Азярбайъанда гадын вя ушаг алвери проблеми



бет1/3
Дата15.07.2016
өлшемі0.75 Mb.
#200916
  1   2   3
АЗЯРБАЙЪАНДА ГАДЫН ВЯ УШАГ АЛВЕРИ ПРОБЛЕМИ

КИВ-ин дили иля

Адятян, сосиоложи арашдырмалар вя тядгигатларла мяшьул олан груплар щяр щансы проблемин арашдырылмасыны гаршыйа мягсяд гойаркян ясасян ъанлы мцсащибяляр вя сорьулара ясасланмаьа цстцнлцк верир. Проблемин юйрянилмясиндя васитя олараг КИВ-дя ишыгландлырылан мялуматлар йалныз кюмякчи характер дашыйыр.

“Тямиз Дцнйа” тяшкилаты мювъуд олан яняняляриндян кянара чыхараг инсан алвери проблеминин юйрянилмясиндя КИВ-дян бирбаша васитя кими истифадя етмишдир. “Тямиз Дцнйа” тяшкилаты щесаб едир ки, проблемля баьлы мягсядйюнлц арашдырма апарыларса вя тядгигатын предметини дцзэцн мцяййян едилярся, нятиъя елдя етмяк мцмкцн олар. Щятта КИВ-дян ялдя едилян мялуматлар проблемин гаршысынын алынмасында мцщцм ящямиййят кясб едя биляр. Бу бахымдан «Тямиз Дцнйа» Иътимаи Бирлийинин 2004-ъц илин март айындан 2005-ъи илин март айынадяк Азярбайъанда чыхан 34 дюврц мятбуатын мониторинги нятиъясиндя инсан алвери вя сексуал зоракылыгла баьлы 185 мялумат топланмышдыр. Бу мялуматлардан 170-и инсан алвери, 15-и ися гадынлара гаршы тюрядилмиш ъинси зоракылыг щаллары иля баьлыдыр.

Бу арашдырмалар заманы инсан алверинин проблемин ятрафлы тядгиг едилмясиня йардым едян 170 мялумат гейдя алынмышдыр. Бу мялуматларын 67-си информасийа, 40-ы тядгигат, 30 маарифляндирмя, 33 ися ъинайяткарларын щябси вя мящкямя просессляриня аид олмушдур.

Гейд етмяк истярдик ки, щям ушаг алвери, щям дя гадын алвери проблеминя щяср едилмиш мялуматларын Ы рцбя нисбятдя ЫЫ рубдя аз ишыгландырылмасы проблемин щялл едилмясиндян хябяр вермир. Щям ушаг алвери, щям дя гадын алвери проблеми Азярбайъанда мювъуддур вя бу сащядя ъидди аддымлар атылмалыдыр.

Ъядвял 1. Инсан алвери вя йа сексуал зоракылыгла баьлы мялуматлар (2004-2005 март)


АЙЛАР




Мювзу


mart

aprel

mай

iyun

iyul

avqust

sentyabr

oktyabr

noyabr

dekabr

yanvar

fevral

ъями

информасийа

9

21

11

5

7

5

5

1










3

67

12,6%


Тядгигат

11

2

4

1

---

6

2

3

3




4

4

40

5,2%


Маарифляндирмя

3

5

1

--

3

2




2




2

3

1

30

3%


Траффикюрлярин щябси, мящкямяси щаггында мялум.

2

3

--

--

4

4

4

4

6

1

4

1

33

2,8%


Зорланма

1

2

---

--

4

2

3

1




2







15

1,9%


Бундан башга мониторингдя ил ярзиндя щансы рцблярдя бу проблемин КИВ-дя даща чох ишыгландырылмасы мясялясиня дя диггят айрылмышдыр. Мящз бу рцбляря ясасян журналистлярин вя ъямиййятин проблемля баьлы марагларынын динамикасыны мцяййян етмяк мцмкцн олмушдур.



Ъядвял 2. Инсан алвери вя сексуал зоракылыгла баьлы мялуматлар


Рцбляр

Гадын алвери

Ушаг алвери

Сексуал зоракылыг

Ъями

Ы рцб

56

31

3

90

ЫЫ рцб

34

2

6

42

ЫЫЫ рцб

19

7

4

30

ЫV рцб

16

5

2

23

Ъями










185

Ъядвялдян эюрцндцйц кими ил ярзиндя ян чох мялумат Ы рцбдя верилмишдир. Бу онунла ялагядардыр ки, журналистляртн дтггятини проблемя йюнялдян тясирляр олмушдур. Медиа нцмайяндяляри проблеми арашдырмагла йанашы иътимаи фикиря дя тясир етмяйя ъящд эюстярмишляр. ЫЫ рцбдя ися журналистляр артыг проблемин диэяр аспектиня диггят йетирмишляр. Бу рцбдя проблемин актуаллашмасындан чох проблемя гаршы мцбаризя эцндямя эятирилир. Йяни, инсан алверчиляринин ъинайят мясулиййятиня ъялб едилмяси кими мясяляляр медиа нцмайяндяляри тяряфиндян излянир. Бу рцбдя 4 траффикюрцн (инсан алвечиси) щябси барядя информасийалар гейдя алынмышдыр. Гейд етмяк истярдик ки, щям ушаг алвери, щям дя гадын алвери проблеминя щяср едилмиш мялуматларын Ы рцбя нисбятдя ЫЫ рцбдя аз ишыгландырылмасы проблемин щялл едилмясиндян хябяр вермир. Щям ушаг алвери, щям дя гадын алвери проблеми Азярбайъанда мювcуддур вя бу сащядя ъидди аддымлар атылмалыдыр. Сонракы рцблярдя дя проблемя мараьын азалмасы кяскин сурятдя эюрцнцр. Фикримизъя буна сябяб журналистлярин даща чох юлкядяки сийаси-сосиал просесляря диггят айырмасы иди. Лакин бу о демяк дейил ки, мятбуат цмумиликдя бу мювзудан имтина етмишдир.


КИВ-дя апарылан арашдырмалар заманы ишчи групу проблемин юйрянилмясиня йардым едян мараглы мягамлары ялдя едя билмишляр. Мониторингин нятиъяляриня ясасян инсан алвери проблеми ашаьыдакы истигамятляр цзря арашдырылмышдыр:

Тядгигатын мягсяди: – гадын алвери иля баьлы вязиййятин гиймятляндирилмяси;

мягсядя уйьун олараг тядгигат заманы ашаьыдакы вязифяляр щяйата кечирилмишдир.



  • Инсанларын ганунсуз дашынма маршруту;

  • Транзит мянтягяляр;

  • Азярбайъан дахилиндя топлама мянтягяляри;

  • Гурбанларын сосиал эюстяриъиляри;

  • Азярбайъанда реэионлар цзря инсан алвери гурбанларынын эюстяриъиляри;

  • Траффикюрлярин ады (йерли вя бейнялхалг);

  • Дювлят структурларынын бу сащядя апардыьы фяалиййят;

  • ГЩТ-лярин бу сащядя апардыьы фяалиййят;

  • Инсан алвериня гаршы мцбаризядя Бейнялхалг тяшкилатларын дястяйи;

  • Ялдя едилмиш мялуматлара ясасян тювсиййялярин щазырланмасы

Азярбайъанда мювъуд проблемля баьлы щяля дя зяиф бяндлярдян бири траффикюрлярин щансы топлама мянтягяляриндя щансы метод вя цсуллардан истифадя етмяляринин эениш тядгиг едилмямясидир.

Арашдырмалар заманы гаршыйа гойулан суаллар ашаьыдакылардан ибарят иди:


  • Щансы ярази даща чох топлма вя ъялбетмя цчцн ялверишли олуб?

  • Топлама мянтягяляриндя щансы мотивлярдян даща чох истифадя олунур?

  • Ъялбетмя заманы бу фяалиййятля кимляр мяшьул олуб?

  • Ъялбетмя просесиндя гадынларын щцгуг вя азадлыглар позулурму вя йа бу щярякятляр йалныз истисмар заманы даща чох баш верир?

  • Инсан алверинин баш вердийи биринъи мярщяля, йяни топлама (ъялбетмя) просеси бир нечя мярщяляли ола биляр, арашдырмалар заманы беля фактлар ашкарланыбмы?

Бу суллар ятрафында арашдырмалар ашаьыдакы нятиъяляри эюстярди .



Диаграмма 1. Диаграмма 2.

Топлама, ъялбетмя мянтягяляри эюрцндцйц кими Азярбайъан Республикасынын бцтцн ярази бюлэяляриндя баш верир. Адятян инсан алвери мювзусунда реэионларда кечирилян тядбирлярдя бюлэялярдян олан иштиракчыларын бу проблемин онларын яразисиндя мювъуд олмадыьыны хцсуси вурьуладыгларыны нязяря алсаг сюйлянилянлярин там йанлыш олдуьуну гейд етмяк олар. Щалбуки топланан мялуматлар эюстярир ки, бу проблем демяк олар ки, Азярбайъанын бцтцн районларыны ящатя едир. Ону да гейд етмяк истярдик ки, КИВ-дя ясасян район мяркязляринин адлары чякилир. Бу мясяля иля баьлы конкрет кянд вя йа гясябянинин ады чякилмир. Бу бахымдан апарылан тядгигатларын йерли иъра нцмайяндяликляриня вя щцгуг мцщафизя органларына, еляъя дя иътимаиййятин диггятиня чатдырылмасы олдугъа ваъибдир.

Диаграммада адлары гейд едилян бязи район вя шящяр мяркязляринин адларынын гейд едилмяси проблемин йалныз о яразилярдя мювъуд олдуьуну билдирмир. Беляки, адлары чякилмяйян яразилярдя мясялян, Гябяля, Уъар, Товуз, Кцрдямир, Зярдаб, Сабирабад, Эюйчай, Дашкясян, Эоранбой кими районларда да беля фактлар гейдя алынмышдыр. Садяъя бу яразилярин щяр бириндя фактларын фаиз ямсалы ( 0,5% ) ашаьы олмушдур.

Йухарыда эюстярилян диаграмма 2-дя инсан алвери гурбанларынын сайына эюря ян йцксяк эюстяриъи Азярбайъанын Шярг бюлэясиндядир: 38%. Бурайа Бакы (Азярбайъанын ян ири шящяри вя юлкянин пайтахты), Сумгайыт, Сийязян, Хачмаз кими ири йашайыш вя сярщяд мянтягяляри, ейни заманда бцтцн Абшерон йарымадасы дахилдир. Шярг бююлэясиндя проблемин даща йцксяк эюстяриъисинин бир нечя сябябляри мювъуддур Бунлар:


  • кечмиш Советляр Бирлийиндя баш верян мялум дяйишикликляр нятиъясиндя Азярбайъана Юзбякистандан,

Ермянистандан, Русийадан (Чеченистан),

  • Йахын Шяргдя баш верян мцщарибяляр нятиъясиндя Ираг вя Яфганыстандан ,

  • еляъя дя Азярбайъан торпагларынын 20%-нин Ермянистан тяряфиндян ишьал едилмяси нятиъясиндя 1 милйона йахын инсанын юлкянин даща инкишаф етмиш реэиону олан Шярг реэионуна сыьынмасы бурада вязиййяти аьырлашдырмышдыр.

Реэионда ящалинин сыхлыьы вя ишля тямин едиля билмямяси, иш йерляринин чатышмамасы вя верилян ямяк щаггынын чох ашаьы олмасы инсанлары хариъи юлкялярдя пул газанмаьа вадар едир.

Бурада диэяр амилляр дя ясас рол ойнайыр—траффикюрлярин бир чох щалларда мящз ящалинин сых йерляшдийи бюлэялярдя фяалиййят эюстярмяси. Шярг яразиси цчцн харакерик олан хцсусиййятлярдян бири инсан алвериндян зярярчякянлярин даща чох юз гощумлары тяряфиндян алдадылмасыдыр.

Гадынларын топланмасы вя дашынмасы цзря Азярбайъанда икинъи ярази Гярб бюлэясидир. Азярбайъан яразисиндян алдадылараг хариъя вя йа дахиля сексуал истисмар мягсядиля дашынан гадынларын 30 % -и бу яразинин пайына дцшцр. Яразидя гадынларын инсан алверинин гурбаны олмасынын ясас сябябляриндян бири ящалинин проблемля баьлы мялуматынын аз олмасы, инсанларын садялювщлцйц, реэионда ящали—хцсусиля дя гадынлар цчцн иш йерляринин аз олмасы вя ян нящайяти ися бурада траффикюрялярин фяалиййятинин мцтяшяккил вя дцшцнцлмцш олмасыдыр. Бурада диггяти чякян башга бир мясяля дя вар. Надир щалларда гадынлар юз йахын гощум вя йа танышлары тяряфиндян алдадылыр. Бурада инсанлар ясасян ямякчи гцввя кими Тцркийядя мцхтялиф тарлаларда чалышмаг ады иля траффикюрляр тяряфиндян алдадылараг юлкядян чыхарылыр. Тядгигат заманы диггяти чякян диэяр бир мясяля ися бундан ибарятдир ки, Азярбайъанда гурбанларын сайына эюря Шярг бюлэяси биринъи йердя дурса да, дахили топланмайа вя сатылмайа эюря Гярб бюлэяси биринъи йердя дайаныр.

Бу сырада Ъянуб бюлэяси 24% тяшкил едир. Бурада гадынларын вя йенийетмя гызларын алдадылараг юлкядян чыхарылмасында истифадя едилян хцсуси васитя гадынларын Иран вятяндашлары иля кябин йолу иля аиля гурмасыдир. Беля ки, бу бюлэядя йашайан инсанларын даща диндар олмасындан истифадя едян траффикюрляр чох щалларда кяндлярдя йашайан гызлары Иран вятяндашларына дини кябинля «евляндиряряк» онлары юлкядян чыхарырлар. Сонрадан ися бу гадынлар Иранын Фарсабад, Астара, Тещран, Исфащан шящярляриндяки эизли евляря сатылыблар. Бурада чох аз щалларда гадынларын иш ады иля юлкядян чыхарылмасы щаггында мялуматлар вардыр. Йалныз 2000-ъи илдя «Гызлар султаны» адыны алмыш Марал Гасымова, «Ниъат» Бейнялхалг Ислам Ъямиййятинин Бакы шюбясинин мясул ишчиси, Шейх Кядвинин Тцркмянбашы сянайе комплексиндя чалышан гардашы оьлу Яляс ибн Фяррух, дин хадими Ъямаляддин Амал 2000-ъи илин март айындан башлайараг, Лянкяран, Гахах-Эянъя, Шамахы-Губада Ашгабаддакы вя Истанбулдакы фабриклярдя чалышмаг цчцн гыз вя гадынлары еланлар васитясиля топламаьа башлайыр. Нятиъядя ися нечя-нечя гыз Тцркийяйя, Дубайа вя гярибядя олса Тцркмянистана сатылыр. Онлардан 1-ни Ашгабадда 7 мин доллара кичик фермер тясяррцфаты олан Уста Камиля, 3 няфяри ися Ашгабадда яряб иншаатчыларынын тикдикляри мещманхана сащибиня «пешкяш» едирляр. Яляс ибн Фярруха ися щяр гыз цчцн 7 мин доллар юдянилир.1

Азярбайъанын Шимал бюлэясиня эялдикдя ися вязиййят тамамиля башгадыр. Бурадакы гадынларын арасында Эцръцстан вятяндашы иля аиля гурмасы нятиъясиндя суррогат аналыьын гурбаны олан, Русийада ишлямяк вя йа хариъдя тящсил алмаг ады иля алдадылараг, юлкядян чыхарылан гадынлар вар. Бу яразидя гадынларын 8% траффикюрлярин гурбаны олур. Яразидя гадынларын юз гощумлары, ряфигяляри вя траффикюрляр тяряфиндян алдадылмасы щаггында мялуматлар мювъуддур.

Инсан алвери гурбанларынын бир гайда олараг ишсиз гадынлар олдугларыны сюйляйянляр бу ещтималда йанылырлар. Яслиндя траффикюрлярин торуна дцшян гурбанларын юз юлкясини тярк етмясиня диэяр амилляр дя тясир едир. Мясялян, арашдырмалар заманы мцяййян едилди ки, гурбанларын арасында ишсиз гадынлар цстцнлцк тяшкил ется дя (44%) бязян ямяйи дцзэцн дяйярляндирилмяйян гадынлар да юз мадди вязиййятини йахшылашдырмаг цчцн юлкядян кянарда ямяк щцгугларыны бярпа етмяк ниййятиня дцшцрляр. Беля гадынларын юлкядя ямяйи лазыми дяйяр ямсалында, йяни эюрдцкляри ишин мцгабилиндя тялябатлары юдянилмядийндян онлар йени имканлар ахтармалы олур (1,2%). Бундан ялавя гейд етдиймиз кими ямяк ахтарышы щеч дя щямишя ясас амил олмур. Аилдя мцнагишяляр (3%), вя йа тящсил (7,9%), ниэащ (24%) кими сябяблярдян дя траффикюрлярин гурбанларына чеврилян инсанлар вардыр.

Gениш йайылмыш формаларан бири боръ ичярисиндя йашйан гадынларын бязи щалларда кюнцллц олараг ъялбедиъиляри «ахтармасы»дыр (16%). Гадынлар там шцурлу вя там мцстягил олараг просеся гошуларкян бу щалда онлар адятян ики нюв щярякятля цзляшмяли олурлар:


1. Гадынлар ня цчцн вя щарайа эетдиклярини билир, лакин она гаршы баш веряъяк щярякятлярин масштабыны вя нятиъясини аьылларына эятирмир. Беля гадынлар сонрадан чыхыш йолуну яксяр вахт йерли полися мцраъият етмякдя вя йа башга васитяляря ял атмагда тапырлар;

2. Гадынлар ня цчцн вя щарайа эетдиклярини билир вя баш верян щадислярля там разылашыр бу щалда чох заман онлар бцтцн «фяалиййяти» юзляри тяшкил едир. Васитячи вя йа ъялбедиъи онун йол хярълярини юдядийи цчцн бу фяалиййятиня эюря фаиз алыр. Бурада артыг тязйиг о дяряъядя дя шиддятли дейил. Гаршылыглы разылашма зямининдя щяр ики тяряфин мараглары юдянилир (бах, Диаграмма 3).



Диаграмма 3.

ЪЯЛБЕТМЯНИН ФОРМАЛАРЫ


Сексуал истисмар мягсди гадынларын ъялбедилмяси-дашынмасы вя тящвили ейни схем вя йа ссенари цзря баш верир вя бу сащядя хцсуси йенилик мювъуд дейил. Щям топланан мялуматлар, щям дя инсан алверинин гурбанлары иля сющбятляр эюстярир ки, онлар гоншулары, танышлары, гощумлары тяряфиндян ъялб едиляряк инсан алвечиляриня тящвил верилмишляр. Йенилик инсан алвечиляринин фяалиййятинин системли шякилдя гурулмасында мцшащидя едилир. Йяни ъялбедиъиляр тящвилвермя просесиндя иштирак етмир, онлар гурбанларына билетляри веряряк тяйинат юлкясиндя онлары эюзляйян ясас «сащибкар»а ютцрцрляр. Бу ъинайяткар групларын пешякарлыьынын артмасына дялалят едир. Онларын гурбанлары артыг тяйин едилмиш маршрутдан кянара чыха билмир. Ейни заманда ъинайяткар груплар цчцн дя там тящлцкясиз бир зямин йарадыр. Тяйинат юлкясиндя гурбанларын вязиййяти ися олдугъа мцхтялиф ола билир.

Мониторинг заманы траффикюрлярин кимлийи барядя дя мялуматлара айдынлыг эятирмяйя ъящд эюстярилиб. Беля ки, КИВ-дя верилян мялуматлара ясасян инсан алвери гурбанларыны тора саланлар- васитячиляр 58%, интернат директорлары вя йа мцяллимляр 0,5%, щякимляр 0,5 %, гоншулар 1,2%, ряфигяляр 2,5%, гощумлар 4,2%, танышлар 33% тяшкил едир. Бунлардан ялавя йенийетмялярин вя ушагларын юз валидейнляри, ярляри тяряфиндян дя сатылмасы щаллары мювъуддур. Дцздцр, беля щаллар аз олса да амма данылмаз да дейил. Бцтцн бу дялилллярин сонунда ися бир чох щалларда инсанларын мялуматсызлыьы щаллары дайаныр (бах, Диаграмма 4).



Диаграмма 4.

ЪЯЛБ ЕДЯН ТЯРЯФЛЯР

Тядгигат заманы диггятимизи чякян мясялялярдян бири дя инсан алверинин гурбанларынын сосиал эюстяриъиляри иди. Гурбанларын траффикюрлярин торуна дцшмясинин сябяблярини арашдыраркян паралел олараг онларын сосиал статусуну да мяййянляшдирмяк мцмкцн олду. Сосиал эюстяриъиляря тящсил, йаш, йашайыш, милли тяркиби, аиля вязиййяти иля баьлы мялуматлар аид едилди .

Ъядвялдян дя эюрцндцйц кими гурбанлар арасында натамам тящсилли инсанларын сайы чохдур. Онлар 82% тяшкил едирляр. Гурбанларын 05%-и али, 1,8%-и пешя, 30,4%-и ися орта тящсиллидир. Эюрцндцйц кими аз сайда олса да гурбанлар арасында али тящсилли инсанлар да вар.

Гурбанларын йашайыш сявиййясиня эялинъя онларын 0,1%-и нормал, 2,1%-и йахшы, 30,4%-и пис, 65,3%-и ися чох пис йашайыр.

Гурбанларын 2,6%-рус, 4,3% лязэи,15,8% талыш, 79,9% азярбайъанлыдыр.

Гурбанларын 10,2% кимсясиз, 14,3% дул, 23% субай, 52% бошанмыш гадынлардыр.

Мониторинг заманы Азярбайъанда йайылмыш бир мифи дя арадан галдырмаг мцмкцн олду ки, бу да гурбанларын йаш эюстяриъиляри иди. Чцнки, юлкядя беля бир фикир мювъуддур ки, инсан алвери гурбанлары йалныз эянъ вя йарашыглы гызлардыр. Лакин тядгигат заманы мялум олду ки, тякъя эянъ гадынлар дейил, орта йашлылар вя щятта кюрпя ушаглар да мцхтялиф мягсядляр цчцн гейд едилян ъинайятин гурбанына чевриля билирляр:


  • 1-13 йаш-7,3%,

  • 14-18йаш-23,4%,

  • 19-30 йаш-51%,

  • 30-45 йаш-19%

Ъядвялдян дя эюрцндцйц кими 1 йашындан 45, щятта 60 йашынадяк гадынлар инсан алвери гурбаны ола биляр.

Диаграмма 5.

Бурада диггяти бир шейя дя йюнялтмяк истярдик. Апарылан тядгигат нятиъясиндя мялум олмушдур ки, Азярбайъанда фяалиййят эюстярян траффикюрлярин 78,3%-и ня вахтса инсан алверинин гурбаны олмушлар.

Траффикюрялярин ичиндя яввялляр хариъи юлкялярдя тиъарятля мяшьул олан инсанлар да вар: 12,5%. Онларын 8,7% ися мцхтялиф криминал групларын нцмайяндяляридир.

Тядгигат заманы траффикюрлярин йаш щядди иля баьлы мялуматлар эюстярди ки, онлар 30 йашдан 60 йашадякдир. Ян активляри ися 30-40 йаш арасында олан инсанлардыр. Ону да гейд едяк ки, траффикюрлярин 89% -и гадынлардыр. Мящз бу мягам траффикюрляря яйалятлярдя юз фяалиййятлярини мцвяффягиййятля щяйата кечирмяйя имкан верир.
Диаграмма 6.

Ъядвлядян эюрцндцйц кими инсан алверинин маршуруту щеч дя гейд едилдийи кими йалныз Тцркийя, Дубай вя Пакистандан ибарят дейилдир. Гейд етмяк лазымдыр ки. мящз бу юлкяляр чярчивясиндя шябякялярин мювъудлуьу да ъядвял васитясиля мцяййян едилмишдир. Гярб юлкяляриня апарылан шябякя щаггында мялуматлары дягигляшдирмяк мцмкцн олмамышдыр. Ещтимал олуна биляр ки, щямин маршуртлар йени ачлыб вя сялащиййятли органлар бу мялумтлара биэаня галмамалыдыр(бах, Диаграмма 6).

Маршрутларын чохшахялилийи ону да эюстярир ки, артыг инсан алверчиляри йахын (вя йа уъуз) маршрутлардан кянара(даща бащалы) маршрутлара чыхыр.

Мцшщидя едилян мягамлардан бири дя инсан алверинин юлкя дахилинядя дя мювъудлуьудур. Бу щал ейни заманда мцвяггяти характер дя дашыйа билир, йяни юлкянин бир яразисиндян мярякязя доьру гадынлар дашыныр вя орада мцяййян дювр ярзиндя истисмар едилдикдян сонра хариъя апарылыдыьы эюстярилир.

Инсан алверинин гурбанларынын дцшдцкляри вязиййятля баьыл сябяблярдян: демографик яламятляр( ъинс вя йаш), сосиал яламятляр( йашадыьы ярази, даими иш йеринин олмамасы, ясас мяшьуллуьун олмамасы, ющдясиндя оланларын чохлуьу, шяхси кефиййятляр(щяддиндян артыг етибарлылыьы, юзэяляриня даща щюрмятля йанашма, йахын гощумлары вя цмуми нцфузлу гощумларла ялагсинин зяифлийи, юз щцгугларынын мцдафия едя билмямяк баъарыглары) мцщцм йер тутур.


Бир гайда олараг Азярбайъандан хариъя апарылараг сексуал истисмара мяруз галан гадынлар эерийя дюняркян (яэяр дюнярлярся) мцхтялиф травмаларла гайыдырлар. Бязян о травмалар илк бахышдан щисс олунмур. Лакин сонракы мярщялярялярдя онларла сющбят заманы гурбанларын кечирдикляри психоложи эярэинлик юзцнц бирузя верир.

Гейд етмяк лазымдыр ки, юлкядян чыхарылан щяр 3 гадындан бири юлкяйя депортасийа иля гайыдыр. Юлкяйя гайыдан гадынлар цчцн хцсуси дястяк програмларынын олмамасындан иряли эяляряк юлкяйя гайыдан гадынларын щяйат шяраити щеч дя йахшылашмыр. Беля щалда гадынлар- йа юлкя дахилиндя фащишяликля мяшьул олмалы, йа да ки, сахта паспорт щазырлайараг, йенидян щямин юлкяляря гайытмалы олурлар. КИВ-ин вердийи мялуматларда сахта паспортлардан истифадя щалларынын мювъудлуьу гейдя алыныр. Бу ися гурбанлардан чох мцвафиг органларын гануну позмасыны эюстярир.



Тцркийя ДИН-нин Хариъилярин Ишляр, Сярщяд вя Миграсийа Мясяляляри цзря Депортаментиндян верилян мялумата эюря, 2001-ъи илдя ъями 189 253 няфяр, 2002-ъи илдя 166 256 няфяр, 2003-ъц илдя 193 275 няфяр азярбайъанлы бу дювлятя миграсийа едиб. Буна мцвафиг олараг 2001-ъи илдя 144 818 няфяр, 2002-ъи илдя 151 678 няфяр, 2003-ъц илдя 191 048 няфяр азярбайъанлы Тцркийя щцдудларыны тярк едиб. Статистик мялуматлар эюстярир ки, 2001-ъи илдя мцхтялиф сябяблярдян 6841 няфяр щямвятянимиз, 2002-ъи илдя 7185 няфяр, 2003-ъц илдя 6831 няфяр Тцркийядя йашайыш щцгугу ялдя едиб. Еляъя дя, 2001-ъи илдя 866 няфяр иш, 2337 няфяр тящсил щцгугу, 2002-ъи илдя 840 няфяр иш, 1918 няфяр тящсил алмаг щцгугу ялдя едиб. Цмумиййятля, 2001-ъи илдя 10 044 няфяр, 2002-ъи илдя 9 935 няфяр, 2003-ъи илдя 9502 няфяр азярбайъанлы Тцркийядя гануни йашамаг щцгугу ялдя едиб. Рясми мялуматлара эюря, тякъя 2001-ъи илдя 530 няфяр, 2002-ъи илдя 341 няфяр, 2003-ъц илдя 290 няфяр Тцркийя яразисиндя бирбаша фащишяликля мяшьул олдуьуна эюря юлкядян депортасийа олунуб. Щямчинин 2001-ъи илдя 74 няфяр, 2003-ъц илдя 33 няфяр фащишяликля долайы баьлылыьына эюря, юлкядян хариъ олунуб. Цмумиййятля ися 2001-жи илдя 2086 няфяр, 2002-ъи илдя 1485 няфяр, 2003-ъц илдя 1347 няфяр ганунсуз фяалиййятля мяшьул олдуьу, сахта сянядлярля йахаландыьы вя виза мцддятинин битдийи цчцн Тцркийя сярщядляриндян чыхарылыб. Хатырыладаг ки, алдадылылараг, йахшы иш вя мааш вяди иля Тцркийяйя апарылан Азярбайъан гадынларынын яксяр щиссяси фащишялийя мящз Истанбулда мяъбур едилир. Бу шящярдя Тцркийя ганунлары иля йасаг едилян мцхтялиф ишлярля мяшьул олдуьу цчцн 2001-2003-ъц иллярдя депортасийа едилмиш азярбайъанлылар арасында фащишялийин сявиййяси хейли йцксякдир. Ъядвялдя фащишяликля мяшьул олдуьу цчцн 2002-2003-ъц иллярдя ъями 110 няфярин Истанбулдан депортасийа олундуьу эюстярился дя, цмумиййятля Тцркийядян депортасийа едилмиш шяхслярин цмуми сийащысында онларын сайы даща чохдур. Инсан тиъарятинин гурбанлары вя фащишяляр бир чох щалларда виза мцддятинин битмяси, ганунсуз иш, юлкяйя сянядсиз эялмя иттищамлары алтында Тцркийя сярщядляриндян хариъ едилдийиндян, онларын ады фащишяликля мяшьул оланларын сырасына дцшмяйиб. Тцркийя ДИН-ин мялуматына эюря, 2002-ъи илдя 541 няфяр, 2002-ъи илдя 557 няфяр азярбайъанлы инсан тиъаряти, фащишялик вя с. ганунла йасаг едилян фяалиййятиня эюря мящкямя просесиня ъялб едилиб. Щямчинин 2002-ъи илдя 24 щямйерлимиз, 2003-ъц илдя ися 21 няфяр азярбайъанлы инсан тиъаряти, фащишялик вя с. ганунсуз ямялляриня эюря Тцркийя ганунлары чярчивясиндя иттищам едиляряк щябс олунуб. Мялумат цчцн нязяринизя чатдыраг ки, Истанбулда чалышан азярбайъанлылардан 2002-2003-ъц иллярдя 156 няфяр вятяндашлыг учцн мцраъият едиб вя онлардан йалныз 31 няфяр Тцркийядя вятяндашлыг щцгугу ялдя едиб. Демографик эюстяриъиляря ясасян, 2002-ъи илдя азярбайъанлыларын Тцркийя вятяндашлары иля ниэаща эирмяси гейдя алынмайыб. 2003-ъц илдя ися 200 беля факт мцшащидя едилиб. Хатырладаг ки, гоншу дювлятдя инсан тиъаряти вя фащишяликля мяшьул олан шяхсляр юз фяалиййятлярини пярдялямяк вя мцяййян гядяр бу ишля мяшьуллугларыны ращатлашдырмаг цчцн Тцркийядя вятяндашлыг ялдя етмяйя, иш иъазяси алмаьа вя йа йерли вятяндашларла ниэаща гирмяйя ъящд эюстярирляр. 2003-ъц илин октйабр айына гядяр олан арашдырмалара эюря, Тцркийядя инсан тиъарятин гурбанлары иля баьлы 29 факт ашкарланыб. Бу мясяля иля ялагяли 50 няфяр тящгигат просесиня ъялб едилиб. Цмумиликдя 18 гурбана Тцркийя яразисиндя йашамаг иъазяси верилиб. Азярбайъанлыларын Тцркийядя инсан тиъарятинин гурбаны олмалары, сексуал вя ямяк истисмарына мяруз галмалары иля баьлы фактлар кечмиш совет республикалары олан Молдова вя Украйна вятяндашлары иля мцгайисядя нисбятян аз раст эялиниб. Тцркийя щюкумяти щазырда Азярбайъандан бу юлкяйя ганунсуз миграсийа ахынына гаршы мцбаризя апарыр. Гейд етдийимиз кими 2001-2003-ъц иллярдя цмумиликдя 548 784 Азярбайъан вятяндашы мцхтялиф сябяблярдян Тцркийяйя миграсийа едиб вя онларын щеч дя щамысы Тцркийяни тярк етмяйиб. Мялумата эюря, сон цч илдя Тцркийяйя дахил оланларла юлкяни тярк едян азярбайъанлыларын фярги 61 240 няфярдир. Тцркийя ДИН-нин мялуматына ясасян сон 3 илдя 29 481 няфяр Азярбайъан вятяндашына гардаш юлкядя мцвяггяти иш вя йашайыш щцгугу верилиб. 2001-2003-ъц иллярдя 4918 няфяр мцхтялиф сябяблярдян Тцркийядян депортасийа едилиб. Щазырда Тцркийядя орта щесабла 25 мин Азярбайъан вятяндашынын ганунсуз шякилдя полис гцввяляриндян диггятиндян йайынараг мцхтялиф фяалиййятля мяшьул олдуглары билдирилир. Онларын арасында фащишялярин вя инсан тиъарятинин гурбанларынын 25-35 фаиз тяшкил етмяси эцман олунур. Азярбайъанлыларын депортасийа сябяблярини арашдыраркян, фащишяликля мяшьул олдуьу цчцн сон илляр юлкядян чыхарылан шяхслярин цмуми депортасийа едилянлярин 33 фаизини тяшкил етдийи айдынлашыб. Тякъя 2003-ъц илдя депортасийа едилянляр арасында бу мясяля иля баьлы онларын нисбяти 23 фаиз олуб. Цмумиликдя ися, Тцркийядян депортасийа едилянлярин 2001-ъи илдя 31 фаизи, 2002-ъи илдя 36 фаизи, 2003-ъц илдя 41 фаизини Истанбулда йахаланараг, ясасян фащишялик етдийи цчцн депортасийа едилянляр тяшкил едир (04.08.04 «Боз Гурд» гязети № 22 (22), «304 милйардлыг тиъарят», А. Оруъов).
Мараглы мягамлардан бири ися, Орта Асийадан, Молдавийадан вя диэяр кечмиш МДБ юлкяляриндян олан гадынларын Дубай вя Тцркийядян депортасийа олунаркян Азярбайъана эюндярилмясидир. Бу да тябии ки, бир сыра щалларда мцхтялиф щесабатларда Азярбайъана эюндярилян гадынларын сайынын сцни шякилдя артмасына сябяб олур.

Диаграмма 7. Диаграмма 8.

Мониторингдя Азярбайъандан чыхарылан истяр азярбайъанлы, истярся дя хариъи вятяндашларын щансы йоллардан, истигамятлярдян истифадя едиляряк, юлкядян апарылмасына да диггят йетирилмишдир (бах, Диаграмма 9). Бурада ики истигамятдя гурбанлара диггят айрылмышдыр:

  1. йерли вятяндашлар цчцн истифадя маршрутлары;

  2. хариъи (кянардан эялян) вятяндашлар цчцн истифадя маршрутлары;

Ъядвялдян дя эюрцндцйц кими гурбанларын дашынмасы цчцн ян чох истифадя олунан маршрутлардан бири Бакы маршрутур. Бакы юзц дя транзит рол ойнайыр. Русийадан, Орта Асийадан, Даьыстандан вя диэяр юлякялярдян Тцркийяйя вя Дубайа апарылан гадынлар бир чох щалларда яввял Бакы щава лиманына эятирилир, орадан ися Нахчывана вя нювбяти тяйинат йериня чатдырылар. Нахчыванда гиймятлярин уъуз олмасы, автобус вя тяййаря иля щярякят етмяк имканларынын эенишлийи траффикюрляр цчцн бу маршруту ялверишли едир.

Гейд етмяк лазымидыр ки, яввялляр даща эениш истифадя олунан маршрут- Эцръцстанын Сарпи гапысы олса да, инди бу маршрутун истифадяси нисбятян юз ящямиййятини итирмишдир. Сябяби ися Эцръцстан эюмрцк-бурахылыш мянтягяляриндя нязарятин эцъляндирилмясидир.

Диаграммадан да эюрцндцйц кими бу сырада азярбайъанлы гурбанлар вя траффикюрляр цчцн 4-ъц ишляк маршрут Газах маршрутудур. Бу маршрутдан даща чох йерли вятяндашларын Гярб бюлэясиндян чыхарылмасы цчцн истифадя едилир. Гярб бюлэяси цчцн йалныз гуру йолдан ялавя щава йолуда ялверишли маршрут кими истифадя едилир. Бу да Эянъя Щава лиманындан Нахчывана хцсуси рейслярин тяшкилидыр.

Гадынларын хариъя чыхарылмасы цчцн истифадя олунан диэяр маршрутлар Астара, Гусар, Астара, Гусардыр. Русийа васитясиля диэяр юлкяляря ютцрцлмя щаллары да вардыр. Бундан башга кечмиш Даьлыг Гарабаь Мухтар Вилайятиндя эедян силащлы мцнагишяляр заманы ермяниляря ясир дцшян гадын вя ушагларын да хариъи юлкяляря сатылмасы щаллары мювъуддур.



Диаграмма 9.


ТЯЙИНАТ ЮЛКЯЛЯРИ ВЯ АЗЯРБАЙЪАНДАН ДАШЫНАН ГАДЫНЛАРЫН ТЯЙИНАТ ЮЛКЯЛЯРИНДЯ САХЛАНДЫГЛАРЫ ОТЕЛ ВЯ БАРЛАРЫН АДЛАРЫ:
Тцрикйя— гадын алверинин мянбяйи, транзит вя тяйинат юлкялярдян бири олараг Азярбайъандан апарылан гадынларын 43%-ни гябул едир. Азярбайъандан апарылан гадынларын вердийи мялуматлара онлар Тцркийяйя турист визасы, сахта сянядлярля вя йа Нахчыванла сярщяддян гейри-гануни кечириляряк, ясасян бу юлкянин Trabzon, Истанбул, Анталйа, Анкара, Бодрум вилайяти, Муьла району, Игдыр, Измир, Гуш адасына эятирилирляр.

Бир чох гадынлара йахшы маашлы офисиант иши au pairs (ев ишляриндя йардымчы), ряггася, модел, кянд тясяррцфаты сащясиндя ишляр, ниэащ вя диэяр ишляр сюз верилир. Лакин бцтцн тяклифляр чох вахт Тцркийянин «Пятяк»,«Палима», «Мави Кюшк», «Палимада», «Мин бир эеъя» фащишяханасында, Илдиз мещманханасында барларда мяъбури фащишялийя ъялб едилмякля сона чатыр. Бязиляри эюзлянилян ишин характерини билирляр вя йа ещтимал едирляр (12%), лакин онлары эюзляйян истисмарын гяддарлыг дяряъясиндян вя зоракылыьын щядляриндян хябярсиз олурлар. Турист вя тялябя визасы чох вахт юлкяйя дахил олмаг цчцн истифадя олунур, сонра ися визада нязярдя тутулмуш вахт битдикдян сонра гадынлар щямин юлкядя ганунсуз олараг галырлар. Бундан башга сянядлярдяки фырылдагчылыг адамларын гачагмалчылыг шябякясиня ъялб олунмасыны вя онларын мцтяшяккил ъинайяткар групдан асылы вязиййятя дцшмясини эюстярир.

Верилян мялуматлара эюря Тцркийядя гадынлар сексуал истисмарла йанашы суррогат аналыьын вя органларын трансплантасийасынын вя диэяр дящшятли ъинайятлярин гурбанлары олунлар.
Яряб Ямирлийидя Тцркийя кими транзит вя тяйинат юлкясидир. Яряб Ямирлийининин Абу-Даби, Дубай вя диэяр шящярляриня дашынан гадынлар ян аьыр зоракылыг щалларына мяруз галараг яряб ъинайяткар даиряляри тяряфиндян Азярбайъанын ясасян инкишаф етмиш шящярляриндян бурайа эятирилирляр. Топлашмыш мялуматлара ясасян онлар узун мцддятли кюлялийя вя зоракылыьа мящкум олунур вя юз сащибкарларынын ясарятиндя галырлар. Мцхтялиф мянбялярин вердийи мялуматлара эюря, онлар модел, сатыъы, ев хидмятчиси кими вя масаж кабинетляриндя ишля тямин едиляъякляри щаггындакы вядлярля алданырлар . Беля гадынлар трафикинг етмиш гадынларын 89% -ни тяшкил едир. Цмумиликдя Азярбайъандан топланан гадынларын 26% бу юлкяйя апарылыр. Бязиляри анлайырлар ки, онлар фащишяликля мяшьул олаъаглар, лакин бунун щансы шяраитдя баш вермясиндян хябярсиз олурлар. Йахын вахтларадяк сахта сянядлярдян вя гондарма никащлардан истифадя едяряк Яряб Ямирлийиня эялмяк даща ращат иди. Лакин инди бу шяртляр бир аз ъиддиляшдирилмишдир. Беля ки, инди бу юлкяйя эянъ вя тянща гадынын эетмяси гадаьан едилмишдир. Амма бу шяртляр траффикюрлярин дящшятли ъинайятляринин гаршысыны алмыр. Дюврц мятбуатдан топланан мялуматлара эюря Азярбайъандан вя МДБ-нин диэяр дювлятляриндян дашынан гадынлар Яряб Ямирлийинин Абу-Даби шящяриндяки «Тсиклон», «Долф», «Адмирал», «Асторийа», «Империал Свит» отелляриндя истисмар олунурлар.

Яряб Яминрлийиндя Азярбайъандан вя диэяр МДБ юлкяляриндян эедян гадынларын органларынын трансплантайсийасы, суррогат аналыг щаггында да мялуматлар вардыр.


Пакистан сон дюврляря кими ясасян мяншя юлкяляри сырасында олса да амма инди бу дювлят тяйинат вя бязи щалларда транзит дювлят кими щалландырылыр. Хцсусиля дя Орта Асийадан вя Гафгаздан алдадылараг, оьурланараг, асылы вязиййятя салынараг топланан гадынлар бу юлкяйя эюндярилмякдядир. Азярбайъандан бу юлкяйя гадынларын 4,2%-и дашынырлар. Ону да гейд етмяк лазымдыр ки, Тцркийя вя Яряб Ямирлийиндян фяргли олараг, Азярбайъандан апарылан гызларын йашы чох аздыр. Щятта онларын ичиндя 14 йашлы йенийетмяляр дя вардыр. Мятбуатда верилян мялумата эюря юлкядян чыхарылан гадынлар Пакистанын Кярачи, Лащур, Исламабад вя диэяр шящярляриндя йерляшян «Авари», «Мещран», «Плаза» бязян ися 5 улдузлу мещманханаларда («Меридиан», «Шератон») истисмар олунурлар.
Щиндистан Азярбайъан цчцн йени юлкяляр сырасындадыр. Кечян ил гязетлярдя верилян мялуматлардан сонра бу юлкянин ады да Азярбайъан цчцн тяйинат дювлятляриндян бири олду. Азярбайъандан апарылан гурбанларын 1,8% бурада истисмар олунур. Мятбуатда йайыылан мялуматлара бу юлкянин Нйу-Дещли шящяриннин «Реэента» отелиндя Азярбавйъанлы гадынларын истисмары щаггында мялуматлар верилмишдир.
Русийа Федерасийасынын траффикинг сащясиндя ясас мяншя юлкяляриндян бири щесаб олунмасына бахмараг, бу эцн Азярбайъандан гадын вя гызларын алдадылараг бу юлкянин Москва, Волгаград, Новочеркасска, Ростов, Северное Бытова вя диэяр шящярляриндяки кафе вя барларда истисмар олунмасы щаггында мялумтлар вардыр. Азярбайъан гадынларынын 6,8%-и бу юлкядя мцхтялиф сащялярдя истисмара мяруз галыр . Русийайа апарылан гадынлар тякъя сексуал истисмара дейил, щямчинин ямяйин истисмарына да мяруз галыр.

04.08.04 «Боз Гурд» гязетинин вердийи мялумата эюря Русийада Инсан алвери иля мяшьул олан бир груп азяри гызлары яксяр щалларда Тцркийяйя мящз Москвадан вя Русийанын диэяр шящярляриндян дашыныр. Бу барядя Тцркийянин Жандарм Гцввяляринин Баш Команданлыьындан верилян мялуматда билдирилир.



Ирансон дюврлярдя Азярбайъан гадынларынын ян чох сексуал истисмара мяруз галдыьы юлкялярдян биридир 11%. Гязетлярдя эедян мялуматлара вя тяшкилатын апардыьы тядгигатлара ясасян Азярбайъандан Ирана гадынлар ясасян ниэащ йолу иля апарылыр. Бу щал Азярбайъанын даща чох ъянуб бюлэяляриндян баш верир. Гязетлярин вердийи мялумата эюря Азярбайъандан апарылан гадынлар Tehran, Farsabad, Astara шящярляриня апарылыр.
Топаланан мялуматларда Азярбайъандан кянара чыхарылан гадынларын АБШ-ын Нйу-Йорк шящяриндя Бруклиндяки борделляря, Ъянуби Корейайа, Индонезийайа, Исраиля,Йямян, Кипр, АВШ, Инэилтяря, Франса вя диэяр юлкялярдя сексуал истисмары щаггында да мялуматлар мювъуддур.
Юлкя дахилиндя йяни, Бярдя, Эюранбой, Минэячевир, Эянъя, Загатала, Нахчыван МР гадынларын кабабханаларда, мотеллярдя сексуал истисмары щаггында да мялуматлар мювъуддур. Мясялян Нахчыванын мяркязиндя йерляшян «Азяр» отелиндян тутмуш шящярдян 7 км аралыда йерляшян «Вилинин отели»ня, Нещрям кянди йахынлыьындакы «Гарьа Ялякбярин отели», «Шорсу», «Сцнбцл», «Тярлан», «Неймятхана» вя с. Кими ресторан-Мотелляри мисал чякмяк олар.

ИНСАН АЛВЕРЧИЛЯРИ ЩАГГЫНДА МЯЛУМАТЛАР
Инсан алверчиляри вя йа трафикюрляр вя йа васитячиляр (йахуд ъялбедиъиляр) щаггында хцсуси инъяликля топланан мялуматлар мараглы мянзяря йарадыр. Тяссцф ки, инсан алвечиляринин бязян дягиг адларыны мцяййян етмяк мцмкцн олмаса да щяр щалда мящкямя просессляри заманы дяллалларын ады дягиг гейд едилмишдир. Диггяти чякян мягам бир адын мясялян Марал вя йа Севинъ тез-тез тякрарланмасыдыр. Лакин тякраланан заман артыг башга сойадалары сяслянир. Бурада бир нечя ещтималлар сюйлямяк олар:

Марал вя йа Севинъ тез–тез сойадыны дяйишя билир (беля сахта паспортларын алынмасы щаггында мялуматлар мцяййян едилмишдир)

Журналистляр садяъя олараг «гондарма» адлардан истифадя едир (вя йа щямкарларынын мялуматларында сяслянян адларын сойадыны дяйишмякля йазыны щазырлайыр).

Лакин бцтцн гейд едилян чатышмамазлыьа бахмайараг, ъямиййятдя индийядяк мювъуд олан бир фикирин там рядд едилмяси иля цзляширик. Щцгуг мцащифзя ораганлары арасында чох вахт беля бир фикир сюйлянилир ки, Азярбайъанда мцтяшккил ъинайяткарлыг мювъуд дейилдир. Щалбуки нязяринизя чатдырылан ъядвял гейд едилян фярзиййяляри тамамиля алт-цст едилир. Эюстярилян ъядвялдя ъинайяткар групларын щятта артыг маршрутлар цзря «ихтисаслашмасы» да мцяййян едилир. Шябякянин диэяр тяряфинин мцяййян едилмяси беля бир ещтималы ортайа атыр ки, адлары гейд едилмиш шяхсляр бюйцк бир шябякянин садяъя олараг мцхтялиф маршрутлар цзря чалышан васитячиляридир. Бу васитячиляр арасында гадынлар даща чохлуг тяшкил ется дя 89%, онларла йанашы кишилярин дя 11% ады чякилир.


Инсан алверинин мцхтялиф формаларындан, инсанларын ямяйинин истисмарындан «бизнес-мцнасибятляриндя» олан бир вя бир нечя груп бирэя истифадя едя биляр. Бурада бир шейи дя хцсуси гейд етмяк йериня дцшярди ки, траффикюрляр щеч вахт пяракяндя шякилдя фяалиййят эюстярмирляр. Апардыьымыз тядгигатлара ясасланараг гейд едя билярик ки, онлар яксяр щалларда йа бир аилянин цзвц олур, вя йа юз васитячилярини щансыса бир йолла юзляриндян асылы вязиййятя салырлар. Бу ясасян шантаж вя мцхтялиф щимайядарлыг сащяляриндя баш верир. КИВ-ин вя тяшкилатын арашдырмаларына ясасян траффикюрлярин иш системи иерархик гайдайа маликдир. Онлар эениш шябякя щалында фяалиййят эюстярирляр. Бу шябякяйя дювлят мямурларындан, депутатлардан, щцгуг-мцщафизячиляриндян тутмуш, ян ади бир инсана кими щяр кяс дахил ола биляр. Бцтцн мцтяшяккил ъинайяткар групларда олдуьу кими бурада да фяалиййят системли вя эцълц нязарят алтындадыр. Онлар йухары пиллядяки щимайядарларындан тутмуш, гурбанлар цзяриндяки нязарятчиляриня, топлайыъыларына, информасийа йыьыъыларына кими щяр кяся пул юдяйирляр. Бунунла да ситуасийаны юз нязарятляри алтыгнда сахламаьа чалышырлар. Онлар чох бюйцк синдиката рящбярлик етмяк габилиййятиня дя маликдирляр (мясялян, Габил Язизов ун фяалиййятини буна мисал чякмяк олар (27.05.04 «Експресс» гязети №114 (1534), «120 гадынын «сащиби» тутулду», Hясян Aьаъан). «Сащибкар» гурбанлары ъанлары чыханадяк ишлятмяйя чалышыр. О, надир щалларда юз гурбанларына рящм едя биляр. Чцнки, о, щимайядарларына, ишчиляриня вя нящайят эюзял вя гайьысыз йашайышы цчцн чякдийи хяръляри мцтляг гурбанларын сайясиндя чыхармалыдыр. Сексуал истисмардан сющбят эедяркян гейд етмяк лазымдыр ки, бцтцн истисмар нязаряти «кредиторлар» тяряфиндян щяйата кечирилир. Сутенйорлар ися йалныз ъясус вя информатор функсийасыны йериня йетирир.

Мярмяря университетинин профессору Сяма Ердерин вя доктор Сялмин Кашканын арашдырмаларына эюря, рус мафийасы бир гайда олараг, Азярбайъан гызларындан истифадя едир. Трафик гурбанларына айрыъа пул верилмир. Йалныз щяфтя ярзиндя ъинси мцнасибятдя олдуьу инсанла йахшы ялагяляр гурарса, ондан щяр щансы ялавя пул вя йа щядиййя ала биляр. Рус мафийасынын азярбайъанлы гызларын тиъаряти иля мяшьул олмасы барядя мялуматы ясас эятиряряк, Русийадан сифаришля Тцркийяйя эятирилян вя щяфтялик гиймяти 3-10 мин доллар арасы олан гызларын чохунун азярбайъанлылар олдуьу ещтимал едилир. Тцкийядя эцн ярзиндя гадын тиъарятинин гурбанлары орта щесабла 10 няфярля ъинси мцнасибятдя олмаьа мяъбур едилир. Онларын арасында ъинси хястяликляря йолуханларла йанашы, ЩИВ вирусунун дашыйыъыларына раст эялинир. Бу илин апрел айында Тцркийя полисинин Бодрум вилайятиндя щяйата кечирдийи ямялиййат нятижясиндя Азярбайъан гызларынын тиъаряти иля мяшьул олан Афаг Думан адлы бир гадын йахаланыб. А.Думан вя ясас кюмякчиляри Ряна Кючянля Линда Курт тутулараг Измирин Ф типли щябсханасына апарылыблар. Турист визасы иля Тцркийянин Истанбул шящяриня эятирилян гадынларын ордан Сяма Ярцзлу адлы шяхс тяряфиндян Бодрума эюндяриляряк, Афагын нязарятиня вердийи мялумдур. Афаг Думанын Азярбайъан да дахил олмагла Шяргдян Бодрума эятирдийи гадынлары 1,5-2 мин доллар мябляьиндя сатдыьы фактлары да полис тяряфиндян ашканланыр. Думан сатдыьы гадынлары лазым олан цнванлара Бодрумда чалышан Туран Онай, Нами Кылыч вя Чинэиз Чобанкара адлы такси сцрцъцляри васитясиля чатдырырмыш. О, «бизнес»инин ашкарланмамасы вя она гаршы ола биляъяк щяр щансы тязйиглярдян сыьорталанмаг цчцн полис вя жандарм цзвляри арасында юз адамларыны сахлайырмыш. Афаг Думанын щямчинин йерли дювлят нцмайяндяляри цзяриндя эцълц «нцфуз»унун олдуьу истинтаг тяряфиндян ашкарланыб.

Тцркийядя Украйна, Молдова, Беларус вя Эцръцстандан оланларла йанашы, Азярбайъан гадынлары да нязяря чарпаъаг цстцнлцк тяшкил едир. Азярбайъан гадынларынын Тцркийядя эениш мигйасда фащишяликля мяьул олмасы барядя артыг дяфялярля щям Тцркийя мятбуатында, щям дя Азярбайъан мятбуатында материаллар дяръ олунуб.

Щесабатда Тцркийядя сатыша чыхарылан инсан тиъарятинин гурбанларынын гиймятляри барядя дя мялумат верилир: «Эянъ гыз вя гадынлар чох ращатъа 200-500 АБШ долларына сатылырлар. Гярби Авропайа эяляряк, фащишяликля мяшьул олан гадынларын 90 фаизин гадын вя ушаг тиъарятинин гурбаны олмасы нятиъясиндя бу сектора дцшдцйц айдынлашдырылыб» (04.08.04 «Боз Гурд» гязети № 22 (22), «304 милйардлыг тиъарят», А. Оруъов).




  • Трафикюрларын ады (йерли вя бейнялхалг)



ЙERLЫ

БEYNЯЛХАЛГ

ШЯБЯКЯ

ЮЛКЯЛЯР (регионлар)

1.

Дилшад, Алийя, Фатимя, Реэина2




Васитячиляр

Пакистан

2.

Гярянфил Ширийева3




Васитячи

Русийа (Волгоград шящяри)

3.

Афаг Думан 4

Ряна Кючян, Линда Курт (Истанбул), Сяма Ейрузлу (Бодрум), Макбуля Бучак, Сцлейман Мейданла, Талип Ипек, Шащин Бозгурд, Яъдяр Торпаг (Тцркийя) 3

Бейнялхалг шябякя рящбяри - Афаг Думан

Тцркийя вя реэионлары

4.

Елмира Гасымова5




Васитячи

Юлкя дахилиндя

5.

Шаиг Вялийев, Фирудин Мустафайев 6




Васитячиляр (сахта паспорт дцзялдилляр)




6.

Севинъ Абыйева7




Васитячи




7.

Севда Абдуллайева8

.

Васитячи




8.

Эцлсцм Мяммядова9 (Дашкясян)




Йерли шябякя рящбяри

Юлкя дахилиня вя Тцркийя, Пакистан, Дубайа

9.

Елмира Ялякбярова10




Васитячи

Юлкя дахилиндя

10.

Габил Язизов (Газахыстанда)11




Бейнялхалг шябякя рящбяри

Газахыстан вя Русийа

11.

Севинъ Асланова12




Васитячи

Дубай, Тцркийя вя Щиндистан

12.

Марал Ялизадя13




Васитячи

Йахын Шярг юлкяляри

13.

Нясибя Манафова, Рамин Щцсейнов, Севда Щцсейнова14




Шябякя рящбярляри

Дубай, Тцркийя

14.

Марал Гасымова15


Шейх Кядвинин, Яляс ибн Фяррух, Ъямаляддин Амал14

Шябякя рящбярляри

Тцркмянистан, Тцркийя, Дубай

15.

Марал Ямирова16




Васитячи

Юлкя дахилиндя

16.

Сона Бяйим, «Маша хала»-ясл ады Лейладыр (3 фамилийасы вар: Аббасялийева, Гасымова, Яфсярова), Севда – ясл ады Сяриййя Ширинбяйли, Наза ханым, Солтан ханым17




Ъялбедиъиляр

Юлкя дахилиндя

17.

Севинъ Мяммядова, Севинъ Ялийева18




Васитячи

Дубай

18.

Эцлдястя Баьырова19




Шябякя рящбяри

Русийа (Санк-Петербург шящяри)

19.

Фира (Эянъя шящяри)20




Васитячи

Русийа

20.

Ниэар Мяммядова, Вера Барновскайа21




Ъялбедиъи вя васитячиляр

Юлкя дахилиндя

21

Ъавадхан Ямирбяйов (Губа)22

Шeyx Яbdцl Hяmid Cяfяр Daьыstaniyя21


Бейнялхалг шябякянин рящбяри

Ярябистан



22.

«Эцлгыз» (Худат)23




Ъялбедиъи

Юлкя дахилиндя

23.

Назэцл (Нарынэцл, Лаля вя Чимназ адлары иля паспортлары вар)24




Васитячи

Дубай

24.

Шяфигя Ибадова25




Васитячи

Алманийа

25.

Габил26




Дяллал

Алманийайа

26.

Сядагят Сейранова (Шяки)27




Ъялбедиъи

Юлкя дахилиндя

27.

Мятанят Асланова, Алийя Гящряманова, Мещрибан Сямядова, Мустафа Сямядов28




Тяшкилатланмыш груп

Пакистан, Щиндистан




28.




Ящмяд Тугай Щясяноьлу29

Ъялбедиъи

Тцркийя

29.

Севил Аьамалыйева30

Щамид Бядяр

Васитячиляр

Тцркийя

30.

Хумар Баэирйани31




Васитячи

Русийа

31.

Фяридя Зейналова, Етибар32




Васитячиляр

Юлкя дахилиндя

32.




Эцлряна Иманова, Сяфярова Дилйа вя Щадиййя Гарайева

Шябякя рящбярляри

Тцркийя

33.

Аидя вя Мунися33




Васитячиляр

Тцркийя

34.

Даьлар Сяфяров34




Васитячи

Юлкя дахилиндя

35.

Света Вялийева, Мялащят Ялийева, Севда Байрамова, Лятафят Микайылова, Ряна Аьайева, Самиря Язимова35




Васитячиляр

АБШ,Исраил, Франса, Инэилтяря вя диэяр дювлятляр

36.

Рауф (Тяртяр)36




Васитячи

Юлкя дахилиндя

37.













39.

Рцхсаря Мяммядова вя Яминя Аббасова (Уъар)37




Васитячиляр

Тцркийя

40.

Йазэцл вя Таибя (Нахчыван)38




Васитячиляр

Юлкя дахилиндя

41.

Нина Ибращимова39




Васитячи

Дубай

42.

Гара Гарайев (Сийязян)40




Васитячи

Юлкя дахилиндя

43.

Хураман Балайева (Хачмаз)41




Ъялбедиъи

Юлкя дахилиндя

44.

Илащя (Эянъя шящяри)




Ъялбедиъи

Тцркийя

45.

Щяъяр Новрузова вя Айна Бахышова42




Васитячиляр

Дубай

46.

Ясэяр Мяммядов43




Ъялбедиъи

АБШ


ГУРБАНЛАРЫН ЩЦГУГ ВЯ АЗАДЛЫГЛАРЫНЫН ПОЗУЛМАСЫ ЩАГГЫНДА

Инсан алвери проблеми бейнялхалг иътимаиййяти инсан щагларынын кобуд сцрятдя позулмасы щярякятляриня эюря даща чох наращат едир. Бу просессдя инсанларын комплекс шякилдя бир чох щцгуглары позулур вя шяхсиййятин ямлака чевирлмяси иля йанашы мцхтялиф тящлцкяли мягсядляр цчцн истифадяси баш верир.


Гурбанларын щцгуг вя азадлыгларынын позулмасы просесини биз 3 йеря бюлмцшцк:

Дашынма просеси, истисмар заманы, ъялбетмя заманы.

Илкин мярщялядя гадын вя гызлар мцхтялиф васитялярля траффикюрлярин ялиня кечир. Гадынлары ъялбедиъилярдян «сащибкар» бирбаша юзц алыр. Бу просесся гядяр гадынларын щяр щансы щцгугларынын кобуд шякилдя позулмасы чох аз щалларда мцшащидя едилир. Йалныз бир нечя щалда гадынлара гаршы шантаж и вя физики зоракыльын тядбиг едилмяси мцшащидя едилмишдир (1,8%). Сонракы мярщялядя — йяни дашынма просесиндя ися гадынларын 19,6% мцхтялиф зоракылыглара мяруз галыр (гапалы йерлярдя сахланма, тяърид олунма, диэяр инсанларла данышмамаг, зянэ вурмамаг, зорланма вя с. ).

Гурбанларын зоракылыьа ян чох мяруз галдыьы щаллар онларын истисмар олундуглары заман баш верир (79,7%). Бу заман гадынлар демяк олар ки, бцтцн тябии вя щцгуги щаггларындан мящрум едилирляр. Онлар щяр ъцря физики вя психоложи зоракылыглара мяруз галмагла йанашы, яксяр щалларда щяйатлары иля дя видалашмалы олурлар. Дцздцр «сащибкар» тяйинат юлкясиндя юз «ямтяясинин» ясас «мцдафиячиси» олараг онлары щцгуг мцщафизя органларындан «горуйур». Лакин еля бу горуманын ясас васитяляриндян бири дя мящз зоракы васитялярдир. Гадынларын дюйцлмяси, тящгир, шантаж олунмасы, юз истякляри ялейщиня цзярляриндя мцхтялиф тибби тядгигатларын вя ъярращиййя ямялиййатларынын апарылмасы вя с. Бурада ися вязиййятдян чыхыш йолу ися бу щалларда баш веря биляр:


  1. «Мал» йарарсыз щала дцшяркян;

  2. Полисин вя йа мцштяриляринин кюмяйи иля азад оларкян;

  3. Мюъцзя нятиъясиндя гачаркян вя с.


Д
иаграмма 10.

Гадынлара гаршы зоракылыьын арадан галдырылмасы щаггында ДЕКЛОРАСИЙАйа ясасян гадынларын позулмуш щцгугларыны нязярдян кечиряк.


Деклорасийанын 2-ъи, 3-ъц маддяляри позулмушдур
С.-ын мцсащибясиндян

«Бизи Тцркийянин уъгар бир кяндиня тарлада ишлямяк ады иля апармышдылар. Онлар сюз вермишдиляр ки, биз нойабр айынадяк Тцркийядя чуьундур тарласында ишляйиб пул газанандан сонра саь-саламат евя дюня билярик. Лакин щяр шей башга ъцр олду… Мяни вя мянимля бирэя эедян эялинляри эеъя машынла тарлайа апарырдылар ки, биз орада кяндлярдян эялян, гоъа, хястя, сярхош бир сюзля кимя эялди, щарда эялди сексуал гуллуг едяк. Гуллуг эюстярмяк истямяйянляри дюйцр, зорлайыр, аъ сахлайыр, итляри цстляриня гысгырдырдылар. Биз санки щейван идик. Бизя дейирдиляр ки, щяля буьда бичини башламайыб, башласа мцштярилярин сайы-щесабы олмайаъаг. Биз, щяр эцн, щяр саат тящгир олунур, онлар ися буна бахыб яйлянирдиляр. Яввялляр бизя эцн ярзиндя щяр адама бир парча чюряк верирдилярся, сонралар бир чюряйи 10 няфяря атырдылар. Аълыгдан юлян адамлар чюряйи эюйдя тутмаьа чалышырды. Еля вахт олурду ки, биз эцнлярля аъ галырдыг. Аълыгдан вя аьыр ишдян йорулан гадынлар вящшийя дюнмцшдц. Биз-бир биримизин цстцня щцъум чякир, бир парча чюряк цчцн бир-биримизи юлдцрмяйя щазыр идик. Сящярляр бизя туалетя эетмяйя дя иъазя вермирдиляр».



МЯНБЯ: 10.08.04, «Шярг» гязети № 154 (1494), «Сярщяди кечян гадынлар», М. Рзайева;


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет