Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім Министірлігі
жүктеу/скачать 21.09 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1 Кіріспе
- Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
|
Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім Министірлігі Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті, Жаратылыстану институты Химия-Биология кафедрасы СӨЖ
Тексерген:Х.ғ.к. профессор м.а. Азимбаева Г.Е Орындаған:6В01508-Химия-Биология мамандығының 1 курс студенті Сарманова Динара Жоспар
Актинийдің жалпы сипаттамасы Негізгі бөлім Актинийдің химиялық, физикалық қасиеттері Актинийдің алу жолдары Актинийдің қосылыстары Актиний және оның қосылыстарының қолданылуы Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Актинийдің жалпы сипаттамасы Актиний (лат. Actinium; Ac) — Химиялық элементтердің периодтық жүйесінің 7-ші периодының ІІІ тобына жататын радиоактивті элемент. Реттік саны — 89. Ең ұзақ уақыт өмір сүретін изотопы 227Ac, жартылай ыдырау уақыты — 22 жыл.[1] Актинийді 1899 жылы А.Дебьерн полоний мен радий жойылған уран шайырын өңдеуден қалған қалдықтарда ашты. Жаңа элемент актиний деп аталды. Дебьерн ашылғаннан кейін көп ұзамай неміс радиофизигі Ф. Гизель сирек кездесетін жер элементтері бар уран шайырының сол фракциясынан қатты радиоактивті элемент алды және оған "эманий"атауын ұсынды. Әрі қарай жүргізілген зерттеу Дебьерн мен Гизель алған препараттардың сәйкестігін көрсетті, дегенмен олар актинийдің өзі емес, оның ыдырау өнімдері — 227th (радиоактиниялар) және 230th (иондар) радиоактивті сәулеленуден байқады. Актинийдің физика-химиялық қасиеті Физикалық қасиеттері
Актиний күмістей ақ түсті металл, балқу температурасы 1050-50С, өте әрекеттескіш; ауада тез тотығады, тұз және азот қышқылдарында ериді. Актиний химиялық қосылыстарда 3 валентті болып келеді. Қосылыстарының (гидрототықтар, фторид, оксалат, фосфат, карбонат, фторсиликат) көпшілігі ерімейді. Актиний галогенидтері ауада ұшқыр келеді, негіздік қасиеті лантаннан да күшті. Актиний тотығы оның гидрототығын немесе оксалатын 1100С-да қыздырып-күйдіру арқылы алынады. Оның галогенидтері фторлы сутекке, төрт хлорлы көміртекке, бромды алюмийниге актиний тотығының, құрғақ гидрототығының немесе оксалатының әсері нәтижесінде түзіледі. Актиний тұздары ақ түсті, ертінділері түссіз келеді. Актиний сирек кездесетін табиғи элемент болса да, актиний уранның радиоактивтік ыдырауы мен радий сияқты басқа радиоизотоптардан пайда болатын уран кендерінде кездеседі. Actinium жер қыртысының массасы бойынша триллионға шаққанда 0,0005 бөлікке ие. Күн жүйесіндегі оның көптігі өте аз. Бір тонна тоннаға 0,15 мг актиний бар. Кен құрамында болғанымен, актиний минералдардан өндірілмейді. Жоғары тазалықты актиний радиймен нейтрондармен бомбалау арқылы жасалуы мүмкін, бұл радиумның болжалды түрде актинийге ыдырауы мүмкін. Металлды бастапқы қолдану зерттеу мақсаттарына арналған. Бұл жоғары белсенділік деңгейіне байланысты бағалы нейтронды көз болып табылады. Ac-225 обырды емдеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Ac-227 ғарыш аппараты сияқты термоэлектрогенераторлар үшін қолданылуы мүмкін. Актинийдің 36 изотопары белгілі - барлығы радиоактивті. Actinium-227 және actinium-228 табиғи екеуі болып табылады. Ac-227-нің жартысы - 21,77 жыл, ал Ac-228-нің жартысы - 6,13 сағат. Бір қызықты фактоид - бұл актиний радиациядан 150 есе артық радиоактивті! Actinium денсаулыққа зиян келтіреді. Егер ішке енгізілген болса, ол радиоактивті ыдырау ұяшыққа зақым келтіретін сүйек пен бауырға салынып, сүйек қатерлі ісігіне немесе басқа ауруларға әкеп соғады. Химиялық қасиеттері Активті металл, қалыпты температурада оттекпен сумен ж/е қышқ.-мен әрекеттеседі Қызған кезде ол галогендер мен күкіртпен әрекеттеседі. Актинийді алу жолдары Уран кендерінен актинийді алу оның құрамындағы аздығына, сондай-ақ ондағы сирек кездесетін элементтерге үлкен ұқсастығына байланысты мүмкін емес. Негізінен, актиний изотоптары жасанды жолмен алынады. 227ac изотопы реакторда нейтрондармен радий сәулелендіру арқылы алынады. Шығу, әдетте, радийдің бастапқы мөлшерінің 2,15% аспайды. Осы синтез әдісімен актинийдің мөлшері граммен есептеледі. 228ac изотопы 227ac изотопын нейтрондармен сәулелендіру арқылы алынады. Актинийді радийден, торийден және ыдыраудың еншілес өнімдерінен оқшаулау және тазарту экстракция және ион алмасу әдістерімен жүргізіледі.
Актиний және оның қосылыстарының қолданылуы Актиний- қауіпті радиоактивті улы зат. Оны іс жүзінде қолдану өте сирек кездеседі. Өйткені бұлар бытыраңқы кездеседі және алу тәсілдері өте қиын. Сонымен қатар торий деген сияқты элементтермен бірге актиний да сәулеленуге қабілетті. Ал актинийдің қосылыстары көпшілігі ерімейді. Ең маңызды қосылыстары: • Актиноцит оксиді Ac2O3 • Ac (OH) 3 акидий гидроксиді • Actinium Fluoride AcF3 • Actinium хлорид AcCl3 • Actinium бромі AcBr3 • Actinium Iodide AcI3 • Actinium AcOCl хлориді • Актобты оксибромид AcOBr Қорытынды Актиний сирек, қауіпті радиоктивті металл. Оны ісік ауруымен ауыратындарға радиоактивті сәуле көзі ретінде пайдаланады. Актиний галогенидтері ауада ұшқыр келеді, негіздік қасиеті лантаннан да күшті. Актиний тотығы оның гидрототығын немесе оксалатын 1100С-да қыздырып-күйдіру арқылы алынады. Оның галогенидтері фторлы сутекке, төрт хлорлы көміртекке, бромды алюмийниге актиний тотығының, құрғақ гидрототығының немесе оксалатының әсері нәтижесінде түзіледі. Актиний тұздары ақ түсті, ертінділері түссіз келеді. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет. Жалпы химия – Б.А.Бірімжанов _ Алматы 2001 Ғаламтор жүйесінен алынған мәліметтер: https://kk.eferrit.com/10-actinium, https://melimde.com жүктеу/скачать 21.09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|