Таным философиялық мәселе ретінде
Жоспары:
1. Танымның субъектісі мен объектісі.
2. Философиядағы шындық мәселесі.
3. Ақиқат өлшемдері.
Таным - бұл іс-әрекеттің және қарым-қатынастың идеалды жоспарларын
құру, тәжірибенің әртүрлі контекстерін синтездеу кезінде адамның
әлеммен және басқа адамдармен өзара әрекеттесуіне ықпал ететін
символдық жүйелерді құру процесін сипаттайтын философиялық
категория.»
Таным субъектісі - танымдық іс-әрекетті белсенді жүзеге асыратын білім
өндірушісі. Таным субъектісі, ең алдымен, тұлға. Ол тікелей білу
қабілетіне ие.
Таным объектісі - бұл субъектінің танымдық іс-әрекеті, оның танымдық
ойының көзқарасы аясында пайда болған болмыстың фрагменті.
Адам баласы ақыл, сана сезім, ойлаудың иесі болғандықтан ол өзінің
қоршаған әлемін тануға, оның ақиқатына көз жеткізуге талпынады. Және
бізді қоршаған әлемде адам баласы өзінің айналасындағы табиғи
әлемдерді, белгісіз құбылыстарды, ондағы рухани және материялдық
әлемді тереңірек түсіну үшін осы түсініксіз, ақиқаты танылмаған
құпияларлың сырын тануға үңіледі, даму заңдылықтарын білуге ұмтылады
және қоғамдағы басқа адамдармен қарым-қатынасын анықтайды. Өмір
философиясында саналы деген әрбір адам дүние болмысындағы ақиқатқа
қол жеткізгісі, түсінгісі келеді. Бірақ, меніңше, ақиқатқа кез-келген адам
қол жеткізе алмайды.
Танымның теориялық нысаны болған ақиқатқа ғалымдар әртүрлі
анықтамалар береді. Ақиқат дегеніміз – объектіге сәйкес біздің
білімімізбен дәлелденген шындық туралы білім. Ақиқат ұғымының түп
бастауы сонау ежелгі грекиядан бастау алады. Атақты грек философы
Аристотель ақиқатқа мынадай анықтама берген: «Ақиқат - ол сананың,
ойлау мен заттың, білім мен шындықтың болмыспен сейкестігі» (Истина -
это соответствие мысли и предмета, знания и действительности). Яғни
таным тұрғысынан обьект ақиқат деп танылуы үшін ол шындыққа сәйкес
дәлелденген болуы тиіс.
Негізінен философия ұғымының негізгі мақсаттарының бірі - ақиқатты
зерттеу, тану, шындыққа көз жеткізу екенін білеміз. «Ғылымның мұраты –
бар тылсымның сырын айқындау, барлықтың ақиқатын ашу, соның
негізінде, сол барлықтан заңды түрде туындайтын немесе міндетті түрде
шығатын, шыға алатын нәрселерді анықтау» ақиқат критерийлері - бұл
тәсіл, ол білім арқылы, оның пән сәйкес келетін, қате ерекшелеуге болады.
ежелгі дәуірден философтар дамытуға ұмтылды білім теориясын, дау
тудыруы және зерттеу бойынша объектінің талдау жалған тұжырымға
әкелмейді, әр түрлі абсолютті шыншылдық болады емес. ежелгі ғалымдар
Парменид, Платон, Рене Dekart, ал кейінірек ортағасырлық теолог
Августин туа біткен шынайы ұсыныстарын және ұғымдардың
доктринасын әзірледі. білім туралы айта отырып, олар субъектілерінің
қасиеттері, сапасы мен табиғат талдау объективтілігін және дәлдігін
анықтау үшін белгілері іздеген. Сондықтан, ақиқат критерийлері
танымның объективті шындықты анықтау арқылы өлшем болып
табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |