Қазақ хандығының жылнамасы

Қазақ хандығының жылнамасы
Қазақ хандығының жылнамасы
1456 — 
Қазақ хандығы
 құрылды. Ел бастаған 
Керей хан
 мен 
Әз-Жәнібек хан
 
Шу
,
Талас
алқабына ірге тепті.
1456—1473 шамасы — 
Керей хан
 билік құрды. Орда орнықты.
1460 — 
Керей хан
 мен 
Әз-Жәнібек хан
 
Моғолстанның
 
Есен-Бұға ханымен
 одақтаса
отырып, 
ойрат
 шабуылының бетін қайырды.
1464 — 
Төре
 әулеті құрылды.
1465 — 
Керей ханның
 туы астындағы жұрттың саны екі жүз мыңға жетті.
1465 — 
Қазақ хандығы
 
Моғолстанның
 құрамынан шығып өзін тәуелсіз деп
жариялады.
1466 — 
Қазақ
 — 
Өзбек
 соғысы басталды.
1469 — 
Ноғай Ордасы
 және 
Сібір Хандығы
, Қазақ Ордасымен одақтаса отырып.
Өзбек хандығына соғыс ашады.
1470 — 
Керей хан
 мен 
Әз-Жәнібек хан
 
Сыр бойына
 қайтып оралды. 
Түркістан
өңірінің біраз аймағы Қазақ хандығының құрамына қосылды.
1471 — 
Ноғай Ордасы
 
Қазақ Ордасының
 бодандығын қабылдады.
1473 — 
Өзбек хандығы
 түгелдей жеңіліске ұшырады.
1473—1480 шамасы — 
Әз-Жәнібек хан
 билік құрды. Орда іргеленді. Сыр
бойындағы кенттер мен қалалар үшін күрес басталды.
1474 шамасы — 
Сығанақ
 уәлаятының әміршісі 
Махмұт
, 
Ноғай Ордасының
 жерін
соғысысз басып алды.
1474 — 
Қазақ
 —
Шайбани
 мемлекетердің арасында соғыс болды.
1476 — 
Сығанақ уәлаятының
 әміршісі 
Махмұт
, 
Шайбани ханнан
 шейіт болады.
1480—1511 — 
Бұрындық хан
 билік құрды. Орда нығайды. 
Сырдария
 алқабы,
Түркістан
 өңірі үшін қантөгіс майдан ашылды.
1486 — 
Қазақтар
 
Шайбани ханды
 ауыр жеңіліске ұшыратып, 
Хорезмге
 тықсырды.
1489 — 
Сауран уәлаятының
 әміршісі Ерінші 
Өзбек
 батырының қолынан шейіт
болып, 
Сауран уәлаятынан
 айырылады.

1489 — 
Қазақ
 — 
Моғол
 соғыс басталды.
1491 — 
Қазақтар
 екі үлкен ұрыста моғолдарды жеңді.
1499 — 
Қазақ
—
Қалмақ
 соғысы басталды.
1502 — 
Әдік қолбасшы
бастап барған әскер 
Қалмақ хандығына
 соққы береді.
1503 — Ұлытау уәлаятының әміршісі 
Әдік
 
Қалмақтарға
 шапқанда, жеңіліп қашады.
Бірақ соңында оны қинап өлтіреді.
1509 — 
Ноғай Ордасы
 
Бұрындық ханның
 бодандығынан шығып кетіп тәуелсіз
болды.
1509 — 
Тыныш сұлтан
 
Шайбани ханнан
 қиралып жеңілді.
1510 — 
Бұхара
-
Сефевид
 соғысы басталды. 
Қасым сұлтан
 өз ұлын 
Әбілқайыр
сұлтанды
 
Бұхара хандығына
 көмек ретінде 10 мың әскер жібереді. 
Исмаил
 
Орта
Азияны
 басып және 
Шии
 ағымын таратпақшы болған, ақыры соңында жеңседе,
Осман империясы
 
Исмаилға
 бөгет болды.
1510 — 
Қазақ
—
Бұхара
 арасында соғыс басталады. 
Мұхаммед Шайбани
 
шах
Исмаилдан
жеңілгенен соң, 
Қазақ Ордасына
 соғыс ашады.
1510 — 
Қасым сұлтан
 қысқы соғыста 
Шайбани ханды
 біржола талқандап, ұлыс
шегінен асыра қуды. 
Түркістан уәлаятына
 қарасты қалалардың көпшілігі 
Қазақ
Ордасының
құрамына енді.
1511—1518 — 
Қасым хан
билік құрды. Ежелгі 
Көк Орда
 жерінің басым бөлігі және
Жетісу
 
Қазақ Ордасының
 иелігіне айналды, халықтың саны бір миллионнан асып,
әскер саны (
Мұхаммед Хайдар Дулати
 мен Бабырдың деректеріне сүйенсек) үш
жүз мыңға жетті.
• 1511 шамасы — 
Қасым хан
Қазақ Ордасының
 «Қасқа Жол» аталатын ең алғашқы заң жүйесін қабылдады.
• 1512 — 
Қасым хан
 
Сайрам қамалын
 алды, 
Ташкентке
 жорық жасады.
• 1513 — 
Тыныш сұлтан
Моғолстанға
елші ретінде келіп дипломатия құрды.
• 1513 — 
Қасым хан
 
Ташкент
жорығында жеңіліске ұшырайды.
• 1515 — 
Қасым хан
 
Ноғай Ордасын
 қыспаққа алып, бодан ретінде ұстады.
• 1516 — 
Қасым хан
 
Қазақ Ордасын
 4 уәлаятқа бөлді. Олар:Сарайшық, Ұлытау, Жетісу, Түркістан.
• 1518 — 
Қасым хан
 
Ноғай Ордасын
 және 
Бұхара хандығын
қиратып салды.
• 1518 — 
Қасым хан
 шәйіт болды.
• 1518 — 1521 — 
Қазақ Ордасында
 
Төре әулетін
 арасында таққа талас болды.
• 1520 — 
Сарайшық уәлаятының әміршісі Жәдік
, 
Ноғай Мырзаларынан
 қаза табады. 
Мамаш хан
 
Ноғай мырзаларын
 опасыздықтары үшін қарсы шығады.
• 1521—1523 — 
Мамаш хан
билік құрды. 
Қазақ Ордасында
біріншірет азаматтық соғыс кезең.
• 1521 — 
Қазақ
— 
Ноғай
 соғысы басталды.
• 1522 — 1538 — 
Қазақ Хандығында екінші азматтық соғыс
.
• 1523—1533 — 
Тахир хан
 билік құрды. 
Қазақ Ордасының
 ең әлісіз кезеңінің бірі.
• 1524—1525 — Тахир хан Моғолстан елімен соғыс жүргізіп жеңіледі.
• 1525 шамасы — Екі жүз жылдық моңғол тілдік-қазақ соғысы басталды.
• 1526 — Қазақтар Ноғай Ордасынан жеңіліп, Ноғай Ордасы тәуелсіз болды.

• 1527 — 1529 — Қазақ — Бұхар соғысы басталды. Соңында жеңіліс табады.
• 1529 — Тахир ханды, халық Қырғыз Одағына қуып жібереді де. Феодалдық қырқыстар тым шектен асып кетті.
• 1529 — 1533 — Бауш хан билік құрды. Тахир хан елінен қуылғаннан кейін оның бауыры—Бауш, хан болады. Бауш өздерін хан деп санап жүрген сұлтандарды қиратып өлтірген. Бауш, Тахир
ағасының айтқан бұйрықтарымен жүретін, бірақта Бауш Тахирдан әлде қайда жақсы билік құрды.
• 1533 —1535 - Ахмат хан билік құрды. Сығанақ уәлаятының ханы.
• 1533—1537 — Тоғым хан билік құрды. Түркістан уәлаяты "төрт халық соғысы"-на қатысты.
• 1533—1538 — Бұйдаш хан билік құрды. Орда оңалды. Ойратпен арадағы соғыс созылмалы, қатаң сипат алды.
• 1534 — 1535 — Қожа Махмұт хан билік құрды. 1535 жылы Ахмат ханның қолынан шейіт болады.
• 1535 — 1536 — Азиз сұлтан билік құрды. Азиз сұлтан Ахмат ханды тақтан құлатты. 1536 жылы Ахмат Азиз сұлтанды өлтіреді.
• 1536 көктем — Тоғым хан Моғолстанды жеңеді.
• 1536 жаз - Ахмат хан 15 сұлтанмен бірге Ноғай Ордасындағы Орақ батырдың қолынан қаза тапты.
• 1536 — Тоғым хан Моғолстаннан қиралады.
• 1537 шілде 27 — Сан-Таштағы төрт халықтың соғысында қазақ-қырғыз әскері түгелімен қырылды, Тоғым хан тоғыз ұлы және әскербасы отыз жеті сұлтанмен бірге шейіт болды.
• 1538—1580 — Хақназар хан билік құрды. Қазақ хандығы ежелгі қуатын қалпына келтірді
• 1541 — 1558 — Қазақ хандығымен және Бұхара хандығы арасында жиі жорықтар болды. Хақназар хан 8 рет жеңіп, 1 рет жеңілді.
• 1556 — Бұйдаш хан Ноғай Ордасының шығыс бөлігін Қазақ хандығына қосып алды.
• 1558 — Қазақ хандығы Бұқара хандығын тықсыра бастады.
• 1559 — Бұйдаш хан шейіт болды.
• 1563 — Хақназар хан Сібір хандығымен соғыс жүргізіп жеңеді.
• 1569 — Хақназар хан Ноғай Ордасын қиратып жеңді.
• 1570 — Қазақ Ордасы Ойраттардың бір бөлігін бодандыққа түсірді.
• 1574-Ресей патшалығы Третьяк Чебуков бастаған дипломатиялық миссияны Қазақ хандығына жіберді. Алайда Көшім ханның әскерін жол бойында кездестіріп қаза табады.
• 1577 — Хақназар хан Мәуернахр билеушісі Абдуллах 2 мен бірге Баба сұлтанға соғыс ашты.
• 1579 — Хақ-Назар хан Түркістан мен Сауранды, Оңтүстік өңірдегі тағы біраз қонысты қайтарып алды.
• 1580 сәуір 23 — Хақ-Назар хан шәйіт болды.
• 1580—1582 — Шығай хан билік құрды. Қазақ Ордасында үздіксіз соғыс болды.
• 1582 маусым — Тәуекел сұлтан Түркістан түбінде Ташкент уәлаятының әміршісі Баба сұлтанды талқандады.
• 1582—1598 — Тәуекел хан билік құрды. Қазақ Ордасы өзінің әскери, саяси қуатының шарықтау шегіне жетті.
• 1586 — Тауекел ханның Мәуреннахрға қарсы алғашқы шапқыны.
• 1594—1595 — Тәуекел хан Русияға Құлмұхаммед елші аттандырды; жауап елшілік.
• 1598 ақпан. Тәуекел хан Ташкент түбінде Абдуллах ханның негізгі күштерін талқандады.
• 1598 жаз — Тәуекел ханның Орта Азияға жеңісті жорығы.
• 1598 күз — Тәуекел хан шәйіт болды.
• 1598—1628 — Еңсегей бойлы Ер Есім хан билік құрды. Қазақ тарихының қаһармандық кезеңі.
• 1598 күз — Бұқар-Қазақ бітімі нәтижесінде бүкіл Оңтүстік Қазақстан және Ташкент уәлаяты Қазақ Ордасының құрамына қайта қосылды.
• 1598 — 1603 — Қарақалпақ көтерілісі.
• 1599 шамасы — Есім хан «Ескі жол» аталатын жаңа заң жүйесін орнықтырды. Қазақ Ордасының астанасын Түркістанға көшірді.
• 1603 — Екінші қазақ-бұқар соғысы басталды. Айғыр-жар ұрысында қазақтар жеңіске жетті.
• 1603 қараша— Есім хан Орта Азия мемлекеттерін бодандықтан босатты.
• 1604 — Есім хан ойраттарды күйретіп жеңді.
• 1613 — Есім хан Самарқан түбінде бұқар-ауған әскерін талқандады.
• 1619—1624 — Есім хан Шығыс Түркістан үшін күрес жүргізді.
• 1620 — Есім хан ойраттарды кезекті жеңіліске ұшыратты.
• 1624 — Есім хан Ферғанадағы майданда жеңіске жетіп, Екінші қазақ-бұқар соғысын аяқтады.
• 1627 — Есім хан бүкіл алаш жұрты түп көтерілген ұлы жорықта Ойрат Одағын қиратып, босқынға ұшыратты.
• 1627 — Ташкент уәлаятының әміршісі опасыз Тұрсын хан Қазақ Ордасындағы азамат соғысына жол ашты, Түркістанды шапты.
• 1627 — Сайрам түбінде Тұрсын хан бастаған екі сан қатаған қазақтар мен Есім хан бастаған үш сан алаш қазақтар арасында қантөгіс ұрыс болды, Есім хан басым түсті, Тұрсын хан әскерінен
айрылып, Ташкентке келіп тығылды.
• 1627 — Есім хан Ташкентті алды, Тұрсын ханның басын шапты, қатаған руы жазаға тартылып, қырылғаннан қалғаны басқа рулар ішіне таратылды. Есім хан жазылмас дертке ұшырады.
• 1628 — Есім хан дүние салды.
• 1628—1643 Жәнібек 2 билік құрды.

• 1635—1639 — Қазақ—Жоңғар соғысы өте жиі болды.
• 1635, жаз — Жәнібек хан торғауыт Хо-өрлік тайшының ұлысын шапты, Жемнен өткеріп, батысқа қарай тықсырды.
• 1643—1652 — Салқам Жәңгір хан билік құрды.
• 1643 — 1755 — Қазақ—Жоңғар соғысы басталды.
• 1643 желтоқсан — Қоңтажы Батұр ойраттар, халхалар, торғауыттар — бүкіл моңғол жұртынан құралған қалың әскермен Қазақ Ордасы құрамындағы қырғыз жеріне басып кірді.
• 1644 қаңтар—мамыр — Кең көлемді қазақ-жоңғарсоғысы.
• 1644 маусым, шілде — Салқам Жәңгір хан екі үлкен ұрыста біріккен жоңғар-халха әскерін қиратып жеңді, соңғы шайқаста қазақ әскеріндегі жаңа шерік-мылтықпен қаруланған алты жүз
мерген айрықша көзге түсті.
• 1644 күз — Салқам Жәңгір хан Ұлы Моғол империясы мен Бұқар хандығы араласындыға соғысқа араласты, Ауғанстандағы майданға жүз мың әскер жіберді; қазақ аламандары Балық
қаласының түбіндегі елу күн бойғы қырғын шайқастан соң соғысты өзбек-бұқар хандығының пайдасына шешіп берді.
• 1652 қантар—ақпан — Хошауыттар қырғыз жеріне тұтқиыл шабуыл жасады. Салқам Жәңгір хан шәйт болды.
• 1652—1680 — Батыр хан билік құрды. Батыр хан Тәуке сұлтанды Кіші жүздің ханы қылып тағайындады.
• 1676—1680 — Қазақтар Бұқар хандығындағы тақ таласына араласты.
• 1680—1715 — әз-Тәуке хан билік құрды.
• 1681—1684 — Сайрам соғысы; Дұрбін-Жоңғар Қазақ Ордасын ауыр жеңіліске ұшыратты.
• 1690 шамасы — әз-Тәуке хан Қасым ханның «Қасқа жол», Есім ханның «Ескі жол» заң үлгілерін жаңғыртып, «Жеті жарғы» аталатын жаңа заң жүйесін еңгізді. Төрелерді іркіп, ел басқару ісін
билерге жүктеді.
• 1698 — Дүрбін-Ойрат Шу, Талас бойына басып кіріп, Қазақ Ордасын шайқалтып кетті.
• 1710—1711 — Жоңғарлардың жаңа жорығы.
• 1712 — Қазақтардың жоңғар шапқыншылығын тоқтату әрекеті.
• 1711 — Абылай хан туды.
• 1714 — Қазақ Ордасының Дүрбін-Жоңғар кезекті ауыр жеңілісі.
• 1715 — 1718 — әз-Тәуке хан Орта жүздің ханы атанды.
• 1715—1718 — Қайып хан билік құрды.
• 1717 жаз — Қайып хан мен Әбілқайыр сұлтан бастаған Қазақ әскері Аягөз ұрысында жоңғарлардан қирап жеңілді. Және Қайып хан Осман сұлтаны Үшінші Ахмедке Орыс патшалығына
қарсы одақ ұсынады, бірақ нәтижесіз.
• 1718 — Жоңғарлар қазақ жасақтарын Арыс, Бөген, Шаян озендерінің бойында бет қаратпай жеңіп, бүкіл Оңтүстікті шапқындап кетті.
• 1718—1729 — Болат хан билік құрды. Қазақ Хандығының ең әлсіз кезеңі.
• 1718 — 1730 — Қарт Әбілқайыр хан билік құрды. Ұлы жүз Болат ханның билігінен бағынбай Қазақ Ордасының құрамынан шығып кетті.
• 1718 — 1719 — Қайып хан өз елінен масқара болып қашқанан кейін. Болат хан таққа отырғанда, қайттан Қайып хан таққа отырады, бірақ Орта жүздің ханы болады, және тек Орта жүз Болат
ханға бағынған.
• 1718 — 1748 — Әбілқайыр хан билік құрды. Әбілқайыр хан Қайып хан мен бірге қашқанда, Қайып хан қайттан таққа отырады. Болат ханның әлсіздігін көрген Әбілқайыр, Кіші жүздің ханы
болып, Қазақ Ордасының құрамынан шығады.
• 1719 — 1734 — Сәмеке хан билік құрды. Қайып ханның билігінен кейін, Орта жүз ханы атанды.
• 1723—1725 — Жоңғарлардан түбегейлі жеңіліс, Түркістан, Сауран, Ташкенттен, бүкіл оңтүстіктен айрылу, Ақтабан шұбырынды.
• 1724 – Ұлы жүз ханы Әбілқайыр Қара–Қырғыздарды 6 мың әскер мен қирап жеңеді.
• 1728 — Буланты ұрысы, жоңғарлар Сары-Арқадан кері қайрылды.
• 1730 — Аңырақай ұрысы, жоңғар шабуылы тойтарылды, қазақтар ес жинай бастады.
• 1730 — 1740 — Жолбарыс хан билік құрды. Әбілқайыр ағасының өлімінің кейін, Ұлы жүздің ханы атанды.
• 1730 — Қазақ Ордасы дербес ұлыстарға бөлінді; ру, жүз ішінде билердің өкімі күшейді.
• 1731 — Кіші жүздің бір бөлігі мен Орта жүздің біраз руларын билеп отырған Әбілқайыр хан Ресей өкіметімен бодандық негізіндегі әскери және саяси қамқорлық туралы келіссөзге жол
ашты.
• 1733 — Әбілмәмбет сұлтан бастаған қазақ әскері жоңғарларды ауыр жеңіліске ұшыратты; жиырма жасар Абылай сұлтан атаққа шықты.
• 1734 — 1771— Әбілмәмбет хан билік құрды. Қазақтар ес жинай бастады.
• 1735 — 1771 — Абылай сұлтан әскер басы болып тағайындалды.
• 1739 — Жолбарыс хан Жоңғар жасағын қирап жеңеді.
• 1740 — 1750 — Әбілфайз хан билік құрды. Жолбарыс әкесінің өлімінің кейін, Ұлы жүз ханы атанды. Және Әбілмәмбет Ұлы жүзді өз құрамына автономия ретінде кіруге шарт қойды.
• 1740 — Әбілмәмбет хан Әбілфайз ханның билігін тартып алып. Орта жүз және Ұлы жүз бірігіп, Қазақ Хандығы қайтадан құрылды.
• 1740 қыркүйек—желтоқсан — Жоңғарлардың Сары-Арқаға жорығы.
• 1741 қаңтар—наурыз — Жоңғарлардың кезекті жорығы қысқа соғысқа ұласып, одан ары жазға жетті.
• 1741 көктем, жаз — Абылай сұлтан жоңғар шабуылын тойтарды, өрісін ұзартып, Жоңғардің ішкі аймақтарына жортуылдар ұйымдастырды.
• 1743 — Әбілқайыр хан Қарақалпақтарды қиратып қырып салады.
• 1748 — 1786 — Нұралы хан билік құрды. Кіші жүздің Ресей империясының таңдаған ханы.

• 1750 — Ұлы жүз автономиясы жойылды.
• 1750 — 1752 — Нұралы хан Қарақалпақ ханы Тахирханды өлтіріп. Хиуа хандығында билік құрды.
• 1752 — Нұралы хан Қарақалпақ автаномиясын жойып, ұлы көш басталды. Хиуа хандығын Қарақалпақ және Қазақ хандары басқарды.
• 1752 қазан — Екі жүз жылдық қалмақ-қазақ соғысындағы бетбұрыс кезең: Абылай сұлтан Аягөз-Нарын ұрысында ойраттардың негізгі күшін талқандады.
• 1753 — Қабанбай, Жанатай, Мүйізді өтеген, Ер-Жәнібек, Бөгенбай батырлар бастаған қазақ қосындарының Жоңғарға қарсы түйдек-түйдек, жеңісті жорықтары.
• 1754 күз — Абылай сұлтан Дұрбін-Жоңғарды біржола талқандап, Екі жүз жылдық соғыста түпкілікті жеңіске жетті.
• 1755 көктем — Абылай сұлтанның Жоңғарды жуасыту жорығы. Жоңғар мемлекеті қиралды.
• 1756—1757 — Шүршіт-қазақ соғысы —
• 1756 — Абылай сұлтан Қалмақ-Толағай, Аягөз ұрыстарында шүршіт-цин әскерлеріне ауыр соққылар беріп, жазғы майданда, тактикалық және стратегиялық үлкен жеңіске жетті.
• 1757 — Цин патшалығының Қазақ Ордасына қарсы жаңа жорығы; ауыр шығынға ұшыраған Абылай сұлтан әскердің негізгі күштерін сақтай отырып, кері шегінді.
• 1757 мамыр 15 — Абылай сұлтанның сенімді өкілі Әбілпейіз сұлтан мен мәнжү-цин қолбасшысы Фу Дэ арасындағы ауқытша бітім туралы Айдын-Су мәмлесі.
• 1757 маусым 7 — Цин патшалығы өкілдері мен Абылай сұлтан арасындағы Аягөз бітімі.
• 1757 қыркүйек—қазан — Абылай сұлтан Бейжінге елшілік аттандырды. Тәуелсіз сыйластық туралы келісім.
• 1750 — 1770 — Хиуа хандығы Төре әулетінің қол астында болды.
• 1760 — Бірінші Қазақ-Қырғыз соғысы. Қазақтар Қырғыздарды талқандайды.
• 1760 соң — Қазақтар бейбіт жолмен ата жүрт Шығыс Түркістанға қайтадан қоныстана бастады.
• 1765 қазан—қараша. Абылай сұлтанның екіншірет қырғызға қарсы жеңісті жорығы.
• 1766—1768 — Абылай сұлтан Қоқан хандығына қарсы соғыс ашты, Ташкентті бағындырды.
• 1770 — Абылай сұлтан Қырғыз ұлысын талқандап, үшінші қазақ—қырғыз соғыста, қазақ-қырғыз шекарасын айқындады.
• 1771 — Абылай сұлтан «Шаңды жорық» соғысында торғауыт қалмақтарды біржола тоздырды.
• 1771 — Абылай хан Түркістанда бүкіл Қазақ Ордасының ханы ретінде ақ киізге көтерілді.
• 1771 — 1774 — Әбілпейіз Әбілмәмбетұлы. Ұлы жұздің ханы болды. Ол қайтыс болғаннан кейін Ұлы жүз түгелдей жойылады.
• 1774 — Төртінші Қазақ—Қырғыз соғысы. Абылай хан Қара—Балта жерін басып жеңеді.
• 1778 — Абылай хан Ресей патшайымы екінші Екатеринадан ағаш ұсталарын жіберуді сұрады. Нәтижесінде Көкше маңында ағаштан үй салдырып өмірінің соңына дейін сол жерде тұрады.
• 1779 — Абылай хан бесінші Қазақ—Қырғыз соғыс жүргізуге мәжбүр болды. Бұл соғыс Көкшетау қаласында бейбтішілкпен өтті. Қырғыздар ешқашан соғысуға уәде береді және бодан
болады.
• 1781 мамырдың басы — Абылай хан дүниеден көшті.
• 1781 — 1819 — Уәли хан таққа отырды. Орта жүздің ханы атанды.
• 1781 — 1784 — Дайра хан Уәли ханды мойындамай. Орта жүзде екі хан болады.
• 1781 соң — Батыс және Орталық Қазақстанда Ресей ықпалы күшейе түсті, біртұтас Қазақ Ордасы жеке ұлыстарға бөлшектенді. Ресей патшалығы Орталық және Батыс Қазақстанды
біржола отарлау ісін жүзеге асыра бастады.
• 1783 — 1826 — Қоқан хандығы Ұлы жүз Ордасын бодандыққа түсірді
• 1786 — 1791 — Жармұхаммед хан билік құрды. Кіші жүздің Ресей патшалығы таңдаған ханы.
• 1791 — 1794 — Ералы хан билік құрды. Екі жақтың ханы болды.
• 1796 — 1797 — Есім 3 билік құрды. Ресей патшалығы оны хан қылып тағайындаған соң тақтан құлатты.
• 1797 — 1806 — Айшуақ хан билік құрды. Ресей Патшалығы таңдаған ханы. Және Орта жүздегі біраз руларын бодандыққа түсірді.
• 1801 — 1815 — Бөкей хан билік құрды. Бөкей хан Ресей патшалығымен бейбіт келіссөздер жүргізу арқылы Еділ мен Жайық арасындағы ата жұртты қайтарып алды, бұл өңірде Бөкей Ордасы
құрылды.
• 1801—1822 — Оңтүстік Қазақстан Қоқан хандығының теліміне түсті.
• 1806 — 1810 — Жантөре хан билік құрды. Ресей Патшалығы таңдаған ханы. Жантөре Орта жүздегі бодан руларын бестен төрт бөлігін жоғалтады.
• 1809 — 1826 — Тоқай хан билік құрды. Ұлы жүздің бодан ханы.
• 1812 — 1824 — Шерғазы хан билік құрды. Кіші жүзді Ресей Патшалығы қыспаққа алады.
• 1812 — Ресей Патшалығы Франция Патшалығы мен соғысы басталды. Ресей патшалығы Қазақ жүздерінен көмек сұрайды. Ұлы жүз:24 мың әскер, Орта жүз:29 мың әскер, Кіші жүз:39 мың
әскер шығарды. Ал Бөкей Ордасы 10 мың әскер шығарады.
• 1815 — 1823 — Шығай 2 хан билік құрды. Бөкей Ордасында бейбітшілік болды.
• 1819 — 1822 — Ғұбайдолла хан билік құрды. Ғұбайдолла Орта жүздің ханы атанды.
• 1822 — Ресей патшасының жарлығымен Орта жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1822 —1824 — Ғұбайдолла хан көтеріліс бастап жеңіледі.
• 1823 — 1845 — Жәңгір 2 хан билік құрды. Бөкей Ордасында әскер қуаты күшейді.
• 1824 — Ресей патшалығы Шерғазы ханды Орынборда қастандық жасап, Кіші жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1826 — Ресей патшалығы Қоқан хандығың боданы Ұлы жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1835 — Абылай ханның шөбересі, болашақ ұлы ғалым Шоқан тұды.(1865 ж. өлді)

Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2023 ж. қыркүйектің 13, 20:49.
•
Мәлімет 
CC BY-SA 4.0
 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда).
• 1837—1847 — Абылай ханның немересі Кенесары ханның Қазақ Ордасын сақтап қалу жолындағы күресі.
• 1841 — Кенесары үш алаштың ханы ретінде ақ киізге көтерілді. Сонымен қатар хан Кененің Көкшетаудан Созаққа бар-жоғы 5 күнде жетуі. Осы жорықта Кенесары көшпенді жасақтың
жылдамдығын шебер пайдала біліп Қазақша Блицкриг дәлірек айтсақ Найзағайлы соғыс жүргізіп Қоқан хандығының ондаған бекінісін жаулап алды.
• 1845 — Қазақ халқының ұлы ақыны Абай туды. (1904 ж. дүниеден озды)
• 1845 — 1847 — Сахыб хан билік құрды. Бөкей Ордасы Ресей патшалығына қарсы шыға бастады.
• 1847 — Кенесары хан 15 мың әскермен Қырғыз хандығына басып кіреді. Рүстем мен Сыпатай сұлтандар 10 мың әскер алып опасыздық жасайды.
• 1847 — Кенесары хан шәйіт болды. Қазақ Ордасы құлады. Қазақ тарихындағы жүз қырық төрт жылға созылған отарлық заман басталды.
«
https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қазақ_хандығының_жылнамасы&oldid=3199888
» бетінен
алынған