Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті мұражайының 2012 жылғы жұмысы жөніндегі

Музей ғимараты 366,6 шаршы метр құрайды. Одан 214,6 шаршы метр экспозициямен алынған, сақтау қорына 26 шаршы метр бөлінді.. Музейдің станционарлық экспозициясы келесі залдардан құрылады:

• 
  Даланың ежелгі тарихының залы;
  
• 
  Қала тарихының залы;
  
• 
  Еуразия даласы мәдениетінің залы;
  
• 
  Көркем залы;
  
• 
  Дала қоры.
  

• 
  ХХ-шы ғасырдағы тарихи-тұрмыстық заттарының топтамасы.
  
• 
  Лисаков қаласының тарихы.
  
• 
  Қаланың құрметті азаматтары.
  
• 
  Лисаков моласы мен қонысының археологиялық олжалары.
  

2012 жылда мұражай қорлары қала тарихы, ХХ ғасырдың тарихы-тұрмыстық құралдары, қола дәуірінің археологиялық олжалары, қазақ және неміс этнографиясы арқылы толықтырылды. Лисаков қаласының тарихы туралы коллекциясы, қаланың құрметті азаматтары, алғашқы құрылысшылардың құжаттары арқылы толықтырылды. Қала тұрғандарынан жинау мен сатып алу арқылы қазақ этнографиясы топтамасы, ХХ ғасырдың тарихи-тұрмыстық заттар топтамасы (50-80-інші жылғы тұрмыстық заттары, киімі мен аяқ киімдері жана жылғы әшекейлері) толықтырылды. ҚР Суретшілер Одағының мүшесі К.Есиркеевтің суреті сатып алынған (45 000 теңге). 2012 жылы музей қорлары 671 заттармен толықтырылды. Жалпы мұражай бойынша мемлекеттік сақталуына 15222 зат, оның 12050 заты негізгі қоры бойынша алынды.

Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті мұражайының қызметкерлері «Сақтау» компьютерлік есепке алу бағдаламасы арқылы музейлік қорларын есепке алу бойынша жұмысын жалғастыруда. «Сақтау» бағдарламасы арқылы мәлімет базасына барлық музейлік жинағының 100 % енгізілген, 2012 жылы 3281 зат цифрланған (цифрлы суреттері енгізілген).

Барлығы 9699 зат цифрланған (негізгі қордың 80,5%). Есеп беретін жылда 775 заттардың ғылыми сипаттамасы құрастырылған. Деректі қорын цифрлау бойынша жұмыс жалғастырылуда. Көне тарихы залы толығымен цифрланған (әрбір экспонаттың орны анықталған), бұл залдың музейлік киоскінің демонстрациялық нұсқасын өңдеуіге мүмкіндік берген.

Қазіргі кезде Лисаков мұражайы үшін ең басты мәселесі қор сақтау орнының аумағы жеткіліксіз болғандығы, осы салдарынан- дұрыс сақтауға жағдайы жоқ.
2. ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫС
Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениетінің Лисаков мұражайы келесі бағыттарда ғылыми-зерттеу қызметтермен айналысады.

1. Мұражай заттарын каталогтау ғылыми-зерттеу жұмысының негізгі түріне жатады. 2012 жылы археологиялық топтамасының толық каталогын құрастыру бойынша жұмыс жалғастырылды. Неміс этнографиясының каталогын құрастыру бойынша жұмыс басталған, 2009 жылы жасалған қазақ этнографиясы заттарының каталогын толықтыру бойынша жұмыс басталды.

2. Жоғарғы Тобылдың өлкетану зерттеулері

Топтамалардың зерттеулері негізінде және өткен жылдардағы экспедициясының материалдары бойынша келесі мақалалар жасалған:

• 
  «Торғай облысы Кустанай уезіндегі ХХ ғасырдың басында ірге тасы қаланған неміс көші-қон ауылдарындағы үйлерді салудың жоспарлануы мен дәстүрлері» (Мәскеу қ., тамыз 2012 ж., Барнаул, қараша 2012 ж.)
  
• 
  «Лисаков мұражайының неміс этнография коллекциясы. Қысқаша сипаттамасы, тұсаукесердің тәжірибесі, пайдаланудың келешекті мүмкіндігі» ( “BiZ-Bote” ақпараттық-әдістемелік журналы, Мәскеу, қыркүйек 2012 ж.)
  
• 
  «Біз бір-бірімізбен тату болдық». Лысаковка кентінің, Наурызбай ауылы тұрғындарының естеліктері бойынша жазылған мақала. ( «Қостанай облысы әкімдігінің мұрағаттар және құжаттама басқармасы» ММ құжаттар мен материалдарының жиынтығы).
  

Лисаков мұражайының мәдени-білімдік қызметі мұражай экспозициясы, тұрақты және

уақытша көрмелері және дәрістер мен жұмыстың басқа түрлерінде пайдалынатын қор мұражайлық топтамалары негізінде құрылады. 2012 жылы мұражай мен жылжымалы көрмелерді 17571 адам көріп шықты. 2011 жылмен салыстырғанда келушілердің санын Қостанай және Рудный тарихи-өлкетану мұражайларында көрмеге қойылған «Быть женщиной – великий шаг...» жылжымалы көрмесі көбейтті (осы себептен жеке келушілердің саны едәуір көбірек). Жеке келушілердің саны – 12863, экскурсиялық – 4708 адам. Мұражай қызметкерлерімен жалпы 252 экскурсия және 22 дәріс өткізілді.

Экскурсиялардың тақырыптары:

• 
  Жердің жанды бұрыңғысы. Динозаврлар заманында;
  
• 
  Қазақстан тарихын білесің бе?;
  
• 
  Ежелгі Қазақстан тарихы;
  
• 
  Дала пирамидтердің жұмбақтары
  
• 
  Қазақстан территориясындағы тас дәуірі;
  
• 
  «Андронов мәдениеті» Лисаков археологиялық ескерткіштердің зерттеу материалы бойынша;
  
• 
  Қазақстанның орта ғасырлық мәдениеті;
  
• 
  Алтын адам туралы аңыздар;
  
• 
  Лисаков қаласының тарихы;
  
• 
  Тіл-халық құндылығы;
  
• 
  Қазақстан халықтарының этникалық және тілдік әр алуандығы;
  
• 
  Қазақ халқының мәдениеті
  
• 
  Славяндар мәдениеті
  
• 
  Қазақстан немістердің мәдениеті.
  

Өткізілген интерактивті сабақтар:

• 
  10-13 жастағы балалар үшін ҚР Конституциясына арналған «Мен Қазақстан Республикасының азаматымын». Сабақтың мақсаты -орта жастағы балаларды ҚР Конституциясымен, негізгі ережелерімен, ҚР азаматтарының құқықтары мен міндеттерімен таныстыру. Сабақ барысында азаматтардың құқытар мен міндеттерді бейнелейтін суреттері бар планшеттер қолданылады. Осы планшеттерге сүйене отырып балалар Конституцияның маңызды ұғымдары туралы пікірлеседі. Сабақтың соңында викторина арқылы балалардың Конституция туралы қандай жаңалықтарды, өздерінің құқықтары мен ҚР азаматтарының міндеттері туралы не біліп алғандарын анықтауға болады.
  
• 
  «Ту, Әнұран, Елтаңба – лайықты өмір береді әр жанға!» - мемлекеттік рәміздерінің 20- жылдығына арналған интерактивті сабақ (музейлік заттарының пайдалануымен). Сабақ барысында балалар «рәміз», «мемлекеттік рәміздер» ұғымымен танысты, содан кейін қазақ халқының мәдениеті бойынша сұрақтарға жауап беріп, әрбір дұрыс жауапқа Қазақстан картасының фрагментіне ие болған. Қорытындысында жеке облыс фрагменттерінен мемлекетіміздің картасы құрастырылады.
  
• 
  «Дайте до детства плоцкартный билет» көрмесі бойынша мамыр-шілде айлары бойы танымал балалар ойыншықтары мен 60-80 жылдардағы «Классики», «Колечко», «Цепи кованы», «Гуси-лебеди» және т.б. ойындарға арналған интерактивті сабақ өткізілген.
  

2012 жылғы 12 желтоқсанында Лисаков мұражайында «Отан неден басталады» VIІ балаларп аймақтық өлкетану оқулары өткізілді.

30-дан астам оқушы өлкетану оқуларына қатысуға тілектерін білдірген, ұйымдастыру комитеті 31 зерттеу жобаларын алған. Іріктеу турының нәтижесінде Қостанай облысының тарихын баяндайтын 26 жұмыс алынды. Оқулар қатысушылары ретінде Таран, Денисов, Федоров ауданның, Рудный және Лисаков қалаларының жас зерттеушілері болған. Жеті жыл бойы Лисаков мұражайы келесі бағыттағы: «Лисаков тарихы», «Қостанай облысы қалалары мен ауылдарының тарихы», «Тарихтағы тұлға», «Қазақстан табиғаты», «Қазақстан мәдениеті» балалар зерттеулерін мақсатты жанайды.

Тақырып бойынша ең өзекті жобалардың авторлары 12 желтоқсанда тұсаукесерге шақырылған. Тұсаукесер Лисаков қаласының барлық бұқаралық ақпараттар құралдарының шақырылуымен, сарапшылар кеңесінің қатысуымен өткізілді. 2012 жылғы сарапшылар кеңесіне келесі мүшелер кірді: мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің бастығы Н.Қ.Молдабаева, Лисаков қаласының құрметті азаматы, «Лисаковская новь» газетінің бас редакторы В.А.Кошелев, «Нұр Отан» ХДП ЛФ төрағасының бірінші орынбасары С.М.Мустафина, «Бірлік» АҚ басшысы Н.М.Лоренц, «Өркен» ЖШС ЛФ жұртшылықпен байланыс жөніндегі маман А.Збудская.

Оқуларды Лисаков қаласының құрметті азаматы И.Семченконың немересі Ольга Семченко сайыстан тыс баяндамасымен ашқан. Оқуларда 11 сөз сөйлеулер тыңдалды, олардың 9-ы сарапшылар кеңесінің грамоталары мен сыйлық ақыларымен мадақталған.
Келесі жобалар ең қызықты болған:

• 
  «Знать прошлое, жить настоящим, приближая будущее» (Елизаветинка ауылының тарихы). (Жет: Н.В.Якубовская, авторлар: Айдана Кужамбетова, Гульфия Чатаева, «Набережнаый орта мектебі» ММ, Набережный а., Таран ауданы)
  
• 
  «История одного памятника» (Денисов ауданың қоныстындырылуы, 1919 жылғы Львов көтерілісі). (Жет. Н.С.Попова. Авторы: Богдан Бритвин, Лисаков қаласы білім бөлімінің «Гимназия мектебі» ММ)
  
• 
  «Аханның бір жұмбағы» (А.Байтұрсынов жұбайының өмірбаяны).
  

• 
  «Соңында сайрап із жатыр...» (Қостанай облысы, Наурзым ауданының жергілікті тұрғыны, КСРО білім министрі Ш.Ш.Шаяхметовтың өмірбаяны).
  

• 
  «Выращивание винограда в условиях северных широт» (Жет. С.А.Мельникова С.А., авторы Рахметов А., «Покров орта мектебі» ММ, Покров кенті, Денисов ауданы).
  

«Атамекен» клубының мақсаттық арналуы: Дәстүрлі ұлттық мәдениетін шығармашылық тануы арқылы баланың жеке санасында жалпы адами құндылықтарын бекіту. «Атажұрт» қазақ бөліміне орта мектеп жасындағы балалард жаңадан қабылданды. 5 сынып оқушылары қазақ халқының мәдениетін зерттей бастаған. Кезек күттірмейтін міндеттердің бірі – дәстүрлі қазақ мәдениетіндегі балалық шағына байланысты әдет-ғұрыптарды зерттеу. Клубының екінші бөлімі қайтадан құрылған «Росинка» славян бөлімі болған, оның міндеті славян халықтарының салт-дәстүрлерін зерттеу және сақтау, өсіп жатқан ұрпақтың арасындағы ұлтаралық татулықты нығайту.

