Жұмыс бағдарламасы «Теориялық және қолданбалы механика»

Факультетің деканы _________М.Қ. Кудерин «___»__________200__ ж.

Материалдық денелердің тепе-тендігін және қозғалыстың жалпы заңдарын; типтік технологиялық конструкциялардың есеп алгоритмдердін және модельдердін құрастыру. Бұл – сала жаңа жабдықтарды құрастыру немесе істеп тұрған жабдықтардың сенімділігін жоғарылату жұмыстарының негізгі бөлімі.

- әр түрлі күш жүйелерінің негізгі тепе-тендік шарттарын

- дененің әр түрлі қозғалыстағы кинематикалық сипаттамаларын анықтауға арналған әдістерді

- әр түрлі күштердің әрекетінен жилжийтын объектінің динамикалық сипаттамаларын анықтауға арналған әдістерді

- машина бөлшектерін, материалдар кедергісі бөлімінің негізгі ережелерін
Пәнді игеруде студенттер істей білуге тиісті:

- материалдарды дұрыс тандап алу

- есеп моделін құрастыру

- соған сәйкес есептерді шығару.

Бағдарлама «Математика», «Инженерлік графика» және «Физика» пәндердің базасына негізделген.

Тематический план Форма

дисциплины Ф СО ПГУ 7.18.2/07
3 ПӘН МАЗМҰНЫ

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№ п/п	Тақырып атауы	Сағаттың саны
		Дәріс	Тәжірибелік.	СӨЖ
1	2	3	4	5
1	Кіріспе	1	-	2
2	1 тақырып. Машинажасау бүйымдарын сенімді пайдаланудың және есептеудің, жобалаудың күрылымдаудын жалпы принциптері	3	6	12
3	2 тақырып. Теориялық механика.	3	8	16
4	3 тақырып. Материалдар кедергісі	3	10	24
5	4 тақырып. Машиналар мен механизмдер теориясы	3	2	24
6	5 тақырып. Машина бөлшектері	2	4	12
БАРЛЫҒЫ:		15	30	90

Тематический план Форма

1.1. Машинажасау бүйымдарынын жобалау және күрылымдау ерекшеліктері.

1. 
   Негізгі үғымдар мен анықтамалар. Машинажасау бүйымы. Машина, жабдықтар, аппарат, қондырғы, аспап, механизм, бөлшек, жинақтау бірлігі. Машинажасау бүйымдарын стандарттау негіздері.
   
2. 
   Машинажасау бүйымдарына койылатын талаптар. Беріктік, қатаңдык, тозуға төзімділік, қызуға төзімділік, дірілге орнықтылық, орнықтылық, түмшалылық - бүйым бөлшектері жүмыс қабілеттілігінін басты талаптары.
   

1. 
   Бөлшектің есептік үлгілері: геометриялық формасының үлгісі (бір-; екі-; үш өлшемді дене); жүктелу үлгісі (кадалған, тараған, статикалық, динамикалық, азциклдық, көпциклді жүктемелер); конструкциялык материалдар үлгісі (түтас; серпімді; сызықгы-деформацияланатын; изотропты орталық); шекті күй үлгісі (үлкен кайтымсыз деформация; морт қирау, коррозиялык немесе эррозиялық тозу, түмшалылықты жоғалту т.б.).
   
2. 
   Машинажасау бүйымдарының типтік элементтері. Элементтерді есептік үлгілерінің ортақтығына (сырық, жүқа қабырғалы кабықша, массив) және аткаратын кызымет (мойынтіректер, жалғастырғыштар, біліктер) ортақтығына байланысты жіктеу.
   

1. 
   Абсолютты қатты дене. Статика негізгі анықтамалары және аксиомалары. Күштердің нүктеге және оське қатысты моменті. Параллельді күштер жүйесі. Қос күштер жүйесі. Қос күштер. Күштерді белгіленген центірге келтіру. Байланыс реакцияларын аныктау.
   
2. 
   Нүкте және дене кинематикасы. Қатты дененің ілгерлемелі, айналмалы, жазық параллельді козғалысы. Қатты дененің күрделі қозғалысы.
   
3. 
   Материалдық нүкте және дененің динамикасы. Кинетостатика негіздері. Жүмыс және қуат. Кинетикалык момент өзгеруі туралы теорема. Кинетикалык энергия өзгеруі туралы теорема. Динамиканын негізгі теоремасы.
   

3.1. Бөлшектің кернеулі-деформациялык күйі. Негізгі гипотезалар және болжамдар. Қима әдісі. Кернеулер-ішкі күштер өлшемі.

3.2. Созылу және сығылу. Созылу және сығылу деформациясына байланысты бойлық күштер. Бойлык күштер эпюрларын түрғызу. Созылған (сығылған) сырыктар көлденең қималарындағы кернеулер. Созылу және сығылу деформациялары бойынша беріктікке есептеу. Серпімді созылу және сығылу деформациялары. Гук заңы. Пуассон коэффициенті. Материалдарды механикалық сынау.

3.3. Ығысу (қиылу). Ығысу кезеңіндегі кернеулер. Ығысу деформацияларынын есептік тәуелділіктері. Ығысуға байланысты деформациялар және Гук заңы. Жанама кернеулердін жүптык заңы. Сығылу кезеңіндегі көлбеулік кималарда кернеулер. Басты кернеулер.

3.4. Жазық қималардың геометриялық сипаттамалары. Аудандардың статикалық моменттері. Полярлык инерция моменті. Осьтік инерция моменті. Осьтерді параллельді ығыстыру кезеңіндегі инерция моменті. Басты осьтер және инерция басты моменттері.

5. 
   Бүралу. Шеңберлі цилиндр бүралу туралы түсініктер. Бүралу моменттер эпюрлары. Білік бүралу кезеңіндегі кернеулер және деформациялар. Бүралу кезеңіндегі беріктікке және қатаңдыкка есептеулер.
   
6. 
   Иілу. Негізгі түсініктер. Арқалықтар қималарындағы көлденен күштер және иілу моменттері. Көлденең күштер және иілу моменттер эпюрлары. Иілу кезеңіндегі нормальдык кернеулер. Иілу кезеңіндегі беріктікке есептеулер. Иілу кезеңіндегі сызықтык және бүрыштык ығысулар туралы түсініктер.
   
7. 
   Деформацияланған күйлер күрделі түрлері. Иілу және бүралу. Беріктік гипотезалары. Иілу және бүралу. Бүралу және созылу (сығылу). Айналу қабықшаларды есептеу.
   
8. 
   Сығылған сырықтардың орныктылығы. Эйлер формуласының қолдану шектері. Орныктылыкка есептеулер. Динамикалық жүктелу кезеңіндегі беріктік. Қажу қирауы туралы негізгі түсініктер. Қажу шегіне ыкпалдайтын жағдайлар. Қажу кезеңіндегі есептеулер4. Машиналар мен механизмдер теоремасы.
   

4.1. Машиналар мен механизмдер құрылымының негіздері. Кинематикалық жұптар классификациясы. Жоғары және төменгі жұптар. Кинематикалық тізбектер. Кинематикалық тізбектердің структуралық байланыстары. Механизмнің еркіндік саны. Жазык механизмдер кұрылуы. Жазык механизмдер классификациясы. Структуралық топтарға механизмдерді жіктеу. Механизм классын аныктау.

4.2. Механизмдердің кинематикалык сипаттамалары. Кинематикалық талдау мақсаттары. Рычагті, жұдырықшалы және тісті механизмдерді кинематикалык талдау кезеңіндегі орын-жағдайлар, жылдамдыктар, үдеулер пландары.

4.3. Механизмдердің күш анализі және теңгеруі. Кинематикалық жұптардағы күштер әсері. Структуралық топтар (Ассур топтары) және механизмнің статикалық анықталу шарты. Жазык механизмдер звеноларындағы инерция күштері. Күш талдауыиың графикалық әдісі (күштердің пландар әдісі). Жуковский теоремасы бойынша теңгеруші күшті анықтау. Кинематикалык жүптардағы үйкеліс. Үйкеліс түрлері. Тыныштык және қозғалыс үйкеліс коэффициенттері. Майланбаған беттер үйкелісінің негізгі заңдылықтары. Салыстырмалы жылдамдыққа және үйкеліс күшінің байланысы. Ілгерлемелі, айналмалы, бұралмалы жұптардағы үйкеліс күшін анықтау. Тербеліс үйкелісі.

5.1. Өнеркәсіп саласындағы колданылатын конструкциялык материалдар негізгі сипаттамалары. Материалдарға қойылатын негізгі талаптар. Негізгі металлдар және олардың коспалары, касиеттері, колдану жағдайлары. Құнды және сирек материалдарды үнемдеу жолдары.

3. 
   Айналмалы қозғалыс параметрлерін өзгертуші және беруші фрикциялық механизмдер. Белдікті берілістер. Жалпы мағүлматтар. Кинематикалық және геометриялық параметрлері. Белдіктердегі күштер және кернеулер. Беріліс жұмыс кабілеттілігінің негізгі критерийлары. Дөңгелектер конструкциялары.
   
4. 
   Айналмалы қозғалысты беретін және параметрлерін өзгертетін тісті берілістер. Новиков ілінісі, қиғаш тісті, шевронды және конустық берілістер геометриялық есептеуінін ерекшеліктері. Іліністегі күштер. Тістердің закымдануының түрлері және түйісу мен иілу кернеулеріне байланысты қажуға есептеуі.
   

5. 
   Шынжырлы берілістер. Жалпы мағлұматтар. Беріліс кинематикасы. Беріліс элементтеріндегі күштер. Жүмыс кабілеттілігінің басты шарты бойынша беріліс элементтерін есептеу. Жүлдызшалар мен шынжырлар.
   
6. 
   Механизмдер тірек кұрылғылары және жүк әсерін көтеретін бөлшектер.
   

2. 
   Біліктер мен өстер тіректері. Тіректерге әсер етуші күщтер. Мойынтіректердің классификациясы. Сырғанау мойынтіректері. Жалпы сипаттамасы. Үйкеліс жұптар элементерінің материалдары мен құрылымдары. Зақьімдану түрлері. Жүп көтерімділік кабілеттілігінің есептеу ерекшеліктері. Сенімділікті бағалау.
   
3. 
   Тербеліс мойынтіректері. Жалпы сипаттамасы. Негізгі құрылымдарының түрлері. Зақымдар түрлері. Мойынтіректерді таңдау және жүмыс мерзімділігін анықтау.
   
4. 
   Механикалық жетектер жалғастырғыштары. Жалпы мағлұматтар және классификация. Жалғастырғыштар негізгі түрлері, есептеу ерекшеліктері.
   

1. 
   Қозғалмасты орналасқан бөлшектер арасында жүктеме беру және өз-ара бекіту әдістері. Біріктірулердің жалпы сипаттамасы және классификациясы.
   
2. 
   Ажыратылмайтын біріктірулер: пісірілген, дәнекерленген, жапсырылған, тойтармалы, тығыздықты. Жалпы мағлүматтар және сипаттамасы. Жұмыс кабілеттілігінің критерийлері, жобалау негіздері мен есептеулері.
   
3. 
   Бұрандамалы біріктірулер. Біріктіру жалпы сипаттамасы. Жүктелу ерекшеліктері, жұмыс қабілеттілігінің критерийлері мен есептеулері. Біріктірулерді жобалау негіздері.
   
4. 
   "Білік-күпшек" біріктірулер түрлері: кілтекті, штифтті, профильді. Жалпы сипаттамасы, жұмыс қабілеттілігінің критерийлері және есептеулері. Біріктірулерді жобалау негіздері.
   

8. 
   Қозғалмасты біріктірулердің қымтау құрылғылары. Фланецті ріктірулердің түрлері мен негізделуі. Біріктірулерде әсер етуші күштер. Біріктірудің тұмшалылығы. Фланецті біріктірулер элементтерін ерікгікке есептеу.
   
9. 
   Қозғалмалы біріктірулерді кымтау. Қымтау түрлері. Сальникті қымтау. Тұмшалылық шарты. Бүйіржакты қымтау. Майлау материалдары мен құрылғылары.
   

Ұсынылатын әдебиет: [1, б. 86 – 94].

Ұсынылатын әдебиет: [1, б. 127 – 135].

Ұсынылатын әдебиет: [3, б. 93 – 103].

Ұсынылатын әдебиет: [3, б. 164 – 172].

Ұсынылатын әдебиет: [3, б. 259 – 263].

Ұсынылатын әдебиет: [8, б. 432 – 435].

Тақырып – Өзекті тіреу конструкциясы және су қойма есеп - қисабы.

Выписка из рабочего Форма

специальности

1. Жолдасбеков Ө.А., Сағитов М.Н. Теориялық механика. «Мектеп», Алматы, 1983. 1,2 бөлімдер.

2. 
   Жолдасбеков Ө.А., Сағитов М.Н. Кинематика есептері және оларды шешу жолдары. «Мектеп», Алматы, 1985.
   
3. 
   Заблонский К.И., Беляев М.С., Телис И.Я. и др. Прикладная механика -Киев: Выща шк, 1984. - 280с.
   
4. 
   Иосилевич Г.Б., Строганов Г.Б., Маслов Г.С. Прикладная механика: Учеб. для вузов/ под ред. Г.Б. Иосилевича- М.: Высш. шк., 1989. - 351с.
   

6. Түсіпов А. Материалдар кедергісі. «Ғылым», Алматы, 1992.

7. Үркімбаев М., Жүнісбеков С. Материалдар кедергісі теорияларының негіздері. Алматы, «Білім», 1994, 224 бет.

Қосымша:

8. 
   Артоболевский И.И. Теория механизмов и машин. М.: Наука, 1988.
   
9. 
   Ицкович Г.М. Сопротивление материалов. М.: Высш. шк., 1998 - 368 с.
   

10. 
    Курмаз Л.В. Скойбеда А.Т. Детали машин. Проектирование. Справочное учебно-методическое пособие. -М.: Высш. шк. , 2004. - 309 с.
    
11. 
    Решетов Д.Н. Детали машин. - М.: Машиностроение, 1974. - 656 с.
    

Абсолютті қатты дене және материялық нүкте. Күш. Күштердің жүйесі. Күштердің теңдеу жүйесі. Күштер жүйесінің теңгеруші күші. Баламалы күштер жүйесі. Күштер жүйесінің тең әрекетті күші. Статиканың аксиомалары. Байланыстар және олардың реакциялары. Күштерді қосудың геометриялық тәсілі. Жинақтық күштердің тең әрекетті күші. Күштерді жіктеу. Осьпен жазықтыққа күштің проекциясы. Күштерді қосу және аналитикалық тапсырма тәсілі. Жинақтық күштер жүйесінің тепе-теңдігі.

Нүктеге қатысты момент күші. Қос күш. Қос күштің моменті. Күшті параллельдік тасымалдау туралы теорема. Күш жүйесін берілген нүктеге келтіру. Күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары. Тең әрекетті күштің моменті туралы теорема.

Жалпақ күш жүйесі. Жалпақ күш жүйесінің тепе-теңдігі. Параллельдік күштердің жағдайлары. Кеңістік күш жүйесі. Оське қатысты күш моменті. Күш жүйесінің бас моментін және бас векторын есептеп шығару. Кеңістік күш жүйесінің тепе-теңдігі.

Нүктенің кинематикасы. Нүкте қозғалысын беру тәсілі. Қозғалысты векторлық, координаттық және табиғи қозғалысты беру тәсілі арқылы нүктенің жылдамдық пен үдеуін анықтау. Қатты дененің кинематикасы. Қатты дененің ілгерлемелі және айналмалы қозғалыстары.

Нүктенің күрделі қозғалысы. Салыстырмалы, тасымалды және абсолют қозғалыстар. Жылдамдықтарды қосу. Ілгерлемелі тасымалды қозғалыстағы үдеулерді қосу. Жалпы жағдайдағы нүктенің күрделі қозғалысы.

Динамиканың заңдары. Материялық нүкте қозғалысының дифференциалдық теңдеулері. Нүкте динамикасының негізгі міндеттері. Нүкте динамикасының жалпы теоремалары. Нүктенің қозғалыс мөлшері. Күш импулсі. Нүктенің қозғалыс мөлшерін өзгерту туралы теорема. Жұмыс. Қуат. Нүктенің кинетикалық энергиясы. Нүктенің кинетикалық энергиясын өзгерту туралы теориясы.

Серпімді және пластикалық деформациялар. Құрылым элементтерінің беріктігі, қатқылдығы және орнықтылығы. Материалдар кедергісінде қолданылатын гипотезалар. Ішкісерпімді күштер. Ішкі күш факторлары. Кернеулер. Нүктедегі кернеу күйі туралы ұғымы. Орын ауыстыру және деформациялар. Нүктедегі деформацияланған күй туралы ереже.

Кернеулерді анықтау. Орын ауыстыру және деформацияларды анықтау. Материалдарды созылуға және қысылуға сынау. Беріктік және қатқылдыққа есептер.

Таза ығысуда орын ауыстыру, деформацияларды және кернеулерді анықтау. көлденең қимадағы дөнгелек біліктерді ығысу кезіндегі орын ауыстыруы, деформацияларды және кернеулерді анықтау. Бұралу кезінде беріктікке және қатқылдыққа есеп шығару.

Бөрененің түзу иілімі кезіндегі нормаль және жанама кернеулерді анықтау. Қиғаш (күрделі) иілім. Беріктікке есеп шығару.

Пластикалық және қираудағы гипотезалар. Өзекке түсетін салмақ әрекетінің жалпы жағдайы кезінде беріктікке есеп шығару.

Қысылған өзектердің орнықтылығы. Эйлер есебі. Өзек шеттерін бекіту тәсілінің критикалық күшке әсеріі. Эйлер формуласын қолдану шектері. Критикалық кернеулерді анықтауға арналған эмпириялық формулалар

Негізгі анықтамалар. Симметриялық циклдегі қажыу кисықтары. Шыдамдылық шегі. Цикл амплитудаларының және шек кернеулерінің диаграммасы. Шыдамдылық шегіне ықпал жасайтын факторлар. Симметриялық және асимметриялық кернеу цикліндегі беріктік қорының коэффициентін анықтау.

Бұрандалы және алынбайтын қосылыстар. Біліктер, осьтер, шпонкалы және тісті қосылыстар. Подшипниктер. Муфталар.

Қайысты, шынжырлы және тісті берілістер. Олардың ұйымдастырылуы, жетістіктері, кемшіліктері және қолдану аймағы. Есептің ерекшеліктері және негізгі параметрлері жайында қысқаша мәліметтер.