Курсы: IІ семестрі:і оқу сағатының көлемі

азамат- гражданин

мерзім-срок

кепілақы- задаток

қарыз- долг

ақша- деньги

уәде- обещание

қайтарып беру- вернуть, возвращать

алу-брать

кабылдап алу- принять

уақытында-вовремя

кепіл ақы- задаток

жеке куәлік - удостоверение личности

жалақы- зарплата

мөр - печатъ

Қол -подпись

Сену -верить

сеніп тапсыру- доверять

беру - давать , выдавать

куәландыру - удостоверять

алу - получать

қою, басу- поставить

№8 тақырып: Еңбек шарты, ұжымдық еңбек шарты

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

1. 
   Тақырыбы: Еңбек шарты, ұжымдық еңбек шарты
   

2. 
   Мақсаты: Біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру, үйрену.
   

3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша шарт, келісімшарт ерекшеліктері туралы білімін тереңдетіп, бағыт беру.
   
2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша Құжаттарды сауатты, тыңғылықты, тапсырмалы жедел орындауға дағдыландыру
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша белгілі бір ортаның атқаратын жұмыстарына байланысты мәселелерде арнайы, заңды қолданылатын құжаттарды дұрыс толтырып, іске асыруға машықтандыру.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы тапсырма, бақылау жұмыстары арқылы дұрыс сөйлеу, жазу қабілетін машықтандыру.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар: Еңбек шарты, ұжымдық еңбек шарты, ерекшеліктері.
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
   

Үй тапсырмасын сұрау – 20 минут

Жаңа тақырып – 20 минут

Жаңа сабақ бекіту – 5 минут

Мәтінмен жұмыс – 25 минут

Бақылау жұмыстары – 15 минут

Үй тапсырмасын беру – 5 минут

Студенттің білімін бағалау – 5 минут

6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: аударма жұмысын жасату, сұрақ-жауап, жаттығу жұмысы.
   

7. 
   Көрнекі құралдар: Құжат үлгілері, кесте, үлестірмелі карточкалар.
   

8. 
   Тапсырмалар:
   

Келісім-шарт–жеке түлғалардың және заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуді, өзгертуді және тоқтатуды реттейтін, нотариалды түрде куәландырылатын ресми құжат.

Шарттың (келісім-шарттың) жазбаша түрінде жасалынатын мәміленің мазмұны толық көрсетіледі, екі жақ (тараптар) немесе тараптардың өкілеттігі берілген адамдар қол қояды, мәтінді нотариус бекітеді.

Шарт мынадай жағдайларда жасалады:

1. Жылжымайтын мүлік жөніндегі мәмілелер:

а) тұрғын үйді сатып алу — сату туралы; ә) тұрғын үйді сыйға беру туралы;

б) тұрғын үйді ауыстыру туралы.

2. Жер учаскелері туралы мәмілелер:

а) жер учаскесін сыйға беру туралы келісім-шарт; ә) жер учаскесін ауыстыру туралы келісім-шарт;

б) жер учаскесін сатып алу - сату туралы келісім-шарт.

3. Көлік құралдары жөніндегі мәмілелер:

а) автомашинаны сатып алу — сату жөніндегі келісім-шарт; ә) автомашинаны залогқа беру жөніндегі келісім-шарт;

б) автомашинаны сыйға беру жөніндегі келісім-шарт.

4. Ақша қаражатын заемға алу — заемға беру жөніндегі мәмілелер: а) процент төлеу арқылы ақша алу туралы келісім-шарт;

ә) айып төлеу арқылы ақша алу туралы келісім-шарт.

сөздік

шарт - договор

қол қоюшылар - подписавшиеся

төменде қол қоюшылар - нижеподписавшиеся

сату — сатып алу - купля-продажа

маған тиеселі - принадлежащий мне

жеке басы - личностъ

іс-әрекетке қабілеті-дееспособность

анықталды - установлен

тексерілді - проверен

тіркелді - зарегистрирован

қол қойылды - подписан

мәміле-сделка

мекен-жайда тұратын-проживающий по адресу

берілген -выданный

жекеменшік құқығы бойынша -по праву собственности

келісім шарттың негізінде -на основании договора

жалпы пайдалы ауданы -общая полезная площадь

шаршы метр-кв. метр

құрайды -составляет

осы уақытқа дейін -до настоящего времени

тыйым салынбаған -под арестом не состоит

бағалау- оценивать

9. 
   Бақылау жұмыстары:
   

Белгілі бір жас пен білім дәрежесіне жеткеннен кейін, жұмысқа тұрғандардың әрқайсысының енбек жолы осы құжаттан басталады.

Еңбек шарты заңмен рәсімделген екі жақтың (әдетте "жұмыс беруші" және "жұмысшы" деп аталады), нақты бір міндеттерді өзіне ерікті түрде алу туралы жазбаша келісімі болып табылады.

