Бағдарламасы фсо пгу 18. 1/02 Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Кегль 26,

буквы прописные, шрифт полужирный

Экологиялық нормалау және экспертиза негіздері пәні бойынша 050608 Экология мамандықтарының студенттерне арналған

Ж
Кегль 14,

буквы строчные, кроме первой прописной

ұмыс Бағдарламасы

Кегль 14,

буквы строчные, кроме первой прописной

Павлодар

стандарты және типтік бағдарлама негізінде

әзірленген жұмыс бағдарламасының бекіту парағы ФСО ПГУ 7.18.1/06

Бекітемін

________________ Н.Э. Пфейфер

«___»_____________2008ж.

Құрастырушы: аға оқытушы Оспанова А. К.

050608 Экология мамандығының студенттеріне арналған

Жұмыс бағдарламасы 050608 Экология мамандығының ҚР МЖМБС 3.08.072-2004 ж. № 671 және типтік бағдарламасы ҚР БжҒМ 11.05.2005ж № 289 негізінде әзірленген

« 26 » 05. 2008. № 9 хаттама

Факультет деканы________ Базарбеков К. У. 2008 ж

ЖжӘҚБ бастығы _____________ Головерина Л. Т

«___ » ________ 2008 ж

ПӘННІҢ МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

Студенттерді нормалар мен ережелер жүйесімен, қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, экологиялық қауіпсіздік жобалау жөніндегі нормативтік құжаттармен таныстыру, сонымен қатар экологиялық сараптама, аудит және ҚОӘБ сияқты экологиялық іс-әрекет түрлерімен таныстыру.

ЭЭ-ны және жобаларды құрудағы жобаларды жасағанда студенттердің экологиялық ойын және міндеттерін дамыта білу;

қоршаған ортаға және шаруашылық баға беру;

қоршаған ортаның әдістемесін оқыту;

қоршаған ортаға шаруашылықтардың тигізетін әсері және олардың түрлерімен таныстыру;

Студент нені білу керек :

Экологиялық нормалаумен экспертиза ұғымдарын экологияда пайдалана білу.

-ЭЭ-ның түрлерін;

-ЭЭ-ны өткізу тәртібін;

-қажетті құжаттарды білу.

Студент нені істей білу керек:

-төніп тұрған қауіп-қатерлерді;

-техникалық құрал-жабдықтарды сынақтан өткізу;

-ЭЭ-ны объектілерде өткізудің бағасын беру;

-ЭЭ-ны өткізудің құжаттарын дұрыс тіркеуді.
Пререквизиттер;

«Экологиялық нормалау және экспертиза негіздері» пәнін игеруге қатысты пәндер: «Мемлекет және құқық теориясы», «Математика», «Химия»,«Физика», «Адам және биосфера», «Жер беті және су экожүйелерін қорғау», «Топырақ экологиясы».

Пәннің тақырыптық жоспары ФСО ПГУ 7.18.1/13

Қоршаған ортаға әсер етуді басқару.Қоршаған ортаның жалпы сипаттамасы.Қоршаған ортаның ластануы.Қоршаған ортаға әсер етуді басқару.Қоршаған ортаның сапасын бақылау.Бақылау тәсілдері. Қоршаған ортаға әсер етуді бақылау әдістері.Ақпараттық-қоршаған орта параметрлері өзгеруінің мониторингі. Алдыналу-экологиялық сараптама.Әкімшілік ескерту-Мемлекеттік экологиялық бақылау, экологиялық аудит. Жазалау-заңдық, экономикалық, қаржылық әсер ету шаралары.

Қоршаған ортаны қорғаудың тарихи кезеңдері: консервативтік, табиғи ресурстық, антропоорталық. Экологиялық іс-әрекет түрлері және олардың өзара байланысы. Бақылау. МЭБ,ҚЭБ, ӨЗБ, ҚҚМ,ЭА.

Тақырып 2. Экологиялық мөлшерлеу.

Нормативтік және нормативтік емес көрсеткіштер.Нормативтік көрсеткіштер бекітілген құжаттар.Негізгі конвенциялар мен қаттамалар.табиғатты қорғау нормативтері мен ережелері бекітілген негізгі заңдар.Табиғатты қорғау және табиғат ресурстық нормалар, ережелер,нұсқаулар, шешімдер,уақытша шешімдер, белгіленген тәртіптер, мемлекеттік стандарттар.

Санитарлық гигиеналық нормативтер.Санитарлық-гигиеналықнормалаудың теориялық негіздері. Ағзалардың зиянды әсерлерге жауаптарының заңдылықтары. Зиянды заттардың классификациялау принциптері. Улы заттардың қауіптілік кластары. Өндіріс-шаруашылық нормативтері. Лимиттер. Қалдықтар. Қалдық жиналу нормативтері. Қалдық жиналу нормативтері. Қалдықтарды орналастыру лимиті. Қоршаған орта сапасының комплекті нормативтері. Қоршаған ортаға шекті рауалы жүктеме. Су қорғау зонасы. Санитарлық қорғау зонасы.

Экожүйенің жай күйін нормалау. Санитарлдық –гигиеналық және экожүйелік нормалау арасындағы өзара байланыс. Экожүйелерді нормалық және патологиялық бағалау проблемасының сандық тәсілі. Мкроскопиялық тәсіл. Макроскопиялық тәсіл. Дескрипторлар мен маркерлер. Табиғи экожүйелерге әсер ету мүмкіндігінің шегі. Табиғи жүйеге зиянды фактоларының әсер рауалы деңгейі.Антропогендік салмақтар. Экожүйеге зиянды заттардың қалдықтары мен шығындыларын шығарудың шекті рауалы мөлшері. Экожүйелердің экологиялық тұрақтылығы. Экожүйелердің буферлік сыйымдылығы. Төтенше экологиялық жағдайлар зоналары. Экологиялық апат зоналары. Экологиялық қолайсыз зоналарды анықтау өлшемдері.Табиғи ортаның өзгеру бағалау өлшемдері.Химиялық, физикалық және биологиялық ластаулардың ерекшелігі және олардың әсерін нормалау.қоршаған орта команенттерінің сапасын нормалау. Ауа ортасының газ құрамы және негізгі ластаушы компоненттер. Бақылау параметрлеріҚоршаған ортаның өндірістік зиянды сәулелермен ластануы.Атмосфераның ауаның ластану мөлшерін нормалау. Ауа ортасының жай күйін бақылау әдістері мен аспаптары.

Су ортасының сапасын бақылау. Судың тұтыну сапасы және негізгі ластаушы компоненттері. Бақылау параметрлері. Су сапасын нормалау.Ауыз судың сапа нормативтері.шайынды сулардың қосылу мөлшерін нормалау. Шайынды су лимиттері. Су жұмсау лимиттері. Су ортасы сапасын бақылау әдістері мен аспаптары.

Топырақ сапасын бақылау. Экологиялық таза топырақтың сипаттамасы.Топырақты ластаудың негізгі көздері мен ластаушылардың сипаттамасы. Бақылау параметрлері. Топырақ сапасын нормалау. Топырақ сапасын бақылау әдістері мен аспаптары.

Тамақ өнімдері мен тұтыну заттардың сапасын нормалау.

Тақырып 3. Экологиялық сараптама. ҚОЭЕБ- Қоршаған ортаға тигізілетін әсерді бағалау және экологиялық сараптама.

Табиғатты пайдалану нормалау. ҚОЭЕБ мақсаты, міндеттері және қызметтері. ҚОЭЕБпринциптері. ҚОЭЕБ мәні. ҚОЭЕБ пайдалану аумағы. ҚОЭЕБ продцедураларының этаптары. ҚОЭЕБ нәтижелерін қорытып жазу. ҚОЭЕБ субъектілері. ҚОЭЕБ қоғамда алатын орны. Қазақстанда ҚОЭЕБ жүргізу ерекшеліктері. ҚР ҚОЭЕБ туралы заңдары. ҚОЭЕБ саласындағы дүние жүзілік тәжірибе. ҚР және алыс жақын шет елдерде ҚОЭЕБ пайдаланудың салыстырмалы сипаттамасы. Экологиялық сараптама.Экологиялық сараптама міндеттері. Экологиялық сараптама қызметтері. Экологиялық сараптама объектілері. Экологиялық сараптама субъектілері. Экологиялық сараптама принциптері.Экологиялық сараптама түрлері: мемлекеттік экологиялық сараптама, қоғамдық мемлекеттік сараптама. Алғашқы және қайталанған сараптама. ЭЭкологиялық сараптаманың жариялылығы. Жобаға вета қою және негізгі бағыттар. Мемлекеттік экологиялық сараптама. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың жүргізуді ұйымдастыру формалары.Мемлекеттік экологиялық экспертизаны жүргізуді ұйымдастыру. Экологиялық сараптамакезеңдері. Мемлекеттік экологиялық сараптама тапсырылатын құжаттар мен материалдар. Мемлекеттік экологиялық сараптама құқықтары мен гарантиялары. Жүргізу уақыты және іс-әрекет уақыты қоғамдық экологиялық сараптама. Өкілеттілігі, процедуралар, тіркелуі. Қаржылау мәселелері. Тапсырыс берушілердің құқықтары мен міндеттері.Келіспеушіліктердің реттеу тәртіптері. Табиғат қорғау заңдарының бұзылутүрлері. ҚР экспертиза жүргізілу ерекшеліктері. ҚР сараптама саласындағы заңдары. Экологиялық сараптама саласындағыдүние жүзіндегі тәжірибе Қазақстандағы және алыс жақын шет елдердегі экологиялық сараптаманы пайдаланудың салыстырмалы сипаттамасы.

Экологиялық аудит түсінігі.Экологиялық аудиттің ҚОЭБ пен экологиялық сараптамадан принциптік айырмашылығы. Аудит процедураларын жүргізуді қажет ететін жағдайлар. Экологиялық аудиттің даму болашағы. Экологиялық аудит жүргізудің бағыттары. Экологиялық аудиттің құрылымы мен құрамы, ұйымдастырылуы. Жүргізу қаттамасы. Экологиялық аудит жүргізу кезеңдері.Іс-әрекет дайындығы. Экологиялық аудит жүргізуге қажетті техникалық құжаттар тізімі. Экологиялық аудит жүргізу. Қорытынды баяндама дайындау. Қоршаған ортаны қорғауды басқаруды әзірленген жоспарын жасау.Жоспарда белгіленген істердің жүзеге асыруын бақылау.

ҚР экологиялық аудит жүргізудің ерекшеліктері. Экологиялық аудитсаласындағы заңдар.Экологиялық аудит пайдаланудың дүние жүзілік тәжірибесі. Қазақстандағы және алыс жақын шет елдердегі экологиялық аудитті пайдаланудың салыстырмалы сипаттамасы.

Тақырып 5.ҚР Табиғатты пайдалануды мөлшерлеу.

Қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті сақтау саласындағы іс-әрекеттерді, табиғат пайдалануды лицензиялау тәртіптері мен принциптері.Табиғат пайдалануды лицензиялау. Табиғат пайдалануқұқығын алудың лицензиялық . Комплекстік табиғат пайдалану. Табиғат пайдаланудың комплексті лицензиялау туралы негізгі ережелері.Қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы лицензиялау.Табиғи ресурстық лицензияларын құқықтық мәні табиғат пайдалаудағы келісім шарттық бастаманың дамуы.Экологиялық сертификация түсінігі.Экологиялық сертификациялардың 14 000 сериялы Халықаралық стандарттары. Стандарттау жөніндегі Халықаралық ИСО 14 000 стандарттары экологиялық көрсеткіштерді жақсартуға жағдай туғызатын жүйелендірілген негізі. ИСО стандарттарының бөлімдері.

Зертханалық сабақтардың мазмұны

Тақырып 1. ҚР экология, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы негізгі заңдары

Тақырып 2. ҚР негізгі табиғи ресурстық заңдары.

Тақырып 3. ҚР Үкіметінің экология, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласын-дағы қаулылары.

Тақырып 4. Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің нормативтік әдістемелік құжаттары.

Тақырып 5. Мемлекеттік стандарттар және сала стандарттары.

Тақырып 6. ҚР белгіленген шаруашылық іс-әрекеттерін қоршаған ортаға тигізетін әсерді бағалау тәртібі туралы нұсқау (ҚОЭБ) РНК 03.02.2004.

Тақырып 7. ҚР жоба алды және жоба материалдарына мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу жөніндегі нұсқау.РНК 03.02.1997.

Тақырып 8. Әр түрлі іс-әрекет түрлерінің қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау әдістері.

Тақырып 9. Қоршаған орта объектілерін, экологиялық жай күйін сараптау әдістері.

Тақырып 10. Қоршаған орта объектілеріндегі токсиканттар мөлшеріне бақы-лау жүргізу әдістері: нитраттар, пестициттер, ауыр металдар.

Тақырып 11. Туындайтын мутагандар және канцерогендерін анықтау жөніндегі тест жүйелері және алынған мағлұматтарды адамдарға арналған тест жүйемен экстраполяциялау принциптері.

Әдебиет: [1-15];

Студенттердің өздік жұмысының мазмұны

№ р/с	СӨЖ түрі	Есеп түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	Дәрістік сабақтарға дайындық		Сабаққа қатысу	4
2	Зертханалық сабақтарға дайындық	Суретін салу	ЗЖ-ға жіберу	12
3	Тәжірибелік сабақтарға дайындық	Конспект	ТС-ға жіберу	20
4	Бақылау шараларына дайындық	Бақылау жұмысы	МБ1, МБ2	16
5	Аудиториялық сабақтарға кірмеген материалды зерттеу	Конспект	Аызша сұрау	12
6	Реферат	Конспект	Реферат қорғау	11,5
БАРЛЫҒЫ:				75,5

Мамандықты оқу жоспарының

көшірмесі

ФСО ПГУ 7.18.1/10

Мамандығының жұмыс жоспарынан
050608 Экология мамандығы бойынша жұмыс жоспарынан
Пәннің аты : Экологиялық нормалау және экспертиза негіздері

№

Оқу түрі

Бақылау түрлері

Студ.жұмыс көлемі,сағат б/ша

Курс және семестр б-ша сағат бөлу.(сағат)

емтих

сынақ

кп

кж.

РГР

Бақ. Жұм

всего

дәр

Зер.

сөж

дәр

пр.

Зер

сөж

жалпы

ауд

сөж

1.

Күндізгі орта

7

36

135

59,5

75,5

7 семестр

8 семестр

34

25,5

75,5

Әдебиеттер

Негізгі:

1. 
   Буторина М.В., Воробьев П.В., Дмитриева А.П и др. Инженерная экология и экологический менеджмент. М.: Логос, 2003.
   

2.Вторжение в природную среду. Оценка воздействия оснеовные положения и методы / Пер. с англ. Изд. Программы ООН.-М.: Прогресс, 1983.

3. Галаневич А.Г. Оценка воздействия на оружающую среду и экологическая экспертиза // Экологическая экспертиза. № 3, М.. 1999.

4. Гончарук Е.И., Сидоренко Г.И. Гигиеническое нормирование химических веществ в почве. М., 1986.

5.Гришин Н.Н Основные принципы ОВОС и отечественная система подготовки и принятия решений // Экологическая экспертиза и ОВОС- 1996. -№1.

6.Донченко В.К., Питулько В.М., Растоскуев В.в. и др. Экологическая экспертиза. М.: Издатедльский центр «Академиян», 2004.

7. Ерофеев Б.В. Экологическое право России. М.? 1996.

8. Лукьянчиков Н.Н., Потравный И.М. Экономика и организация природопользования. М.: ЮНИТИ, 2002.

9.Мазур И.И., Молдаванов О.И. Курс инженерной экологии. М.: Высшая школа, 1999.

10.Никоноров А.М., Хоружая Т.А. Экология. М.: «Издательство ПРИОР», 1999.

11.Петров В.В. Экологическое право России. Учебник для вузов. М.: Издательство БЕК, 1999.

12. Природоохранные нормы и правила проектирования. Справочник. Сост. Ю.Д Максименко, В.А. Глухарев. – М., 1990.

13.Реймерс Н.Ф.Природопользование, Словарь-справочник. М.: Мысыль, 1990г.

14. Серов Г.П. Экологический аудит.-М.: «Экзамен», 1999.

15. Степановских А.С. Прикладная экология: охрана окружающей среды. М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.

16.Стадницкий Т.В., Родионов А.И.Экология.М.: Высшая школа, 1979.

17.Чегасов Г.С. ОГЭЭ // Экологическая экспертиза и ОВОС. – 1996. -№1.

18.Шестаков А.С. Экологический адит: Вопросы теории и практики // Экологическая экспертиза, №1, М., 1999.

19.Инструкция о порядке проведения оценки воздействия намечеемой хозяйственной деятельности на окружающую среду (ОВОС) в Республике Казахстан.РНД 03.02.01, 2004.

20. Инструкция по проведению государственной экологической экспертизы предпроектных и проектных материалов в Республике Казахстан. РНД 03.02.1997.

21. Конституция РК от 30 августа 1995г.

22.Закон РК «ОБ охране окружажщей среды» от 15 июля 1997 г.

23.Закон РК «ОБ Экологической экспертизе » 18 марта 1997 г.

24. Закон РК «Об особо охраняемых природных территориях» от 15 июля 1997г.

25.Закон РК «Об охране, воспризводстве и использовании животного мира» от 21 октября 1993 г.

26. Закон РК «Об охране атмосферного воздуха» от 11 марта 2002 г.

27. Водный кодекс РК от 2003 г.

28. Лесной кодекс РК от 8 июля 2003 г.

29.Земельный кодекс РК от 20 июня 2003г.

30. Указ Президента РК, имеющий силу закона «О недрах и недропользований» от 27 января 1996г.
Қосымша:

1.Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство РК. Алматы, Жеты Жаргы, 1995.

2. Голиченко А.К. Экологический контроль: теория и практика правого обеспечения. М.: Изд-во МГУ, 1991.

3.Назарбаев Н.А Послание Президента РК народу Казахстана- 2030:Процветание, безопасность и улучшение.

4. Сидорчук В.Л. Место и роль экологического аудита в управлении природопользованием. Экологиеская экспертиза, № 5. М., 2000.

5. Экология и безопасность жизнедеятельности. Под редакцией Л.А. Муравья. М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2000,447с.

6.Беспамятов Г.П., Кротов Ю.А. Предельно допустимые концентрации химических веществ в окружающей среде. Справочник. Л.: Химия, 1985.

7.Гигиенические критерии состояния окружающей среды. Нитраты, нитриты и нитозосоединения. –ВОЗ. – Женева, 1981.

8.ГОСТ 2761-84. Источники централизованного хозяйственного-питьевого водоснабжения. Гигиенические, технические требования и правила выбора.

9. Григорович А. Д. Методы контроля загрязнении воздушного бассейна. Киев. Изд-во Укр НИИНТИ, 1982.

10.Захаров М.С. Автоматический контоль качества природных и сточных вод. Тюмен: Изд-во ТГУ, 1986.

11.Количественные оценки степени безотходности технологических процессов и промышленных производств.- М.: Госкомприрода, 1991.

12.Критерии необходимых и достаточных тест-систем для идентификации потенциальных мутагенных и канцерогенных факторов в окружающей среде // 13.Тезсы докладов советских участников советско-американского симпозиума. – Пущино-Баку, май-июнь 1978.- Москва, 1978.

14.Методические рекомендации по оценке экологической эффективности технологических процессов. –Л.: МиНИИ Гипрохим, 1987.

15.Методические указания по согласованию и экспертизе мероприятий по охране атмосферного воздуха, разработке проектной и проектно-сметной документации на строительство и реконструкцию предприятий. –Л.: ГГо им. Воейкова., 1984.

16.Методы анализа объектов окружающей среды // Сборник научных трудов.- Новосибирск.: Наука, Сибирское отделение, 1988.

17.Нитраты и качество продуктов растениеводства.- Новосибирск. «Наука, Сибирское отделение, 1991».

18.Нормативные документы по контролю за содержанием токсикантов в продукции растениеводства.- М.: Агропромиздат, 1988.

19.Овсиенко В.Ф. Доиметрические и радиометрические приборы и измерения. Киев, Уражай, 1990.

20.Пожаров А.в. Методы и аппаратура для контроля биоциднх загрязнений окружающей среды. Учебное пособие. Л.: Изд-во ЛЭТИ, 1984.

21.Руководство для предприятий по оценке данных и отчетности РВПЗ. Экологическая экспертиза. №5, М., 1999.

22. Руководство по оценке выборосов из неоточечных источников. Экологическая экспертиза, №2, М., 2000.

23. Руководство по проведению оценки воздействия на окружающую среду (ОВОС) при разработке обоснований инвестиций в строительство, технико-экономических обоснований и /или проектов строительства, реконструкции, расширения, технического перевооружения, консервации и ликвидации хозяйственных и/ или иных объектов и комплексов.-М.: Международной центр обучающих систем, 1996.

24.Гельдеши Ю., Яковлев Ю,В., Вилимович Г.А. Диагностика окружающей среды радиоаналитическими методами. М.:Энергоатоимиздат, 1985.

25.Постановление Правительства РК «Правила организации и ведения единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов» от 27 июня 2001.

26.Политика и системы оценки воздействия на окружающую среду.- ЕЭКООН.- Серия публикаций по окружающей среде.- Женева. -1988. -№1.

27.Пособие по ОВОС. –М.: ГК СССР. 1991.

28.Пособие по ОВОС прои разработке ТЭО, инвестиций и проектов строительства нродно-хозяйственных объектов и комплексов. –М.: Минприрода, 1992.

29.Потравный И. Экологический аудит: проблема становления и развития // Экологическая экспертиза, № 1, М., 1999.

30.Применение оценки воздействия на окружающую среду: Автомагистрали и плотины. –ЕЭК ООН.- Серия публикаций по окружающей среде.-Женева. -1988.№1.

31. Применение оценки воздействия на окружающую средук политике, планам, программам. –ЕЭК ООН.- Серия публикаций по окружающей среде.- Женева.- 1993. -№ 5.

32.Тверинов С.Б. Современное состояние международного сотрудничества в рамках Конвенции Европейской Экономической комиссии ООН «Об оценке воздействия на окружающую среду в траснганичном контексте //Экологическая экспертиза и ОВОС. -1996.- №1.

жүктеу/скачать 247.42 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: