3) В повелительном наклонении 3-го лица единственного и множественного числа окончания сын/сiн. В переводе на русский язык будет звучать как "пусть он сделает":
Ол гүл әкелсiн. – Пусть он цветок принесёт.
Серiк хат жазсын. – Пусть Серик письмо напишет.
Жұмыртқаны жесiн. – Пусть он яйцо съест.
Ойыншықтарды жинасын. – Пусть он игрушки уберёт.
Олар диванда жатсын. – Пусть они на диване лежат.
Демалсын. – Пусть отдыхает (отдыхают).
Еңбегiңiз табысты болсын. – Пусть ваш труд будет успешным.
✔ Аффиксы шы/шi часто добавляются к глаголам в повелительном наклонении для того, чтобы смягчить просьбу:
Мен жасайыншы. – Пожалуйста, давай я приготовлю.
Кездесейікшi. – Пожалуйста, давайте встретимся.
Нан кесшi. – Хлеб порежь, пожалуйста. Би билеңдершi. – Станцуйте, пожалуйста.
Менi тыңдаңызшы. – Меня послушайте, пожалуйста.
Басқа бiреуден сұраңызшы. – Спросите кого-нибудь другого, пожалуйста.
Маған Алманың телефонын берңiзшi. – Мне телефон Алмы дайте, пожалуйста.
Жауап беріңiзшi. – Ответ дайте, пожалуйста.
Қазақша айтыңыздаршы. – По-казахски говорите, пожалуйста.
Ойыншықтарды жинасыншы. – Пожалуйста, пусть он игрушки уберёт.
Олар диванда жатсыншы. – Пожалуйста, пусть они на диване лежат.
Отрицание
Отрицательная форма образуется при помощи отрицательных суффиксов (ба/бе, па/пе, ма/ме), которые присоединяются к корню глагола, затем следуют окончания повелительного наклонения:
Мен жазбайын. – Давай я не буду писать. Демалмайық. – Давайте не будем отдыхать.
Оқыма. – Не читай. Жеме. – Не ешь. Сабаққа кешiкпе. – На уроки не опаздывай.
Есiк ашпа. – Дверь не открывай. Теледидар көрмеңдер. – Телевизор не смотрите.
Кiрмеңдер. – Не входите. Тоқтамаңдар. – Не останавливайтесь.
Бiздi күтпеңiз. – Нас не ждите. Бұл туралы ойламаңыз. – Не думайте об этом.
Терезені жумаңыз. – Окно не мойте. Сөйлеспеңiздершi. – Не разговаривайте, пожалуйста.
Орындықта отырмасын. – На стул пусть не садится.
Олар би билемесiн. – Пусть они не танцуют.
Таблицы с примерами:
Мен
Біз
Сен
Сендер
Сіз
Сіздер
Ол, Олар
|
жазу
жазайын
жазайық
жаз
жазыңдар
жазыңыз
жазыңыздар
жазсын
|
беру
берейiн
берейiк
бер
берiңдер
берiңiз
берiңiздер
берсiн
|
төлеу
төлейiн
төлейiк
төле
төлеңдер
төлеңiз
төлеңiздер
төлесiн
|
оқу
оқиын
оқиық
оқы
оқыңдар
оқыңыз
оқыңыздар
оқысын
|
есту
естиiн
естиiк
естi
естiңдер
естiңiз
естiңiздер
естiсiн
|
қою
қояйын
қояйық
қой
қойыңдар
қойыңыз
қойыңыздар
қойсын
|
|
Отрицание:
Мен
Біз
Сен
Сендер
Сіз
Сіздер
Ол, Олар
|
жазу
жазбайын
жазбайық
жазба
жазбаңдар
жазбаңыз
жазбаңыздар
жазбасын
|
беру
бермейiн
бермейiк
берме
бермеңдер
бермеңiз
бермеңiздер
бермесiн
|
төлеу
төлемейiн
төлемейiк
төлеме
төлемеңдер
төлемеңiз
төлемеңiздер
төлемесiн
|
оқу
оқымайын
оқымайық
оқыма
оқымаңдар
оқымаңыз
оқымаңыздар
оқымасын
|
есту
естiмейiн
естiмейiк
естiме
естiмеңдер
естiмеңiз
естiмеңiздер
естiмесiн
|
қою
қоймайын
қоймайық
қойма
қоймаңдар
қоймаңыз
қоймаңыздар
қоймасын
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |