Орындағандар: Ауелбекова А Жақсылықова А Набиева Д Урашева Т Цереброваскулярлық өтпелі бұзылыстар (ЦӨБ) - Цереброваскулярлық өтпелі бұзылыстар (ЦӨБ) — бұл мидың қанмен қамтамасыз етілуінің уақытша бұзылуы, нәтижесінде мидың функцияларының қысқа мерзімді бұзылысы байқалады. Әдетте, мұндай бұзылыстар 24 сағат ішінде өтеді, көбінесе бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін созылады. ЦӨБ инсульттің алдын ала белгісі ретінде қарастырылады және шұғыл медициналық көмек көрсетуді талап етеді.
ЦҚБ-ның түрлері: - 1. Ишемиялық инсульт (ми ишемиясы) — мидың қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуы нәтижесінде дамитын жағдай.
- 2. Геморрагиялық инсульт (миға қан құйылу) — қан тамырының жарылып, миға қан құйылу нәтижесінде дамиды.
ЦӨБ клиникасы ЦӨБ симптоматикасы зақымдалған мидың аймағына байланысты өзгереді және келесі белгілер байқалуы мүмкін: - 1. Жалпы симптомдар:
- Бас айналу.
- Бас ауруы.
- Есінен тану (сирек).
2. Фокальды (ошақтық) неврологиялық симптомдар: - Гемипарез: дененің бір жағының бұлшықет күші мен қозғалысының әлсіреуі. - Афазия: сөйлеудің бұзылуы, сөздерді дұрыс айту немесе түсінуде қиындық. - Гемигипестезия: дененің бір жағының сезімталдығының төмендеуі немесе жоғалуы.
- Атаксия: қозғалыс үйлесімділігінің бұзылуы.
- Көрініс бұзылыстары: бір немесе екі көзде көрудің уақытша нашарлауы, диплопия (екіге бөліну).
- Анизорефлексия: рефлекстердің бір жақты төмендеуі немесе жоғарлауы.
3. Көру бұзылыстары: 3. Көру бұзылыстары: - Көз алдында тұман немесе қара дақтардың пайда болуы. - Көру алаңының жоғалуы. 4. Жүйкелік бұзылыстар: - Бір жақты бет-әлпеттің немесе аяқ-қолдың әлсіреуі. - Кенеттен сөйлеудің немесе сөздерді түсінудің бұзылуы Болжам диагнозды анықтау белгілері: - Кенеттен басталуы. - Беттің, қолдың, немесе аяқтың бір жақты әлсіздігі немесе параличі. - Сөйлеудің бұзылуы, түсініксіз сөйлеу. - Беттің бір жағының төмен түсуі. - Көрудің нашарлауы немесе көрудің толық жоғалуы. - Бас айналу, үйлесімнің жоғалуы. - Сананың бұзылуы немесе естен тану. - Кенеттен басталған қатты бас ауруы. Жедел жәрдем көмек көрсету тактикасы: - 1. Жедел диагнозды анықтау:
- - FAST әдісі: (Face – бет, Arm – қол, Speech – сөйлеу, Time – уақыт).
- - Науқастан күлімдеуді сұраңыз. Егер бетінің бір жағы түсіп тұрса — бұл инсульт белгісі.
- - Науқастан екі қолын бірдей көтеруді сұраңыз. Егер қолдарының біреуі әлсіз немесе көтерілмесе — инсульт белгісі.
- - Науқастан сөйлеуін тексеріңіз: сөйлеуі түсініксіз немесе өзгерсе — бұл симптом.
- - Уақыт өте маңызды, симптомдар пайда болған уақытты анықтау керек.
2. Ауруханаға дейінгі көмек: - 2. Ауруханаға дейінгі көмек:
- - Науқастың жағдайын тұрақтандыру:
- - Науқасты арқасымен немесе бір қырына жатқызыңыз (бұл тыныс алуды жеңілдетеді және құсқан жағдайда асфиксияның алдын алады).
- - Басын сәл көтеріңіз (шамамен 30°), бұл ми ісінуін азайтуға көмектеседі.
- - Қажет болса, тыныс алуды қамтамасыз ету: Егер тынысы тоқтаса немесе нашарласа, ауыз қуысын тазартып, тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз етіңіз.
- - Оттегі терапиясы: Гипоксияны болдырмау үшін оттегі беру ұсынылады (SpO₂ < 95% болған жағдайда).
- - Қан қысымын бақылау: Гипертензия кезінде оны күрт төмендетуден сақтану қажет, себебі бұл ми ишемиясын нашарлатуы мүмкін.
- - Глюкоза деңгейін анықтау: Гипо- немесе гипергликемияны түзету (глюкоза 4-10 ммоль/л шегінде болуы тиіс).
- - Сананың бұзылуы кезінде: Егер науқас ессіз болса, бірақ тыныс алу қалыпты болса, қалпына келтіру қалпына (қырымен жатқызу) келтіріңіз.
3. Медикаментозды ем (жедел жәрдем бригадасының дәрігерімен жүзеге асырылады): - 3. Медикаментозды ем (жедел жәрдем бригадасының дәрігерімен жүзеге асырылады):
- - Тромболизис: Ишемиялық инсульт кезінде алғашқы 4,5 сағатта мидың қан тамырларындағы тромбты еріту үшін фибринолитиктерді (мысалы, альтеплаза) қолдану.
- - Қан қысымын түзету: Геморрагиялық инсульт кезінде қан қысымын шамадан тыс төмендетуден аулақ болу қажет.
- - Мидың ісінуін болдырмау үшін: Осмодиуретиктер (маннитол), салуретиктер (фуросемид) қолданылуы мүмкін.
4. Ауруханаға тез арада жеткізу: - 4. Ауруханаға тез арада жеткізу:
- - Инсульт белгілері анықталған жағдайда, науқасты тез арада инсульт орталығына немесе реанимациялық бөлімшеге жеткізу қажет.
- - Тасымалдау кезінде науқасты қауіпсіз күйде ұстап, мониторингті жалғастыру.
- - Артериялық гипертензияны бақылау.
- - Қандағы қант деңгейін қадағалау (диабет бар болса).
- - Холестеринді төмендету.
- - Тұрақты физикалық жаттығулар.
- - Темекі шегуді тоқтату және алкогольді азайту.
- - Дұрыс тамақтану (майлы және тұзды тағамдарды шектеу).
Достарыңызбен бөлісу: |
