«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны


уысы қарлығып болдыруға айналған Нысанбай тек ел жатарда ғана Абы-



Pdf көрінісі
бет170/228
Дата05.03.2024
өлшемі3.69 Mb.
#494339
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   228
Әдебиет пәнінен барлық шығарма талдау 1 (2)

уысы қарлығып болдыруға айналған Нысанбай тек ел жатарда ғана Абы-
лайдың қарақалпақ әйелінен туған Уәлидің Россияға қол шоқпар болып
кеткенін, қалмақ қатынынан туған Қасым төренің әке жолын қуып, қа-
зақтың басын қосамын деп бәйек болып жүргенін мадақтай келіп, кенет
оқшау отырған Кенесарыға қарап сөзін аяқтайды.
Кенесары мен Жүсіп Алаша хан кесенесі жанында кездеседі.
 Бір мың сегіз жүз қырық бірінші, қазақша Сиыр жылы, қыркүйектің
жетісі күні Алаша ханның бейітінің басында үш жүздің ақсақал, билері жи-
налып, Кенесарыны ақ киізге салып хан көтереді.
Хандық кеңесте көтерілген мәселелер: әскер және оны жабдықтау мәсе-
лесі, ұшыр, зекет сияқты салық мәселесі, ел билеу, әкімдік жүргізу, билік
айту мәселесі.


 Үш күн бойы батырлар, сұлтандар, ақсақал, билер жаңа хандықтың қан-
дай болуын талқылап, төрт мәселе қарап мынандай қорытындыға келді:
«
Бірінші шешкендері әскер мәселесі. Бұрын Кенесарының қарамағын-
да сегіз мың атты әскер болатын. Және бұлар жаз жиналып, қыс
тарқайтын. Сұлтан маңында қорған боп қысты күні бес жүздей ғана сарбаз
қалатын. Кеңес енді әскер санын жиырма мыңға жеткізуді жөн деп тапты.
Және бұл әскердің бес мыңы қысы-жазы хан ордасының маңында болады.
Әр жүзбасы, мыңбасы өздерінің қарамағындағы әскерін осы жаздан ба-
стап орыс әскерлерінің тәртібімен соғысу әдістерін үйретеді. Мылтық
атуды, найза, сойыл пайдалануды, жаяу соғысуды төгіс өтеді. Жүзбасы-
лардан төменгі жауынгерлер кеудесіне үш қатар жасыл жуан жіп іліп, иығы-
на тілдей жіңішке жасыл шүберек тағатын болады. Жүзбасылардан бастап
одан жоғарғылары мұндай белгіні қызыл шұғадан етеді. Ал ең жоғарғы қол-
басшы Кенесарының өзі үстіне көгілдір шапан киіп, иығына орыс полков-
нигінің эполетін тағады. Мыңбасына әйгілі батырлар мен атақты сұлтандар
тағайындалады. Өзіне сенімді адамдардан мыңбасылар тағайындау ханның
өзіне тапсырылады. Бұлардан бөтен жеке мың адамнан мергендер тобы
құрылсын делінді. Оған мыңбасы етіп Байтабын белгіленді.
Әскерде бұдан былай қарай мықты тәртіп орналсын деп шешті жи-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   228




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет