Алюминий (химиялық белгі — al, лат. Aluminium)-13 — ші топтың химиялық элементі (ескірген классификация бойынша-негізгі кіші топтың үшінші тобы, IIIA) химиялық элементтердің периодтық кестесінің үшінші кезеңі Д.И. Менделеев, атомдық нөмірі 13.
Қарапайым зат алюминий-бұл күміс-ақ түсті жеңіл парамагниттік металл, оны қалыптау, құю, өңдеу оңай. Алюминий жоғары жылу және электр өткізгіштікке, коррозияға төзімділікке ие, бұл бетті одан әрі әрекеттесуден қорғайтын берік оксид пленкаларының тез пайда болуына байланысты.
Жеңіл металдар тобына жатады. Жер қыртысындағы ең көп таралған металл және үшінші химиялық элемент (оттегі мен кремнийден кейін).
Алюминийді алғаш рет 1825 жылы даниялық физик Ханс Эрстед алған. Ол осы элементтің хлоридін калий амальгамасымен қыздырып, металды оқшаулады. Кейінірек Эрстед әдісін Фридрих Велер жетілдірді, ол алюминий хлоридін металға дейін төмендету үшін таза калий металын қолданды және алюминийдің химиялық қасиеттерін сипаттады.
Алғаш рет алюминийді жартылай өнеркәсіптік әдіспен 1854 жылы Сент-Клэр Девиль велер әдісімен алды, калийді қауіпсіз натриймен алмастырды. Бір жылдан кейін 1855 жылы Париж көрмесінде ол бір кесек металды көрсетті, ал 1856 жылы алюминийді алюминий хлориді-натрий Қос тұзының балқымасының электролизімен алды.
Алюминийді глиноземнен алудың кең көлемді өнеркәсіптік электролиттік әдісін жасамас бұрын, бұл металл алтыннан қымбат болды. 1889 жылы британдықтар орыс химигі Д. И. Менделеевке бай сыйлықпен құрмет көрсеткісі келіп, оған алтын мен алюминийден жасалған шыныаяқтары бар Аналитикалық таразыларды берді.
Ресейде алюминий сол кезде "саз күмісі" деп аталды, өйткені саздың негізгі құрамдас бөлігі Al2O3 алюминийі болып табылады. Криолиттегі Al2O3 балқымасын электролиз арқылы металды өндірудің өнеркәсіптік әдісі 1886 жылы Hall және P. eru тәуелсіз дамыды.
Алюминий қосылыстары, мысалы, алюминий мен калийдің Қос тұзы — kal(SO4)2 • 12H2O алюминийі-ежелден бері белгілі және қолданылған.
Жер қыртысында таралуы бойынша ол металдар арасында 1-ші және элементтер арасында 3-ші орын алады, оттегі мен кремнийден кейін екінші орын алады. Жер қыртысында алюминийдің массалық концентрациясы, әртүрлі зерттеушілердің мәліметтері бойынша, 7,45-тен 8,14% - ға дейін бағаланады.
Алюминийдің табиғи қосылыстары
Табиғатта алюминий жоғары химиялық белсенділікке байланысты тек қосылыстар түрінде кездеседі. Алюминийдің кейбір табиғи минералдары:
Бокситтер-Al2O3 * H2O (SiO2, Fe2O3, CaCO3 қоспаларымен)
Нефелиндер-KNa3 [AlSiO4]4
Алуниттер — (Na,K)2so4·Al2 (SO4) 3·4AL (OH)3
Глиноземалар (Каолиндердің SiO2 құмымен, CaCO3 әктасымен, MgCO3 магнезитімен қоспалары)
Корунд (сапфир, рубин, Эмир) — Al2O3
Дала шпаттары - (K,Na)2O·Al2O3·6SiO2, Ca[Al2Si2O8]
Каолинит — Al2O3·2SiO2 · 2H2O
Берилл (изумруд, аквамарин) — 3ВеО · Al2О3 · 6SiO2
Хризоберилл (александрит) — BeAl2O4.
Алайда, белгілі бір қалпына келтіру жағдайларында (вулкандық саңылаулар) табиғи алюминий металының шамалы мөлшері табылды[8].
Табиғи суларда алюминий аз уытты химиялық қосылыстар түрінде болады, мысалы, алюминий фториді. Катион немесе анионның түрі, ең алдымен, су ортасының қышқылдығына байланысты. Ресей су қоймаларында алюминий концентрациясы 0,001-ден 10 мг/л-ге дейін.
Достарыңызбен бөлісу: |