Михаил  порфирийұлы  Вяткин  –  ХХ  ғасыр

кітабы.  Сонымен  қатар,  оның  басшылығымен  қа-

зақ-орыс  қарым-қатынастарының  тарихы  бойынша 

құжаттарды  жариялау  үшін  үлгі  болған  «Қазақ  КСР 

тарихы бойынша материалдар» шығарылған [12]. 

1940-шы  жылдары  ресей  мен  қазақ  билеушілері 

арасындағы  қарым-қатынас  мәселелерінде  Қазақ-

стан  тарихы  бойынша  еңбектерде  М.П.Вяткин 

«неғұрлым  аз  зұлымдық»  тарихнамалық  тұжырым-

дамасын  басым  ұстанды.  Бұл  туралы  ол  талдау 

еңбектерінде:  «Қазақстан,  дәлірек  айтқанда,  оның 

солтүстік-батыс  бөлігінің,  Ресейге  XVIII  ғасыр-

дың 30-жылдарында бағынуын біз абсолютті емес, 

неғұрлым  аз  зұлымдық  ретінде  бағалауымыз  ке-

рек»,– деп тікелей жазды [7, 132-б.]. 

Ол  Ресей  империясына  қосылу  тарихын  идео-

логияландырмай  және  «патшаның  барлық  зорлық-

зомбылықтарын»  ақтамауға  шақырды.  Сонымен 

бірге М.П.Вяткин өз жұмысында «осы оқиғаның қалай 

ҚАЗАҚ-ОРЫС  БАЙЛАНЫСТАРЫНЫҢ  ЖАҢҒЫРТЫЛУЫ