Kadasheva Zh.K., PhD,
https://orcid.org/0000-0002-7633-5566
NCJS «Kh. Dosmukhamedov Atyrau University», Atyrau, Student avenue, Bulding 1, 060011,
Kazakhstan,
dikuwa_90@mail.ru
Kabiyev E.S, doctoral student,
https://orcid.org/0000-0002-4600-6550
NCJS «Kh. Dosmukhamedov Atyrau University», Atyrau, Student avenue, Bulding 1, 060011,
Kazakhstan,
e.kabiev@asu.edu.kz
КАСПИЙ МАҢЫ ТҦЗДЫ ЖЕРЛЕРІНДЕ СУАРМАЛЫ ЖАЙЫЛЫМДАР ҚҦРУ
DEVELOPMENT OF IRRIGATED PASTURES ON THE SALT LANDS OF THE
CASPIAN LAND
Аннотация
Аридті экожҥйелерде суармалы дақылдардың ӛсуі мен дамуын анықтайтын негізгі
фактор топырақтың тҧздылығы болып табылады. Тҧзды жерлерді ҧзақ уақыт (50 жылдан
астам) игергеннен кейін оларды коллекторлық-дренаждық жҥйелер фонында тҧздарды жуу
арқылы жақсартудың тиімсіздігі анықталды және осыған байланысты қазіргі жағдайда кҥрестің
негізгі бағыты кәдеге жарату коэффициентімен (КЗИ) 0,4 жерді суару ҥшін
пайдаланылмайтындардың арасында шашыраңқы дамыған шағын аудандарда (40-100 га) тҧзға
тӛзімді дақылдарды іріктеу қалады. Суарылмайтын аумақтар бҧл жағдайда кӛрші суармалы
алқаптардан ағып жатқан минералданған сулардың аэрация және жинақталу аймағы қызметін
атқарады. Осылайша, топырақтың жоғарғы (0-70 см) горизонттарында топырақтардың тҧз
режимінің оң балансы орташа деңгейде сақталады.
Ал жоғары тҧзға тӛзімділікті жоғары ӛнімділікпен ҥйлестіретін дақылдарды іріктеу
арқылы суармалы жайылымдар ҥшін топырақты орташа дәрежеде сортаңдандыруға болады.
Тҧздану дәрежесі бойынша ерекшеленетін суармалы дақылдардың ҥлкен жиынтығымен
жҥргізілген ҧзақ мерзімді тәжірибелер суармалы жайылым ҥшін сортаң жерлерді игерудің
жоғары тиімділігін растады.
Таңдалған дақылдардың ішінен 492,1-ден 531,2 ц/га шабындық-жайылымдық
массасының тҧрақты жоғары ӛнімділігін қамтамасыз ететін
қылтықсыз арпабас мен кәдімгі
тарғақшӛптің
қатысуымен тҥйежоңышқа оның шӛп қоспалары жоғары тҧзға тӛзімділігімен
және климаттық анықталған ӛнімділігімен ерекшеленеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
