Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Халықаралық қатынастар факультеті
КАФЕДРА «ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР»
СӨЖ
Тақырыбы: Қырғи қабақ соғыс кезіндегі Шығыстағы халықаралық қатынастар
Орындаған: Айнагулова М
Қабылдаған: Омарова Ү.А
Алматы, 2024 жыл
Қырғи қабақ соғысы
Қырғи қабақ соғысы (орыс. Холодная война, ағылш. Cold War) — АҚШ пен Кеңес Одағы және олардың одақтастары
Батыс және Шығыс блоктар арасындағы геосаяси шиелен с кезең . "Соғыс" аталғанымен АҚШ пен КСРО-ның арасында
т келей соғыс болған жоқ, олар тек идеологияларын (капитализм, демократия мен коммунизм қарсыластығы)
басқа мемлекеттерге тарату жән ықпал ету аясын кеңейту арқылы әлемд к үстемд к үш н күрес .
2-дүниежүз л к соғыс аяқталғаннан кей н Гитлерге қарсы одақ ыдырап, КСРО мен АҚШ басшылары дүние жүз н қайта саяси бөл ске салды. КСРО Шығыс және
Орталық Еуропа елдер не социалистт к жүйен енг зд . Ал АҚШ бастаған Батыс Еуропа елдер “коммунист к ағымды” әлемге таратпауға, бұрынғы жүйен сақтапқалуға тырысты. АҚШ
пен Батыс Еуропа елдер КСРО мен социалистт к жүйеге қарсы тұру үш н НАТО соғыс блог не б р кт . Ал КСРО бастаған социалистт к елдер Варшава шартынқұрды
. Ек жақ та жанталаса қаруланып, ядролық, химиялық,
биологиялық қарулар жасауға к р ст . Ек жүйен ң бақталас-тығы қоғамның барлық салаларында (ғылымда, өнд р сте
, баспасөзде, өнерде, т.б.) жалғасып жатты. Ғылым мен техниканың соңғы
жаңалықтары соғыс мақсатына бағытталды. Идеологиялық мақсатта әр түрл радиостанциялар ашылды (“Америка дауысы”,
“Азаттық”, т.б.). Ек саяси жүйе арасындағы текет рес нәтижес нде
Кореяда, Вьетнамда, Ауғанстанда, Таяу Шығыс, Латын Америкасы және Африка елдер нде әскери қақтығыстар жи болып тұрды.
Нәтижес нде социолист к жүйе дағдарысқа ұшырап, 1985 ж. Кеңес
Одағында басталған қайта құру саясатынан кей н социолист к елдер нарықтық қатынастарға көше бастады. 1991 жылы КСРО-ның
тарауымен Қырғи Қабақ Соғыс аяқталды.[1]
Тарих және саясаттануда қолданатын ұғым, Ек нш дүниежүз л к соғысынан кей н бастап Кеңес Одағының ыдырауына дей н созылған АҚШ басқарған "
батыс мемлекеттер н ң" және КСРО басқарған социалист к лагер н ң идеологиялық қақтығысы (яғни либерал және коммунист к ек идеологиясының қақтығысы) және сол себептен жүрг з лген
АҚШ пен КСРО арасында қаруландыру бәсекес .
Мақсаты мен м ндеттер . Бұл курстық жұмыстағы басты мақсатым халықаралық жағдайлардағы ең басты мәселеге арналған қырғи-қабақ соғысқа сараптамалықшолу жасап, толыққанды
талдап беру. Бұл үш н мынадай м ндеттерд алдыма қойдым: қырғи-қабақ соғысқа қатысушы р мемлекеттерд ң әрқайсысының өз нд к мақсат-мүдделер
н ашып беру. Курстық жұмыстың мақсаты -
Еуропа және Америка елдер н ң жаңа және қаз рг заман тарихының деретанулық проблемаларын зерттеу. Курсты белг леу қаз рг кезеңдег шет ел және отандықдеректанудың теориясы мен әд с н
, Еуропа және Америка елдер н ң жаңа және қаз рг тарихы бойынша тарихи деректерд здест руд ң шеберл г мен белг ленед . Осыған байланысты курста тарихиқұжаттардың қалай және қайда сақталуы туралы
ақпарат түс н г бер лед , аталған мамандықтың проблемалары бойынша маңызды публикациялар мен библиографиялық дерктер бойынша анықтама бер лед . Жаңа және қаз рг замандағы Батыс елдер н ң
деректер аймақ және ел бойынша р ктелген.
Тақырыптың зерттелу деңгей . Зерттеуш Берге И. В. «Қырғи қабақ соғысының» туындауының себептер н көрсетуд мұнда үш басты себеп орын алған. 1) 1917 жылғыРесейдег Ұлы Қазан
революциясы әлемд ек қарама-қайшы бөл кке (социализм мен капитализм) бөлд . Сөйт п «Қырғи қабақ соғысының» басталуы механизм н ске қосты. 2) Ек нш дүниежүз л к соғысы кезең ндег державалардың ықпал
ету аймақтары үш н күрес .Сондай ақ осы кезеңдег социализм мен капитализм арасындағы қайшылықтың белең алуы. 3) Ядролық жаппай құрып жою қаруыныңпайда
болуы - әлемд к саясатқа мүлде өзгеше сипат берд .
«Үлкен үшт кт ң» үш нш кездесу н - Берлин (Потсдам) конференциясын айтуға болады. Ол Берлинн ң жанындағы Потсдам калашығында 17 ш лде-2 тамыз1945 жылы өтт .
АҚШ-тан 1945 жылы сәу рде қайтыс болған Франклин Рузвельтт ң орнына болған Гарри Трумэн, Ұлыбритания - Уинстон Черчилль, КСРО - Сталин қатысты. Алайда конференция барысында күтпеген
оқиға болды. Соғыстан кей нг парламент сайлауында Черчилль бастаған консерваторлар жең л с тапты. Тұңғыш рет лейбористер көп орынға ие болып, оның лидерКлемент Эттли
үк метт басқарды. Ол жаңа құраммен Потсдамға келд . Қырым конференциясымен салыстырғанда «Үлкен үшт к» құрамы жаңарды,
Осы жылдары аймақтық шиеленс ошақтары қалыптасты. Таяу Шығыста соғыстың аяқталуы Палестина халықтары еврейлер мен арабтар арасында қайшылықтыңөсуне әкеп соқты.
Палестина (Жерорта теңз мен Аравия шөлейтт арасындағы құнарлы жер) ежелден иврий (еврей) халқы орналасқан жер. Осы халық б.э.д. XI ғасырда өз мемлекетнқұрған.
Палестинаны Египет, Ассирия, Вавилон сияқты күшт көршлер қайта-қайта жаулап алып отырған. Ол Рим империясының құрамына енген сон, еврейлер тәуелсздкалу үшн брнеше рет көтерлске шыққан
. Олардың көтерлстер аяусыз басылып отырылған. Еврейлердң дни өмрнң басты орталығы -Иерусалим храмы бұзылды. Еврейлер Палестинадан
көшп, Еуропа мен Таяу Шығыс елдерне қоныстанды. Жаңа жерлерде олар өз дндерн (иудаизм) сақтады және жерглкт халықтар арасында сңп кетпед . Әр елде оларғаәр түрл қарады. XIX ғасырдың соңында
Еуропада антисемитизм (еврейлерге жау ретнде қарау) күшейд . Еврейлер қайда жүрсе де пана табуға тырысып, өз ұлттық мемлекетн құруға
әрекеттенд . Олар осындай мемлекет үшн Палестинаны таңдап алды. Еврейлер Палестинаға жиналды. Осман империясы құлаған соң Палестинаны басқарғанағылшындар
еврейлердң өз ұлттық ошағын құруын қолдады. Жерглкт палестиндк арабтар бұған мүлдем қарсы болды. Екнш дүниежүзлк соғыс кезндег еврейлер трагедиясы
Палестинада өз мемлекетн құру үшн қозғалысты одан сайын жандандырды. Ағылшындар Палестинада еврейлер мен арабтар арасында туындаған қайшылықтышешуге дәрменсздк көрсетт . Соғыс
аяқталған соң Палестинаға еврей эмигранттары ағылды. Олар бұл мәселен шешуд БҰҰ-на тапсырды.
мемлекет мен арабтық Палестина деп бөлу жөн нде жоспар жасап бек тт . Осы кезеңнен бастап онда қарулы қақтығыстар орын алды. Израиль мемлекет құрылып, одан ағылшын әскерлер
шығарылған соң жет араб мемлекет б р г п Израильге қарсы шықты. Б р нш араб-израиль соғысы басталды. 1949 жылы БҰҰ-ның араласуымен мәм ле жасалынды. Израиль өз н ң өм р сүру
құқын сақтап қалды, алайда оны араб мемлекеттер мойындамады. Араб Палестина мемлекет құрылмады, оның территориясының б разын Израиль, б разын арабелдер басып алды.
1947 жылы Британ парламент Үнд станның тәуелс зд кке көшу жоспарын бек тт . Жоспар елд Үнд стан және Пәк стан деп
Достарыңызбен бөлісу: |