.: «Наука».-1991

Шпенглер О. Закат Европы. — М., 1993.

Ясперс К. Смысл и назначение истории. — М., 1991.