Кесте – қала жағдайында қозғалыста болатын атокөліктің отын тұтынуының орташа нормасы

4 Кесте – жанған отынның саны

5) 5 - кесте бойынша жалпы және әр түр отынының қалыпты жағдайдағы шығарылған зиянды заттар мөлшерін литрмен есепте.

Есептеңіз:

- формула бойынша шығарылған зиянды заттар массасын (m,г );

- қоршаған ортаның санитариялық рұксат етілетін жағдайларын қамтамасыз ету үшін шығарылған зиянды заттарды сұйытуға қажетті таза ауа мөлшерін;

- нәтижелерді 6 - кестеге енгізіңіз;

6 кесте– автокөліктің ластауынан бөлінетін зиянды заттардың санына есептік баға

- алынған нәтижелерді сіз тұратын аймақтағыавтокөлік кәсіпорындары, фабрикалар, заводтар және т.б. ауа ластауыштарынан шығарылатын заттар мөлшерімен салыстыр;

- осы жұмыс барысында осы кәсіпорындар шығарындылар мөлшерінің экологиялық бағалау мәліметтерін (бұл мәліметтерді аудандық немесе қалалық экологиялық комитетте немесе т. с.с. орындарда алуыңызға болады) қолданыңыз;-зерттелген аймақтың экологиялық жағдайына баға беріңіз.
Тапсырма 4 Шылым түтінің тірі ағзаларға әсерін знрттеу.

Жұмыстың мақсаты: тірі ағзаларға шылым түтінінің әсерін зерттеу.

Шылым шегу түтін құбырының жұмысына ұқсас. Жанып жатқан шылым ұшының ішінде температура 850⁰С дейін жетедіжәне онда 3600 зат шығаратын химиялық реакциялар өтіп жатады.

Шылым түтінінің моноксиді рак ауруына шалдықтыруы мүмкін. Шылым түтінінде жоғары реакциялық қасиеті бар заттардың және канцерогендердің бар болуы шылым шегушілерге өкпе рагының қауіп-қатерін төндіреді. Бұл жұмыста сіздер шылым түтінінің тірі ағзаларға әсерін бақылайсыздар.

Құрал-жабдықтар:

1) Рәзеңке түтік;

2) мақта;

3) штатив;

4) пластиктік түтікше;

5) шылым;

6) резеңке сұғындырма,

7) шыны түтік;

8) насос бойынан су ұстауға арналған қорғаныш шыны сауыты.

Бұл жұмыста сіз шайыры (соның ішінде никотин ) көп болатын фильтрі жоқшылым түтінін және олардың аздау мөлшерімен фильтрі бар шылым түтінін ұстайсызда; сіз олардың арасындағы айырмашылықты атап көрсетіңіз.

1) Суреттегідей құрылғыны жинаңыздар;

2) екі насосты да қосыңыз;

3) шылымды тұтатыңыз, түтін бөлмеге шықпайтындай, 2 камераға да өтетіндей насосты реттеңіз, шылымның толық жануына мүмкіндік беріңіз;

4) екі камерада да түтін болмаған соң насосты өшіріп тастаңыз;

5) камераларды ашып, пинцетпен мақтаны алып тастаңыз;

6) 1-5 пунктерді тағы 2 шылыммен қайталаңыз;

7) мақта бөлшектерін мұқият қарап, байқағаныңызды жазыңыз.

2 Атмосфераны ластаушы стационарлық және қозғалмалы көздер түсінігі нені білдіреді?

3 ШРК_от, ШРКм_З дегеніміз не?

4 Атмосфераның ластану интексі түсінігіне анықтама беріңіз және ол неден тұрады?

5 Қандай шығарынды көздерін ұйымдасқан, ал қандай шығарынды көздерді ұйымдаспаған деп атайды?

6 Атмосфераны ластаушы көздерді бақылаудың қандай әдістері бар?

7 Атмосферада ұйымдасқан шығарынды көздерден тарайтын зиянды қосылыстар қалай тарайды?

8 Зиянды заттардың қанша қауіптілік класы болады?

9 Смогтың (улы тұмандықтар) қанша түрін білесіз?

Зертханалық жқмыс №4.

Топырақтың экологиялық жағдайын бағалау
Тапсырма 1 Ерітіндінің қышқылдығы бойынша топырақтың экологиялық жағдайы
Мақсаты: қышқылдық көрсеткіші арқылы топырақтың экологиялық жағдайын анықтау.

Топырақтың қышқылдылығы—ең басты экологиялық фактор. Ол жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің және топырақ организмдерінің өмір сүру шартын, сондай-ақ ластаушылардың қозғалысын (бірінші орында металдар ) анықтайды.

Құрал- жабдықтар және реактивтер:

1) қасық;

2) пинцет, пипетка, капельница;

3) 2 пробирка;

4) пробиркаларға арналған штатив;

5) сақинасы бар ШЛХ штативі;

6) таразы және салмағы әртүрлі таразы;

7) әмбебап индикатор ерітіндісі;

8) дайындалған топырақтың тұзды ерітіндісі;

9) рН индикатор қағазы;

10) қағаз фильтрі.

Жұмыс барысы:

1) массасы 20-50 г. кептірілген топырақты өлшеп, ыдысқа енгізу;

2) 2 г. топыраққа мөлшермен 5 мл. калий хлорид ерітіндісін қосыңыз ыдыстағы құрамды 3-5 минут араластырыңыз;

3) фильтр арқылы ыдыстағы құрамды фильтрлеңіз, ерітіндінің сыртқы түріне көңіл аударыңыз (түс, лайлану). Ерітінді бір түрлі, топырақ бөлшектері болмау керек;

4) тұз ерітіндісінің рН көрсеткішін анықтау;

5) берілгендерді 1 кестеге жазыңыз.
1 кесте- Тұз ерітіндісінің рН көрсеткіші