Несие және қарыз бойынша операцияларды есептеуге арналған Excel функциялары. Алдыңғы бағаны анықтау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде БЗ (БС1) функциясын пайдаланудың әр түрлі варианттарын қарастыру:
-
проценттер қосылатын салымның бірдей қосындысын есептеу;
-
төлем жүйелі түрде жүргізілгенде, алдыңғы төлемді есептеу (есептеу периодының басы мен аяғында).
Мысалы:
-
Егер 33 жылға 13,5% жылдық пайызға 27 мың теңге салынса, қанша ақша счетта болатынын есептеу керек. Пайыздар әрбір жарты жылда саналады. Жауабы: БЗ(13,5%/2;33*2;;-27000) = 2 012 074,64 теңге.
-
4 жыл аралығында инвестицияның екі нұсқасы бар деп есептейік: әрбір жылдың басында 26% немесе әрбір жылдың соңында 38% жылдық пайыз. Жылда 300 мың теңге салынсын. Әрбір нұсқа үшін 4-ші жылдың аяғында шотта қанша ақша болатынын анықтау керек. Жауабы: бірінші нұсқа үшін — БЗ (26%;4;-300000;;1) = 2 210 534,93 теңге, екінші нұсқа үшін — БЗ(38%;4;-300000) = 2 073 741,60 теңге.
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 39 б. № 1, 2, 3.
2 апта.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Несие және қарыз бойынша операцияларды есептеуге арналған Excel функциялары. Ағымды бағаны анықтау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде ПЗ (ПС) функциясын пайдаланудың бірнеше нұсқаларын қарастыру:
-
егер салымның алдыңғы мәні белгілі болса, оның ағымдағы мәнін есептеу;
-
есептеу периодының басы мен соңында жүргізілетін жүйелік тұрақты төлемдердің ағымды бағасын есептеу.
Мысалы:
-
Фирмаға 12 жылдан кейін 5 млн. теңге қажет болады. Қазіргі уақытта фирма бірдей салыммен ақшаны депозитке салуға дайын. Егер оның пайыздық ставкасы жылына 12 % болса, салымға қажетті сомманы есептеу керек.. Жауабы: ПЗ(12%;12;;5000000) = -1 283 375,46 теңге.
-
Үйді сатып алудың екі нұсқасы қарастырылсын дейік: 9 млн.теңге қазір төлеу немесе 15 жылға ай сайын 94 мың теңге төлеу. Егер пайыздық ставка жылына 8% болса, қандай нұсқаны пайдаланған жөн. Жауабы: ПЗ(8%/12;15*12;-94000) = 9 836 215,66 теңге.
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 46 б. № 1, 2, 3, 4, 5.
3 апта.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Несие және қарыз бойынша операцияларды есептеуге арналған Excel функциялары. Төлемнің уақытын анықтау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде КПЕР функциясын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
бастапқы сомма көрсетілген алдыңғы мәнге жету үшін пайызды санаудың жалпы санын есептеу;
-
жылдың басында немесе соңында жүргізілетін тіркелген жылдық төлемдер арқылы периодтың жалпы санын есептеу көрсетілген алдыңғы мәнге жетеді;
-
Тең шамалы тұрақты төлемдік қарызды жабу кезінде периодтың жалпы санын есептеу.
Мысалдар:
-
Егер пайыздың жылдық ставкасы 16,79% салым бойынша және пайызды есептеу әр квартал сайын жүргізілсе, 1млн.теңге мөлшеріндегі салым неше жылдан кейін 1 млрд.теңгеге жететінін есептеу керек. Жауабы: КПЕР(16,79%;;-1000000;1000000000) = 168 — бұл кварталдан саны. Жыл саны 168/4 = 42 құрайды.
-
Алдыңғы шығындарды қамтамасыз ету үшін қор құрылады. Қорға 16 млн.теңге бойынша төлем түрінде түседі. Түскен салымдарға 11,18% жылдық пайыз есептеледі. Қор мөлшері 100 млн.теңгеге қашан тең болатынын анықтау керек. Жауабы: КПЕР(11,18%;-16000000;;100000000) = 5 жыл.
-
36% жылдық пайызға берілген 66 млн.теңге мөлшеріндегі несие ай сайын 6630 мың теңге болып қайтарылады. Несиені қайтару мерзімін есептеу. Жауабы: КПЕР(36%/12;-6630000;66000000) = 12 ай немесе 1 жыл.
-
Жобаны дайындаудан жыл сайынғы түсімнен 33 млн.теңге құратыны күтілуде. Егер инвестиция түсімнің түсу басына қарай 100 млн.теңге құраса, ал дисконттау нормасы 12,11% құраса, жобаны сату мерзімін есептеу қажет. Жауабы: КПЕР(12,11;;33000000;-100000000) = 4 жыл.
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 54 б. № 1, 2, 3, 4.
4 апта.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Несие және қарыз бойынша операцияларды есептеуге арналған Excel функциялары. Пайыздық ставканы анықтау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде НОРМА (СТАВКА) функциясын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
периодтың анықталған санына белгілі ағымды және алдыңғы бағаны білу кезінде пайыздық ставканы есептеу;
-
белгілі тіркелген немесе қарапайым периодтық төлемдер мен периодтың анықталған санына алдыңғы баға кезінде пайыздық ставканы есептеу;
-
қарыз толықтай және периодтың анықталған санының алдыңғы бағасын жабу шартында төлемді бірдей жабу кезінде қарыз бойынша пайыздық ставканы есептеу.
Мысалдар:
-
Компанияға 2 жылдан кейін 100 млн.теңге қажет болсын деп есептейік. Компания 5 млн.теңге бірақ салуға және 2,5 млн.теңгені әрбір қалған ай сайын салып отыруға дайын. Инвестицияланған әдістерге пайыз қанша болуы керек? Жауабы: НОРМА(24;-2500000;-5000000;100000000) = 3,28%. Жылдық пайыздық ставка 3,28%*12 = 39,36% құрады. Салынған әдістердің пайызы осы мөлшерден кем болмауы керек.
-
Компания ай сайынға төлемнен (1 есепті қараңыз) бас тартты және бүгін 40 млн. теңге депозитке салуға дайын. Бұл жағдайда минималды жылдық ставка қалай өзгеретінін анықтайық. Жауабы: 12*НОРМА(24;;-40000000;100000000) = 46,7%.
-
Төртжылдық қарыз 7 млн.теңге үшін пайыздық ставканы есептеу керек. Қарыз толықтай жабылу шартымен 250 млн.теңге бойынша ай сайын қарызды жабу. Жауабы: НОРМА(48;-250000;7000000) = 2,46%. Жылдық пайыздық ставка 2,46%*12 = 29,5% құрады.
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 57 б. № 1, 2, 3.
5, 6 апталар.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Несие және қарыз бойынша операцияларды есептеуге арналған Excel функциялары. Периодтық төлемдерді есептеу.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде ППЛАТ (ПЛТ), ПЛПРОЦ (ПРПЛТ), ОСНПЛАТ (ОСПЛТ) функцияларын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
егер есептеу периодының басы немесе соңында жүргізілетін осы төлемдердің алдыңғы бағасы белгілі болса, төлемді есептеу керек;
-
периодтың анықталған мерзімінде осы қарызды толықтай жабу үшін қажет қарыз бойынша тең периодтық төлемдерді есептеу;
-
нақты периодқа пайыз бойынша төлем мөлшерін есептеу;
-
нақты периодқа тұрақты периодтық төлем әкелетін түсімді есептеу;
-
әрбір есептеу периодының басы мен соңында тең төлемді жабатын қарыз бойынша негізгі төлемді (қарызды жабу) есептеу.
Мысалдар:
-
Әр айдың соңында сомманы жинай отырып, 3 жылға 4 млн.теңге жинау керек болсын. Егер салым бойынша пайыздық нормасы 12% жылдық пайызды құраса, бұл сомма қанша болуы керек. Жауабы: ППЛАТ(12%/12;12*3;;4000000) = -92 857,24 теңге.
-
Банк 200 млн. теңгені 4 жылға 18% жылдық пайыз мөлшерінде берсін деп есептейік. Жыл сайынғы қарызды жабу мөлшерін анықтаңыз. Жауабы: ППЛАТ(18%;4;-200000000) = 74 347 734,19 теңге.
-
10% жылдық пайыз есебінен 800 мың.теңгені үшжылдық қарыздан бірінші айға пайыз бойынша төлемін есептеңіз. Жауабы: ПЛПРОЦ(10%/12;1;12*3;800000) = -6 666,67теңге.
-
6 жыл бойында жылдық төлем есебінен 5 млн.теңгеге қор құрылсын деп есептейік. Егер пайыздық ставка 17,5% құраса, салымшының соңғы жылға салымы түсірген пайданы анықтау. Жауабы: ПЛПРОЦ(17,5%;6;6;;5000000)= 664 811,03 теңге.
-
Егер несие 1 млрд. теңге мөлшерінде 5 жылға 12% жылдық пайыз көлемінде берілсе, төртінші жылға негізгі төлем мөлшерін анықтау керек. Жауабы: ОСНПЛАТ(12%;4;5;1000000000) = -221 149 339,88 теңге.
Орындалған есептер бойынша 3 жылға 17% жылдық пайыз берілсе, қарыздың 70 млн.теңгесін жабу схемасын есептеу керек. Есептеулерді кестеге енгізу керек.
Жыл
|
Қарыздың жылдың басындағы соммасы
|
Төлемнің жалпы сомасы
|
Пайыз бойынша төлемдер
|
Қарыз бойынша негізгі төлемнің сомасы
|
Жыл соңына қарыздың сомасы
|
1
|
70000000
|
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
2
|
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
3
|
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
0
|
Барлығы
|
Х
|
Х
|
70000000
|
|
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 63 б. № 1, 2; 171 б.
7, 8 апталар.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Инвестицияның айналу жылдамдығын анықтау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде ВНДОХ (ВСД), МВСД функцияларын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
периодтық түсімдер мен айнымалы мөлшерді төлеу үшін ішкі айналым жылдамдығын есептеу;
-
Реинвестициялаудан түскен пайда есебінен периодтық түсімдер мен айнымалы мөлшерді төлеу үшін ішкі айналым жылдамдығын есептеу;
Мысалдар:
-
Жоба бойынша шығындар 500 млн.теңгені құрасын деп есептейік. Күтілетін пайда қалған 4 жыл ішінде 50 млн.теңге, 100 млн. теңге, 300 млн. теңге, 200 млн. теңге құрайды. Егер пайданың нарықтық нормасы 12% болса, инвестиция айналымының жылдамдығы бойынша жобаның экономикалық мақсатын анықтау керек. Есептің графикалық интерпретациясын беріңіз.
Жауабы: А1:А6 ұяшықтары -500000000, 50000000, 100000000, 300000000, 200000000 мәнідерін құрасын. Инвестиция айналымының ішкі жылдамдығы ВНДОХ(А1:А6) = 9, 25% құрайды. Бұл нарықтық нормаған қарағанда аз, сондықтан жоба алынбау керек.
-
Бес жыл бұрын қарыз 1 млрд.теңге көлемінде 10 % жылдық пайызбен жобаны қаржыландыру үшін алынсын, осы жылдар бойынша пайда: 100, 270, 450, 340 және 300 млн. теңгені құрады. Бұл ақшалар 12% жылдық пайызбен реинвестицияланды. Инвестиция айналымының модификацияланған жылдамдығын табу керек. Жауабы: Жұмыс бетінде В1 ұяшығына -1000000000 және В2:В6 ұяшықтарына әрбір жылға пайда мөлшері енгізілсін деп алайық. Сонда бес жылға айналымның модификацияланған ішкі жылдамдығы келесі түрде есептеледі: МВСД(В1:В6;10%;12%) = 12,25%
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 71 б. № 1.
9 апта.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Параметрді таңдау.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде ВНДОХ (ВСД), МВСД функцияларын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
Мысалдар:
-
Жоба бойынша пайда соңғы 54 жылға 50 млн. теңге, 100 млн. теңге, 300 млн. теңге, 200 млн. теңгені құрады деп күтілуде. Айналым жылдамдығы 10% қамтамасыз ету үшін бастапқы шығындар қандай болатынын анықтау керек. Жауабы: А2:А5 ұяшықтарына 50000000, 100000000, 300000000, 200000000 мәндері кірсін дейік. А1 ұяшығына шығынның күтілетін мөлшері - -300000000 болсын. В1 ұяшығына ВНДОХ(А1:А5) функциясын енгізейік. Курсорды В1 ұяшығына қойып, менюден Сервис, Подбор параметра командасын таңдаймыз және сұхбат терезені келесі түрде толтырамыз:
Нәтижесінде А1 ұяшығынан жоба бойынша шығын мәні = -489339 алынады.
Есептеуге арналған тапсырмалар: (8.1.3) 71 б. № 2.
10, 11, 12 апталар.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Таблицы подстановки негізінде инвестицияны бағалау.
Сабақ мақсаты:
Таблицы подстановки пайдалана отырып, нақты есептерді шешу кезінде EXCEL қаржылық функциясын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
бір айнымалы үшін Таблицы подстановки құру;
-
екі айнымалы үшін Таблицы подстановки құру;
Мысалдар:
Осы әдістемені ППЛАТ (ПЛТ) және ПЛПРОЦ (ПРПЛТ) функциялары көмегімен есептеу мысалында қарастырамыз.
-
Әр түрлі пайыздық ставка кезінде 3 жылға берілген 200 млн.теңге көлемінде қарыз бойынша қандай айлық төлемдер енгізу керектігін анықтау керек болсын.
-
Қарызды жабудың әр түрлі мерзімдері мен пайыздық ставка үшін 300 млн.теңге мөлшерінде қарыз бойынша айлық төлемді табу қажет болсын.
13 апта.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Сценарийлер диспетчері.
Сабақ мақсаты:
Сценарийлер диспетчерлері көмегімен нақты есептерді шешу кезінде EXCEL қаржылық функциясын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру.
Мысал инвестиция айналымының ішкі жылдамдығын есептеу (ВНДОХ (ВСД) функциясы):
Берілген мәліметтер: жоба бойынша шығын 700 млн. теңгені құрайды. Қалған жылдарға күтілетін пайда, сәйкесінше 70, 90, 300, 250, 300 млн. теңгені құрайды. Егер пайданың нарықтық нормасы 12% құраса, инвестиция айналымының жылдамдығы бойынша жобаның экономикалық мақсатын бағалау. Сонымен қатар келесі нұсқаны млн.теңгемен (жобаға шығын минус белгісімен көрсетілген сан) қарастыру:
-
-600; 50; 100; 200; 200; 300;
14, 15 апталар.
Тақырып: Инвестицияның қаржылық анализі.
Амортизацияны есептеуге арналған Excel функциялары.
Сабақ мақсаты:
Нақты есептерді шешу кезінде АМР (АПЛ), АМГД (АСЧ), ДОБ (ФУО), ДДОБ, ПДОБ (ПУО) функцияларын пайдаланудың әр түрлі нұсқаларын қарастыру:
-
сызықты әдіспен белсенділік амортизациясының мөлшерін есептеу;
-
«сандар (жылдық) қосындысы» әдісімен берілген периодқа белсенділік амортизациясының мөлшерін есептеу;
-
тіркелген қалдықтың азаюы әдісімен берілген период үшін белсенділік амортизациясының мөлшерін есептеу;
-
қалдықты азайту әдісімен берілген периодта белсенділік амортизациясының мөлшерін есептеу;
-
кез келген таңдап алынған период үшін, сонымен қатар қалдықтың еселенген азаюы әдісімен периодтар үшін белсенділік амортизациясының мөлшерін есептеу.
Мысалдар:
Егер имуществаны эксплуатациялау мерзімі 10 жыл, ал қалдық бағасы 500 мың теңгені құраса, бастапқы бағасы 8 млн.теңгені құрайтын құралдың жылдық амортизациясының мөлшерін анықтау. Амортизацияны ксептеу кестесін әр түрлі функциялармен құру.
Амортизацияны әр түрлі әдістермен есептеу
Жыл
|
АМР функциясы
|
АМГД функциясы
|
ДОБ функциясы
|
ДДОБ функциясы
|
ПДОБ функциясы
|
Теңмөлшерлі әдіске көшумен
|
Теңмөлшерлі әдіспен көшусіз
|
|
|
|
|
|
|
|
Жауабы: Функция АМР(8000000;500000;10) = 750 000,00 теңге.
Функция АМГД(8000000;500000;10;1) = 1 363 636,36 теңге —эксплуатацияның бірінші жылына.
Функция ДОБ(8000000;500000;10;1) = 1 936 000,00 теңге —эксплуатацияның бірінші жылына.
Функция ДДОБ(8000000;500000;10;1) = 1 600 000,00 теңге — эксплуатацияның бірінші жылына.
Функция ПДОБ(8000000;500000;10;0;10) =7 500 000,00 теңге — теңмөлшерлі әдіске көшумен эксплуатацияның бірінші жылына.
Функция ПДОБ(8000000;500000;10;0;10;2;1) = 7 141 006,54 теңге — теңмөлшерлі әдіске көшумен эксплуатацияның бірінші жылына.
4. студенттің өздік жұмысы
4.1.Өздік жұмысты ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқаулар: студенттің өздік жұмысы (СӨЖ) реферат түрінде орындалады және студенттердің өздік жұмысын қойлатын талаптарға сәйкес тапсырылады.
Өздік жұмысты бақылау келесі формада өтуі мүмкін:
– жасалған жұмысты көрсету;
– өздік меңгерген тақырып бойынша баяндама;
– аудиториялық сабақтарды немесе ОБСӨЖ-де ауызша сұрау;
– жазбаша орындалған тапсырмаларды қорғау.
Өздік жұмысының нәтижелерін тапсырмаған студент қорытынды аттестацияға жіберілмейді.
Өз бетімен меңгерген материал оқытушумен бірге меңгерілген материалмен қоса қорытынды бақылауға шығарылады.
4.2.Өздік жұмыс тақырыптары:
-
Экономикалық объектілерді басқарудың ақпараттық жүйедегі ролі мен орны.
-
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді құру принципі.
-
Ақпараттық технологияның құрамы мен құрылымы.
-
Ақпараттық технологияны құрудың принциптері мен сатылары.
-
Ақпараттық технологияларды құру ерекшеліктері.
-
Мәліметтерді өңдеудің ақпараттық технологиялары.
-
Басқарудың ақпараттық технологиялары.
-
Шешім қабылдауды қолдаудың ақпараттық технологиясы.
-
Экспертті жүйелердің ақпараттық технологиялары.
-
Мәліметтерді өңдеу мен сақтаудың бөлшектелген технологиялары.
-
Желілік құрылғылар мен коммуникация әдістері.
-
Есептеу желісінің топологиясы.
-
Желілік технология көрінісі.
-
Гипертекст түсінігі мен құрылымы.
-
Мультимедиа әдістерінің түсінігі мен дамуы.
-
Гипертекстжәне мультимедиа әдістерінің технологиясын пайдалану мен қолдану.
-
Ақпараттық технологиялардың ескіруі.
-
Ақпараттық технологияларды пайдаланудың әдістемесі.
-
Ақпараттық технологияны ендіру нұсқасын таңдау.
-
Офисті автоматтандыру технологиясы.
-
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді ендірудің мәселелері мен тиімділігі.
Достарыңызбен бөлісу: |