Экологиялық құқықтық жауапкершілік
жүктеу/скачать 160.05 Kb.
|
1 2
sro(20190575-40804)|
«СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы УНИВЕРСИТЕТІ» КеАҚ БӨЖ Тақырыбы: Экологиялық - құқықтық жауапкершілік. Кафедра: «Химиялық технологиялар және экология» Тобы: БЖ-901 Орындаған: Әділ Асыл Есілұлы Тексерген: Ашакаева Р. У. Семей 2022 Жоспар: Кіріспе Экологиялық құқық Экологиялық құқық бұзушылықтың түрлері Заңды жауапкершіліктің түрлері Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Кіріспе
Қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттесу саласында адам қоршаған табиғи ортаға көбірек әсер ететіндігімен байланысты және оның әсері көбінесе теріс болады. Қоршаған табиғи ортаны қорғау-бұл қоршаған ортаның қолайлы жағдайын сақтау және қалпына келтіру (егер ол бұзылса), қоғамдық даму процесінде оның тозуының алдын алу, экологиялық тепе-теңдікті сақтау жөніндегі қызмет. Мемлекеттің экологиялық қызметі. Ішкі және сыртқы сипаттағы бұл функция Мемлекеттік қызмет болып табылады, оның ішінде: мемлекет меншігіндегі табиғи ресурстарға қоғам мүддесі үшін билік ету; Жаһандық экологиялық апаттардың алдын алу мақсатында мемлекеттің халықаралық экологиялық бағдарламаларға қатысуы; табиғи ресурстарды олардың сарқылуының алдын алу мақсатында ұтымды пайдалану; қоршаған табиғи ортаны оның сапасының тозуынан қорғау; жеке және заңды тұлғалардың экологиялық құқықтарын қорғау. Экологиялық құқықтың түсінігі мен пәні. Құқық жүйесінде тәуелсіз құқық саласының пайда болуы үшін кем дегенде үш шарт қажет: осындай саланы құрудағы мемлекеттік мүдде; дербес реттеу нысанасын құрайтын реттелетін қоғамдық қатынастар ерекшелігінің болуы; құқықтың ерекше көздерінің болуы не оларға қажеттілік. Экологиялық құқықты қалыптастырудағы, яғни оған Табиғи ресурстар құқығынан ауысудағы мемлекеттік қызығушылық қоғам мен табиғат арасындағы қайшылықтарда қосымша құқықтық күш-жігерсіз тиісті құқықтық тәртіпті орнату мүмкін емес екендігінде көрінеді, және бұл күш-жігер жеке жетілдірулер емес, түбегейлі өзгеруі керек.құқықтық реттеудің бүкіл жүйесі. Осылайша, жоғарыда аталған критерийлерді пайдалана отырып, бекітуге объективті жағдайлар бар — Қазақстан Республикасының экологиялық құқығы қазақстандық заңнаманың дербес саласы болып табылады деп қорытынды жасауға болады. Экологиялық құқық ұғымы табиғи ресурстарға меншіктің әлеуметтік қатынастарын оларды ұтымды пайдалануды және қоршаған ортаны антропогендік қызметтің зиянды әсерінен қорғауды қамтамасыз ету, жеке және заңды тұлғалардың экологиялық құқықтарын қорғау үшін реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығын білдіреді. Экологиялық құқық құқықтың күрделі саласы ретінде әлеуметтік қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар жүйесін қамтиды: адамның шаруашылық қызметінің алдын алуды және салдарын жоюды қоса алғанда, қоршаған ортаны зерттеу, сақтау және молықтыру ( табиғат қорғау құқығы); табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, табиғат пайдаланушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру және экологиялық құқықтарын сақтау (жер, су, орман, жер (тау) және т.б. сияқты дербес табиғи-ресурстық құқық салаларының нормаларын біріктіреді). Экологиялық құқық басқа құқық салаларының (азаматтық, қылмыстық, әкімшілік) экологияландырылған нормаларын да қамтиды. Экологиялық құқықтық қатынастар — бұл табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау бойынша қоғам мен табиғаттың өзара іс-қимылы саласында туындайтын экологиялық құқық нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастар. Экологиялық әлеуметтік қатынастардың табиғатын құру экологиялық құқық пәні туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді. Экологиялық құқықтың пәні — бұл азаматтар мен ұйымдар арасында табиғи объектілерді сақтау, жақсарту, қалпына келтіру және тиімді пайдалану туралы мемлекеттің міндетті қатысуымен пайда болатын экологиялық және құқықтық нормалардың іс-әрекеті саласында қалыптасатын Тарихи анықталған өндірістік экологиялық қатынастар.қазіргі және болашақ ұрпақтар мүдделері үшін табиғи ортаны сақтау. Экологиялық құқық әдісі. Әдістің ерекшелігі экологиялық құқық пәнінің ерекшелігіне байланысты, сондықтан экологиялық құқық пәнін құрайтын экологиялық әлеуметтік қатынастардың кешені оларды құқықтық реттеу әдістерінің үйлесімінде көрінеді. Бқологиялық құқық әдісі келесі элементтерді қамтиды: 1) қолданыстағы заңнамада экологиялық және экономикалық маңызы бар және оларды пайдалану не оларға әсері құқықтық реттеу мен қамтамасыз етуді қажет ететін елдің экологиялық жүйесінің элементтерін бекіту; 2) қолданыстағы заңнамада табиғи объектілерді пайдалануды нақты басқаруды жүзеге асыратын, елдің экологиялық жүйесінің сақталуы мен ұдайы өндірілуін бақылайтын органдардың құрылымын бекіту; 3) қолданыстағы заңнамада табиғат пайдаланушылар тобын, сондай-ақ өз іс-әрекеттерімен елдің экожүйесіне сөзсіз әсер ететін тұлғаларды (жеке және заңды) бекіту; 4) бір жағынан табиғат пайдалану объектісінің ерекшелігіне, ал екінші жағынан табиғат пайдалану қағидаларына негізделген табиғат пайдалану қағидаларын нақты регламенттеу — табиғат пайдаланушының құқықтық мәртебесі; 5) табиғат пайдалану ережелерін бұзғаны үшін заңды жауапкершілік белгілеу. Экология заңдарын бұзу — белгіленген экологиялық тəртіпті бұзатын жəне табиғи ортаға зиян келтіретін заңға қайшы келетін кінəлі əрекет немесеəрекетсіздік. Экологиялық тəртіп — адамның өз өмірі мен денсаулығы үшін қоршаған ортаның қолайлы болуына құқығын қамтамасыз етудің, қазіргі жəне болашақ ұрпақтың мүдделері үшін айналадағы табиғи ортаны қорғаудың, адам қызметінің осы ортаға зиянды ықпал жасауына жол бермеудің, табиғи тепе-теңдікті сақтау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың ережелері мен негізгі түпкі бастамаларының жүйесі. Табиғи ортаға зиян келтіру — табиғат объектілеріне, оның адам өмірі мен денсаулығына қолайлы болуына немесе табиғатты пайдалануда заңсыз залалды əрекеттер жасаудың экологиялық жəне экономикалық салдарынан туындайды. Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік түсінігі мен ұғымы Заңды тұлғалардың,сондай-ақ азаматтардың тарапынан экологиялық заңнаманы сақтаудың маңызды шарты табиғатты қорғау мен қоршаған ортаны ұтымды пайдалану туралы нормалар мен ережелерді бұзғаны үшін жауапкершіліктің мемлекеттік шараларын белгілеу болып табылады.Бұл салада заңсыз аң аулау мен су кәсіпшіліктерімен заңсыз айналысу фактілері бойынша қозғалған қылмыстық істердің елеулі саны байқалады. Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің деректері бойынша экологиялық заңды бұзғаны үшін жыл сайын кінәлі адамдардан экологиялық айыппұлдар мен төлемдер ретінде 600 млн.астам теңге алынады.Сонымен бірге, жауапкершілік шараларын қолдану тиімді болмай отыр. қоршаған табиғат ортасы өзінің құрамдас бөліктерін-жерді,суды,орманды,жер қойнауын,жануарлар дүниесі мен атмосфералық ауаны біріктіретін кешен болып табылады. Осыданда экологиялық жауапкершілік шараларын реттейтін нормалар да ерекше сипатқа ие болады.Табиғат объектісі туралы әрбір кодексте жер,су,орман, тау-кен заңнамалары және т.б. бұзғаны үшін жауапкершілік көзделген. Экологиялық құқық бұзушылық субъективтік жағы кінәлі адам жасалған қылмысқа ,оның себептеріне,мүдделеріне қатысымен сипатталады. Экологилық жауапкершіліктің міндетті факторы бұзушының кінәсі болып табылады.Мұндай да қолданыстағы заңнама кінәнің екі нысанасы-жанама ниет және абайсыздықты көздейді. Егер кінәлі адам табиғатқа немесе табиғат пайдаланушыларға зиян келтіретін әрекет жасаған және ол мұны ұғынып,осыған ниет етсе,онда біз тікелей ниетті қарастырамыз. Егер кінәлі адам келеңсіз салдарлардың басталуына жол беретін болса,оның құқыққа қарсы әрекеттерін тергеуінде жанама ниет көрініс береді. Абайсыздық дегеніміз- кінәлі адам өзінің мінез-құлқының салдарларын алдын ала білуге тиім болған,бірақ бұған байыпсыз қараған кезде ұқыпсыз мінезқұлықты білдіреді. Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін Қазақстан Республикасында түрлі жауаптылық қолданылатыны жайлы білу және оның ауырлығына қарай бөлінетіні ескерілуі қажет.Жауаптылық институты - біздің қоғамдық өміріміздің барлық аясынан өтеді. Экология мәселесі бойынша бұл - мемлекеттің, адамның, қоғамның болашақ ұрпақ және табиғи пайдаланушы алдындағы жауапкершілігі. Экологиялық жауаптылық - бұл кешенді әлеуметтік-экономикалық және құқықтық институт. Экономикалық жауаптылықтың жалпы түсінігінен басқа, алдағы уақытта, экологиялық қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершіліктің ерекшеліктерін, экологиялық құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауаптылықтың ерекшеліктерін алып көрсетеміз. Экологиялық жауаптылықтың екі түрлі нысаны бар - Мұндай нысанға бөлу, оның қатынасының сипатымен реттеу әдістеріне байланысты. Экономикалық немесе экологоэкономикалық жауаптылық ластанушының материалдық мүддесінің құқықтық қызметіне негізделеді және экономикалық әдістермен реттелінеді. Ол қоғам мен табиғат арасындағы қарым-қатынастың ластаушы-өтейді деген қағидасынан шығады. Заңды жауапкершілік құқыққа қайшы әрекеттерден туындайды және әкімшіліқ құқықтық әдістермен реттеледі. Бұл нысандар қосылып, жалпы экологиялық жауапкершілік институтын құрайды. Заңдылық жауапкершілік табиғатты құқықтық қорғаудағы маңызды құралы болып табылады, оның тағайындалуы табиғатты қорғауға байланысты заңдарды дұрыс орындауы қамтамасыз етуден тұрады. Құқықтық тәртіпті сақтаумен қатар заңды жауаптылық адамдарды табиғат ресустарына, жерді, суды, жер қойнауын, орманды, өсімдіктер әлемін, жануарлар дүниесін, ауаны қорғауға байланысты шаруашылық қатынасқа тәрбиелеуді мақсат тұтады. Заңдылық жауапкершілікті-құқықтық нормада көрсетілген негіздері бұзғанда пайда болатын қолайсыз салдар деп анықтауға болады. Табиғатты қорғауға байланысты заңдарды бұзғаны үшін жауаптылық заңды жауапкершіліктің жалпы қағидаларына сүйенеді. Бұндай қағидаларға, құқыққа қайшы әрекет немесе әрекетсіздік үшін жауаптылық, кінәсі үшін жауаптылық, заңдылық, жауаптылықтан бас тарту принципі жатады. жүктеу/скачать 160.05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2