Қазақстан ғылым және білім министрлігі

30.09.2009 жылғы № 1 басылым орынына

4. Бірінші рет енгізілген

1. 
   Қолдану саласы.
   

2. 
   Студентке арналған пәннің жұмыс бағдарламасы
   

3. 
   Жалпы қағидалар
   

4. 
   Студенттің рейтингін есептеп шығару
   

5. 
   Оқу түрлерінің оқу- әдістемелік мәліметтері, пәнің жұмыс бағдарламасы
   

6. 
   СӨБЖ және СӨЖ жұмыс бағдарламасы
   

7. 
   Оқу процессінің календарлық кестесі
   

● Оқытушының аты жөні: Тугельбаева Анар Досмухаметовна

● Биология кафедрасы

● Хабарласу мәліметі: 53-19-70: кафедрада болу уақыты оқу кестесіне

байланысты

● Өткізілу орны: Оқу ғимараты № 5 аудитория №203

● Пәннің аты: Адам биологиясы

● Кредит саны –3, жалпы сағат саны – 45

1кесте

Адам биологиясы - биологияның маңызды салаларының бірі. Ол организмнің тіршілік әрекетін, жеке мүшелер мен жүйелердің қызметін зерттеп, олардың ерекшеліктерін, биологиялық маңызын анықтайды, организмнің сыртқы ортамен қарым-қатынастарындағы зандылықтарды ашады. Физиология медицина ветеринариялық жалпы биологиялық сипаттағы қолданбалы ғылым салаларының ірге тасы, негізі болып саналады.

Адамды биологиялық түр есебінде қарай отырып, оның ағзасының тіршілік қызметіне реттеу және белгілі деңгейде ұстап тұру жайлы түсінік бере отырып, экологиялық жағдайға бейімделу жақтарын үйрету.

- студенттерді адам генетикасымен және популяциялық генетикалық құрамдарымен таныстыру;

- қазіргі адам популяциясының биологиялық өзгергіштігін (дененің пішіні және үлкендігі, пигменттілігі, физиологиялық және биологиялық ерекшеліктері т.б.) көрсету;

- адамның өсу кезеңдері жайлы мәліметтерді қалыптастыра отырып, оның физикалық дамуына және ақыл-ой санасына реттеуші факторларды түсіндіру;

- студенттерді адам экологиясының негізгі бағыттарымен таныстыру;

- ағзаның тіршілік қызметін реттеуші физиологиялық механизмдерін айқындау;

- физиологиялық процестердің өздігінен реттелу механизмдері мен организмнің сыртқы және ішкі ортасы арасындағы үздіксіз қатынас пен тұтастықты қамтамасыз ететін механизмдер туралы білім жүйесін қалыптастыру.

1.6. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент міндетті:

- организмнің қалыпты физиологиялық көрсеткіштерінің параметрлерін білу;

- мүшелер қызметінің мәнін, мыңызын түсіну;

- организмде негізгі физиологиялық процестердің жалпы сипаттамасын, олардың реттелу тетіктерін меңгеру;

- ағзаның морфологиялық құрамы мен қасиеттерін анықтай білу;

жүректің, тыныс алу мүшелерінің, ас қорыту ағзаларының т.б. жүйелер қызметінің зерттеу әдістерін игеру;

- ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу, қысқаша жазбаны (конспект) жазу, зерттеу журналын, библиографиялық істі жүргізу және тұқым қуу мен өзгергіштіктің негізгі заңдарымен танысу, шығу тегін, орналасқан жерін, құрылысын, қызметін, жіктелуін, әрі қазіргі зерттеу әдістерінің (электронды, люминесцентті, кезеңді-қарсыластық микроскопия, сандық гистохимия, т.б.) қысқаша жазбасын жазу дағдысы бар болу;

- микроскоппен жұмыс істеу, гистологиялық препараттарды дайындап, оны “оқуды” және микро-, электронды фотобейнелерді айқындай білу, ғылыми тәжірибе сызбасын құрып, оны өткізу және талдау дағдысына ие болу

1.7. Курстың пререквизиті (білім сатысы алдындағы пәндер):

Адам биологиясын білімнің пәнаралық саласы ретінде оқыту үшін студенттің биология, адам және жануарлар физиологиясы, гистология, цитология, адам анатомиясы, гентика, молекулалы биология, эволюциялық теория пәндерінен білімі болуы керек.

1.8. Әдебиеттер:

2. Пәннің әдістемелік ұсыныстары

Оку үрдісіне белсенді қатысу, уй тапсырмасын ынтамен орындау, сабакта карама-карсы байланысты колдау, ұжымдық жұмыска жәрдемдесу, ұқыпты және міндеті болу қажет. Курстармен және оқытушылармен ашық, шыдамды да, мейірімді болған жөн.

Пән барысы. Оқылатын дәрісте кейінгі ғылымның көкейтесті мәселелері, қазіргі жетістіктері мен жаңалықтары айтылады. Өткізілетін зертханалық сабақтарда тірі бақадан жасалынған препараттарды тікелей зерттеп, зерделейсіздер. Сонымен қатар қан жасушаларын микроскопта қарап санап қорытынды шығарасыздар. Пәннiң әр дәрiсiнен кейiн ұсынылған сұрақтар мен тестерге жауап берiп, оған қайтаратын жауапты жинақтап қорытып, күмәндiк туса, алдын ала дәрiстен оқып, оны толық түсiнiп, дәрiске, сабаққа дайын болып келген жөн.

3. Пәннің талаптары (саясаты).

Пән емтиханын бағалау үшін модуль, межелік бақылау (60%),қорытынды бағалау, емтихан - (40%), барлығы 100% құратын үлгерімнің ең үлкен қосындысы алынады.

2 кесте

№	Студенттің оқу және жұмыс түрлері	Балдар
1	Сабаққа қатысу	5
2	Дәрістерге қатысу	5
3	Препараттарды дайындау	3
4	Препараттар бейнесін дәптерге салу	3
5	Реферат жазу	3
6	Жазбаша бақылау жұмысты орындау	3
7	Сызба, кестелер дайындау	5
8	Зертханалық сабақтарда жұмыс істеу	5
9	СОӨЖ шегінлегі сабақтардағы жұмыс	5
10	Дәрістерді конспектілеу	3
11	№ 1 шектік бақылау – 7 апта	10
12	№ 2 шектік бақылау – 15 апта	10
	Ағымдық бақылау	60
	Қортынды бақылау	40

Студенттің рейтингін есептеп шығару

3 кесте

Тізімдегі студент №	Қатысу	ҮЖ	АБЖ	…	ӨЖК	Σ1	Р1,%	Қатысу	ҮЖ	АБЖ	…	ӨЖК	Өтеу	Σ2	Р2,%
Өте оңды студент	20	45	40	…	20	125	100	25	45	40	…	20	-	255	100

Бағалау әріп баламасы, балл және пайызбен көрсетілген

4 кесте

Бағалаудың әріп баламасы	Балдың сандық баламасы	Пайыз мөлшері	Дәстүрлі жүйемен бағалау
А А-	4,0 3,67	95-100 90-94	Өте жақсы
В+ В В-	3,33 3,0 2,67	85-89 80-84 75-79	Жақсы
С+ С С- Д+ Д	2,33 2,0 1,67 1,33 1,0	70-74 65-69 60-64 55-59 50-54	Қанағаттарлық
F	0	0-49	Қанағаттарлықсыз
I	NA		Аяқталмаған
P			Пәнді өтті

5 Оқу түрлерінің оқу- әдістемелік мәліметтері, пәнің жұмыс бағдарламасы

Пәннің мазмұны. Сабақтын түріне байланысты сағаттардың бөлінуі

5 кесте

Тақырыптар	Сагат саны
	ЛК	ТЖ	СОӨЖ	СӨЖ
Кіріспе. «Адам биологиясы» пәні, мақсаты және мәселелері бойынша басқа пәндермен байланысы. Ғылымның тарихына қысқаша шолу, қазіргі жағдайы	1	2	3	3
Антропогенез. Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм . Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы	1	2	3	3
Адамның филогенетикалық дамуы. Ерте гоминидтері. Шығыс және Оңтүстік Африкасының австралопитектері.Адамның бірінші «ақылды» тұқымы-білгіш адам (Homo habilis) жәнеолдувай мәдениеті	1	2	3	3
«Нағыз» гоминидтердің эволюциясының негізгі кезеңдері. Homo erectus археологиясы, хроонологиясы, морфологиясы және таралуы. Неандертальдықтар. Homo sapiens түрінің ерте дүние өкілдері. Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері	1	2	3	3
Адам генетикасы. Адам белгілерінің тұқым қуалауының классикалық типтері. Мендель заңдарына бағынатын белгілер. Жыныспен тіркескен және жыныспен бақыланатын тұқымқуалаушылық	1	2	3	3
Популяциялық генетика. Популяциялардағы гендердің тепе теңдік механизмі. Неке жүйелері. Мутациялық процесс. Миграция. Сұрыптау. Гендер дрейфі	1	2	3	3
Қазіргі адам популяцияларының биологиялық өзгергіштігі (нәсілтену). Популяциялық полиморфизмі, оның жаратылуы және тұрақтануы. Адамдарды, нәсілдерді, ұлттарды сипаттаудағы биологиялық және социалдық терминдер. Расизмның ғылыми келіспеушілігі	1	2	3	3
Жасты және конституцинальді антропологиясы. Адам кезеңдерінің жалпы кезеңдері. Перипубертантты кезең, оның адамдағы ерекшелігі. Акселерация. Дене құрылысының сыныптауы және талдауы	1	2	3	3
Организмнің тіршілік қызметтерінің реттелуі. Реттеудің жалпы шарттары. Сана құрылымының және қызметінің алғашқы белгілері (нышандары). Есте сақтау, үйрену және білгіштік. Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин). Темперамент	1	2	3	3
Реттеудің гормондық механизмдері. Гормондар – реттеуші жүйелердің элементі. Гормондар және гомеостаз. Гормондар және күйзеліс	1	2	3	3
Тамақтану экологиясы. Тағамдық заттардың қуаттылық мөлшері, құны. Тамақтанудың физиологиялық қалыпты мөлшерлері. Тамақтану теориялары	1	2	3	3
Тағамдық токсикоинфекциялар. Тағамдық заттардың құрамындағы химиялық бөгде заттар. Тамақтан улану. Улы заттардан қорғану жолдары.Тамақтанудың әлеуметтік жақтары	1	2	3	3
Адам экологиясы. Адамдардың өмір сүру ортасына жалпы сипаттама. Адамзаттың экологиялық тұрғыдан жіктелуі. Адамның экологиялық «келбеті» (суреті) (Агаджаньян Н. А.).	1	2	3	3
Тіршілік ету ортасы және конституция (дене құрылымы). Популяцияның конституциональды әртектілігі. Гомеостаз туралы ілім. Экстремальды күйлер – физиологиялық және патологиялық әсерлер	1	2	3	3
Бейімделу үрдісіне сипаттама. Әртүрлі тіршілік ортасына адам ағзасының бейімделу қабілеттілігі. Адам денсаулығына тұрмыстық экологиялық зиянды заттардың әсері. Ірі қалалардың экологиялық күйі	1	2	3	3
Барлығы:	15	30	45	45

6. ОБСӨЖ және СӨЖ жоспары