Қазақ Әліпбиін латын графикасына көшірудің алғы шарттары
жүктеу/скачать 258.09 Kb. Pdf көрінісі
|
1 2
pdf 20230414 013015 0000| ҚАЗАҚ ӘЛІПБИІН ЛАТЫН ГРАФИКАСЫНА КӨШІРУДІҢ АЛҒЫ ШАРТТАРЫ О р ы н д а ғ а н д а р : М и й р ж а н о в а . И Е л м у р з а е в а . Д Ш а н ш а р х а н . А С е й м а н . Н А с к е р к е л д ы . С Қаз рг қазақ жазуында қолданылып жүрген әл пбид латын әр птер мен ауыстыру мәселес жөн нде жи -жи сөз бола бастады. Елбасы Н.Назарбаев Қазақстан Халқына Жолдауында латын қарп не көшу мәселес не тоқтала кел п: «Б з 2025 жылдан бастап әл пби м зд латын қарп не, латын әл пби не көш руге к р су м з керек. Бұл — ұлт болып шешуге ти с принципт мәселе-деп атап көрсетт . Мұны б з қаз рг әл пби м з бен жазуымыздағы халықтың өз ерк мен қалап алмаған, кешег кеудемсоқ жүйен ң өктем саясатының әм р мен күшпен таңылған кейб р к рме әр птерден арылып, таза қазақ әл пби н жасау бағытындағы иг л кт қадам деп түс нем з. LET'S GET STARTED! LET'S GET STARTED! Жалпы латын әл пби не көшу мәселес не қатысты айтылып жатқан п к рлерд нег з нен үш топқа бөл нген: оның б р нш с , неше түрл қиындықтар мен кедерг лерд көлденең тартады, бұл «қиындықтарды» мемлекет м з шеше алатынына сен м м з мол, ек нш б реулер , латын жазуының түрл ақпарат кең ст г ндег артықшылықтарын алға тартады, «латын жазуының артықшылықтарын» айтпай-ақ ел б л п, көр п отыр, ал үш нш б р топ, латын әр птер н қазақ әл пби не үйлест ру және кирилл әр птер не иек артқан бұрынғы емле-ережелер м зге реформа жасауды ұсынып отыр. Латынға көшу туралы мәселеге әр түрл мамандық иелер белсенд п к р айтса,латын әр птер н қазақ әл пби не үйлест ру с нде нег з нен т л мамандары белсенд л к танытып отыр. Т л мамандарының б р әл пбиге, нег з нен, ана т л м зд ң төл дыбыстарын алу арқылы қазақ т л н ң табиғи ұлттық болмысын сақтауға ұмтылса, ек нш с , қаз рг оқыған жұрт бұрынғыдай өзге т лд ң сөздер н бұзып айтуды оғаш көред , сондықтан «қазақ т л әл пби н ң құрамындағы қыруар әр пт өгейс т п, жат дыбыстарға жатқызып, әл пби құрамынан шығарып тастау емлен шешу қиын өте күрдел түй нге айналдыратын шеш м» деген п к р айтып, қаз рг әл пбидег жуандық және ж ң шкел к таңбасынан басқа қырық әр пт де қалдырмай латынға алып өтуд жақтайды. «ЖЕТІ РЕТ ӨЛШЕП, БІР РЕТ КЕС» ДЕГЕНДЕЙ, ЛАТЫН ӘЛІПБИІНЕ ҚАТЫСТЫ ӨЗ КӨЗҚАРАСТАРЫН БІЛДІРІП, ОЙ БӨЛІСІП, ТІЛ ТАҒДЫРЫНА АЛАҢДАУШЫЛЫҚ БІЛДІРУШІЛЕРДІҢ АЙТҚАН ПІКІРЛЕРІНІҢ БАРЛЫҒЫН ДА МАҢЫЗДЫ ДЕП БІЛЕМІЗ. ДЕГЕНМЕН, МӘСЕЛЕНІҢ БАЙЫБЫНА ТЕРЕҢ БАРМАЙ, ӘЛІПБИ ӨЗГЕРТУДІ БҰРЫНҒЫ КИРИЛЛ ӘРІПТЕРІН ЛАТЫН ӘРІПТЕРІМЕН АУЫСТЫРА САЛУ ДЕП ТҮСІНЕТІНДЕР ДЕ БАР. ЕГЕР БҰЛАЙ ТҮСІНСЕК, ҚАЗІРГІ 42 ӘРІПТІ ӨЗГЕРІССІЗ ЛАТЫН ӘРІПТЕРІНЕ АУЫСТЫРА САЛЫП, ҚАЙТАДАН ОРЫСША-ҚАЗАҚШАСЫН АРАЛАСТЫРЫП СӨЙЛЕП-ЖАЗЫП ЖҮРЕ БЕРСЕК, ОДАН ЕШТЕҢЕ ДЕ ӨЗГЕРМЕЙТІНІ БАРШАҒА АЯН. СОНДЫҚТАН ӘЛІПБИ РЕФОРМАСЫ НАҚТЫ ҒЫЛЫМИ ҰСТАНЫМДАРҒА СҮЙЕНЕДІ. КЕШЕГІ ӨКТЕМСОҚ КЕҢЕСТІК ЖҮЙЕНІҢ СОЛАҚАЙ САЯСАТЫ ҚАЗАҚ ТІЛІ ДЫБЫС ЖҮЙЕСІНДЕ ЖОҚ ОРЫС ТІЛІНІҢ Ё, Ю, Я, В, Ф, Х, Ч, Ц, Ь, Ъ ӘРІПТЕРІН ӘЛІПБИІМІЗГЕ ЕРІКСІЗ ЕНГІЗГЕНІ БАРШАҒА АЯН. ОНЫМЕН ҚОЙМАЙ, ӘЛІПБИІМІЗ КИРИЛЛ ЖАЗУЫНА АУЫСТЫРЫЛЫП, ОРЫС ТІЛІНЕН ЖӘНЕ СОЛ АРҚЫЛЫ БАСҚА ТІЛДЕН ЕНГЕН ӨЗГЕ СӨЗДЕРДІ ДЕ ОРЫСША ҚАЛАЙ АЙТЫЛЫП-ЖАЗЫЛСА, ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ ДЕ СОЛАЙ ҚОЛДАНЫЛУЫ КЕРЕК ДЕГЕН ТАЛАП ҚОЙЫЛДЫ.СӨЙТІП ТІЛ ЭКОЛОГИЯСЫ СОЛ КЕЗЕҢНЕН БАСТАУ АЛЫП, ТІЛІМІЗГЕ ЖАТ ДЫБЫС ТІРКЕСТЕРІ ДЕ ЕШ КЕДЕРГІСІЗ ЕНІП, ТІЛІМІЗ ШҰБАРЛАНЫП, ҰЛТТЫҚ БОЯУЫ МЕН ӨЗІНДІК РЕҢІН ЖОҒАЛТЫП, СӨЗІМІЗ ДЕ ҚҰЛАҚҚА ЖАТ ӘУЕНМЕН «ӘН САЛҒАНЫНА» ҮЙРЕНІП КЕТТІК. ТІЛІМІЗ ШҰБАРЛАНЫП, ҰЛТТЫҚ БОЯУЫ МЕН РЕҢКІН ЖОҒАЛТА БАСТАДЫ. жүктеу/скачать 258.09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2