Аталған міндеттемелерді нақты анықталған шарттар негізінде уақыттың белгілі бір мерзімі аралығында орындайтындықтары баяндалады. Басқа кез келген құжат еңбек келісімінің де өзіндік құрылымы мен мазмұны, рәсімдеу ережелері бар.

Еңбек келісімі жұмысқа орналасқан кезде немесе алдыңғы жасалған келісімнің кейбір шарттары (міндеттер мазмұны, еңбекақы мөлшері, жұмыс жағдайы т.б.) өзгерген жағдайда жасалады. Келісім жасауға ұйым әкімшілігінде белгіленге тәртіп бойынша қаралған жұмысшы арызы негіз болады.
Еңбек келісімі мыналардан тұрады:

1) құжат аты;

2) келісімнің жасалған орны мен күні;

3) екі жақтың толық және шартты атауы;

4) жұмыстың сипаты мен мазмұны, оны орындауға қажетті квалификация дәрежесі;

5) келісім типі (негізгі жұмыс әлде қосымша істелетін жұмыс);

6) келісім түрі (шектеулі мерзімге ме әлде үзақ уақытқа ма);

7) келісімнің уақыты, мерзімі (шектеулі мерзімге жасалған келісім үшін);

8) сынау мерзімі;

9) жұмысшының міндеттері;

10) еңбек жағдайы, еңбекақы төлеу сияқты әкімшіліктің негізгі міндеттерін көрсете отырып жазылған жұмыс беруші міндеттері;

11) жұмысшының еңбек құқын қорғауға қосымша кепілдік беретін мағлұмат;

12) еңбек пен демалыс тәртібінің ерекшеліктері туралы мәлімет;

13) ақшалай берілетін сыйлық көлемі мен оны төлеу тәртібі туралы мәлімет;

14) демалыс алу тәртібі мен оның мерзімі туралы мәлімет;

15) келісім бойынша жасалатын басқа да жағдайлар мен шарттар;

16) келісім бойынша атап өтілетін ерекше жағдайлар (қай кезде келісім бұзылуы немесе қайтарылуы мүмкін);

17) келісім тоқтатылатын жағдай атап көрсетіледі;

18) екі жақтың мекен-жай мен реквизиттері;

19) екі жақтың қойылатын қолы (сигнатура);

20) шартқа қол қойылған күн;

21) келісім қосымшасы (егер бар болса).

Еңбек келісімін безендірудің қызметтік құжаттарды безендірудің жалпы талаптарынан көп айырмашылығы жоқ. Келісім мәтіні А4 форматты қағазда таза, түзетулерсіз басылады. Цифрлар қажет жағдайда жазбаша жазылады.

Енді еңбек келісімінің жазылуына нақтылай тоқталайық.

Автомашинаны сату — сатып алу туралы келісім-шарт.

Алматы қаласы, Қонаев көшесі, 91-үй, 46-пәтер, бір мың тоғыз жүз тоқсан сегізінші жылғы жиырма бірінші қыркүйек

(келісім-шарт жасалған мекен-жай және күні сөзбен жазылады)

Біз, төменде қол қоюшылар, Алматы қаласы "Жетісу" шағын ауданы, 28-үйде тұратын азамат Өмірбаев Асқар Өмірбайұлы, жеке басының куәлігі № 548796, Қазақстан Республикасының ІІМ берген. Алматы қаласы, Райымбек даңғылы, 83-үйде тұратын азамат Қайырбаев Серік, жеке басының куәлігі № 478926, Қазақстан Республикасы IIМ берген, осы келісімшартты жасадық:

1. Мен, азамат Өмірбаев Асқар Өмірбайұлы, "Жигули" маркалы

жеңіл автомашинаны сатамын, кузовның типі_____, шығарылған типі

______, шасси нөмірі ______, двигатель нөмірі ______, мемлекеттік

нөмірі.

Мен, азамат Қайырбаев Серік, көрсетілген автомашинаны сатып аламын.

3. Автомашина___________________теңгеге сатылады

(бағасы толық жазылады)

Көрсетілген соманы келісім-шартқа қол қою кезінде азамат Қайырбаев Серік төлейді. Тараптардың қолы.

1998 жылы 21 қыркүйекте осы келісім-шартты мен, Асқарова Бақыт, Алматы қаласының нотариусы куәландырды.

(нотариалдық кеңсенің атауы, нөмірі, лицензияның нөмірі көрсетіледі)

Осы келісім-шартқа менің қатысуым кезінде Тараптар қол қойды, Тараптардың жеке басы анықталды, олардың құқықтық іс-әрекетке қабілеті және автомашинаның Өмірбаев Асқар Өмірбайұлына тиесілі екендігі тексерілді.

Сату-сатып алу жөніндегі келісім-шарттың мәтіні дауыстап оқылды.

Нөмірі 6 тізбегі тіркелген.

Тариф бойынша________________теңге салық алынды.

Нотариус (қолы)
Коммуникативті компетенция бойынша

1-тапсырма. Қазақ тіліне жазбаша аударыңыз.

Договор купли-продажи, заключили настоящий договор о нижеследующем, указанная квартира, принадлежит гражданину, принадлежит мне, по праву собственности, общая полезная площадь, инвентаризационная стоимость, по справке БТИ, никому не продана, не заложена, под арестом не состоит, в споре не состоит, содержание закона разъяснено, содержание действующего законодательства, договор составлен в трех экземплярах, договор подлежит регистрации.

1. Еңбек шарты дегеніміз не?

2. Ұжымдық еңбек шартын қалай түсінесіз?
1. Ескерту!

Ұжымдық еңбек шарты (Коллективный трудовой договор)

15.05.2007 ж Қазақстан Республикасының №251 – ІІІ Еңбек кодексінің 282 – 284 баптарына сәйкес қызметкерлер тобы мен жұмыс беруші арасындағы еңбек қатынастарын реттейтін ресми құжат болып табылады.

(айы, күні)

(кәсіпорын атауы, кәсіпорын басшысының аты – жөні)

(аты – жөні)

Атқарылатын жұмыс _________________________________________________________

І. Орындаушының міндеттері:

-

-

-

-

-

-

3. Ұжымдық еңбек шартының үлгісімен танысыңыз

Жалпы ережелер, еңбекақы төлеу, еңбекті ұйымдастыру және қорғау, жұмыспен қамту, әлеуметтік еңбек кепілдіктері, кәсіподақ қызметінің кепілдіктері т.б.

10. 
    Пайдаланған әдебиеттер:
    

№9 тақырып: Өтініш, өкімдер т.б.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

1. 
   Тақырыбы: Өтініш, өкімдер т.б.
   

2. 
   Мақсаты: Біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру, үйрену.
   

3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша жазбаша түрде баяндалатын, өтіну, сұрау туралы ресми құжат туралы толық мәлімет беру.
   
2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуын қадағалауға дағдыландыру.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізуге байланысты білімін тереңдетіп, бағыт беру.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы өтініш жазу арқылы ойын дамыту, білу, бір–бірінен ажырату, хабарламаның түрлерін ажырата білу.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар: Өтініш, өкім туралы түсінік.
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
   

Үй тапсырмасын сұрау – 20 минут

Жаңа тақырып – 20 минут

Жаңа сабақ бекіту – 5 минут

Мәтінмен жұмыс – 25 минут

Бақылау жұмыстары – 15 минут

Үй тапсырмасын беру – 5 минут

Студенттің білімін бағалау – 5 минут

6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: аударма жұмысын жасату, сұрақ-жауап, жаттығу жұмысы.
   

7. 
   Көрнекі құралдар: Құжат үлгілері, кесте, үлестірмелі карточкалар.
   
8. 
   Тапсырмалар:
   

Өтініш – азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын, жазбаша түрде баяндалатын, өтіну, сұрау туралы ресми құжат.

Өтініш жазылатын негізгі жағдайлар төмендегідей:

• 
  жұмысқа қабылдау
  
• 
  жұмыстан босату
  
• 
  басқа жұмысқа ауыстыру
  
• 
  кезекті демалыс сұрау
  
• 
  кезектен тыс демалыс сұрау
  
• 
  материалдық көмек (пәтер бөлу), балабақшадан орын бөлу және т.б. туралы сұрау
  
• 
  жалақыны көтеру туралы өтініш айту және т.б.
  

Хабарламаның үш түрі бар: арыз, өтініш және ұсыныс. Олар мазмұны жағынан әртүрлі болып келеді: мысалы, өтініште азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын хабарлама жасалады. Жеке адам өзіне берілген құқықтарды пайдалану үшін өтініш жазады, сонымен қатар өзі жұмыс істейтін ұжымдарда, мекемелерде, өзі тұратын тұрғын үйлерде, мемлекеттік органдар қызметінде байқалған кемшіліктерді атап жазады.

Арызда - азаматтардың заң арқылы қорғалатын жеке құқықтары мен мүдделерінің бұзылу фактісі туралы хабарлама жасалып, оны қалпына келтіру туралы талап-тілек айтылады, хабарлама жасаушының ойынша іс-қимылы дұрыс жүргізілмейтіндіктен өзінің құқықтары мен мүдделерін бұзып отырған мемлекеттік органдардың, мекемелердің, ұйымдардың, лауазымды адамдардың атына сын айтылады.

Ұсыныс — белгілі бір мемлекеттік органның, ұйымның, мекеменің жұмысын жақсартуға жетілдіруге назар аударатын, осыған байланысты қойылған міндеттердің шешудің жолдары ұсынылатын хабарлама түрі.

Хабарламаның барлық түрі мемлекеттік органдардың, ұйымдардың кеңсесінде тіркеуден өтеді. Арнайы тіркеу карточкасы, аннотациялык парақ толтырылады.