2012 жылы Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениетінің Лисаков музейі «Қола әліппесі немесе Андрония еліне саяхат» жобасы бойынша жұмысын жалғастырды.. Жобаның негізгі мақсаты – кіші мектеп жастағы балаларда адам баласының ежелгі тарихы: адамдардың табиғатты игеру мен түбегейлі өзгерту және қоғамды жасаудағы алғашқы қамдары туралы түсініктерін қалыптастыру. Мәдениетті түсіну, құрметтеу, сақтау талпынысын бала кезіннен тәрбиелеу жөнді болады. Кіші мектеп жастағы балалардың ежелгі тарихы бойынша музейлік экспозицияның қызмет ортасына тартылуына музейлік ақпараттың ерекше түсініктері мен терминдерді қабылдаудағы дайындықтың жеткіліксіз деңгейі қиындық туғызады. Бұл мәселені шешу үшін жоба барысында білім бағдарламасы өнделген, балаларға өз үшін ежелгі тарихтың жұмбақтарын жеңіл және түсінікті формада шешуге көмектесетін «Қола әліппесі» оқу құралы дайындалып шығарылған. 2012 жылы «Қола әліппесі немесе Андрония еліне саяхат» бағдарламасы бойынша жұмысына тағы 18 сынып қатыстырылған.

1 қазанында «Лисаков қаласының ардагерлер кеңесі» ҮЕҰ бірлесіп ашық есіктер күні өткізілген және зейнеткерлерге экскурсиялық қызмет көрсетілген. Қарашада – «Өркен» ЖШС қызметкерлеріне экскурсиялық қызмет көрсетілуі ұйымдастырылған.

Наурыз мейрамының қарсанында кіші және орта буын оқушыларына арналған 9 мұражай мерекесі - «Наурыз – нұр мен көктем мерекесі» өткізілген. Наурыз туралы түсініктерін ұлтаралық мереке ретінде қалыптастыруы басты тақырыбы болған. Мерекеде балалар Наурыз мерекесін тойлау дәстүрлеріне арналған жылжымалы қазақ ойындары мен викторинаға қатысқан.

16 наурызда қазақ халқының үйлену той салт-дәстүрлеріне арналған «Құтты болсын шалқар тойың»Халықаралық мұражайлар күніне арналған шаралар өткізілген. Мереке қатысушылары ғашықтар туралы көне қазақ аңыздарын, қалыңдықтың жасауы қандай болуы керек екенін естіген. Волонтерлар қатысушылар үшін Құда түсу, Беташар, Қалың мал үйлену той дәстүрлерін сахналаған.

Халықаралық мұражайлар күніне Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті мұражайында екі блоктан тұратын шаралар бағдарламасы жасалған. 17 мамыр күні балалар күні болып, 18 мамырда «Мұражайдағы түн» өткізілген.

17 мамырда толық балалар бағдарламасы алдын ала қарастырылған: күн бойы оқушылар ақысыз музейге келіп, олардың ата-аналар, әже мен аталалдың балалық шағына арналған ерекше экскурсияға қатысты. Ойыншықтармен, оқу құралдары мен пионер шағының атрибуттарымен танысуынан басқа балаларға ХХ ғасыр 60-80-інші жылдардағы балалық шақ ойындарын - «Классики», «Колечко», «Цепи кованы», «Гуси-лебеди» және т.б.ойындарын ойнауға ұсынылды. Музейге келген әр бір бала ата-аналарға арналған Мұражайдағы түннің бағдарламасы бар флаерге ие болған. 17 мамыр күні мұражайды 323 келуші қарап шықты.

20 мамырда «Музейдегі түн» өткізілді. Ересек қала тұрғындары үшін музей 19.00-ден бастап 24.00-ге дейін жұмыс істеген. Келушілер «Дайте до детства обратный билет...» көрмесінде өз балалық шағының ұмытылмас атмосфераға түсті. Олардың целлулоидтан жасалған пупстар мен пүліш аюды, керней мен барабанды, ескі портфельдер мен оқулықтарды, маркілер мен ескі «Смена» фотоаппаратын қайта қолдарына алуға мүмкіндіктері болған. Жас келушілерге пионерлерге қабылдау церимониясына қатысуға ұсынылған. Барлық қалаушылардың көрме экспонаттарының бірімен ( керней, барабан, пионер галстуктар мен пилоткалармен) фотосуретке түсуге мүмкіндіктері болған. «Жұлдызша» қаламұшы бар оқу қаламын меңгеру және дұрыс еңкейікі мен басымымен бірнеше сөзді жазып көруге ұсыныс сұраныста болған. Келушілер ағыны 24.00 сағатқа дейін сарқылмады. «Мұражайдағы түнде» музейді 242 адам көріп шықты. Халықаралық мұражайлар күніне арналған шараларды ақпараттық қолдауын «Рауан» қалалық радиостудиясы, кабельді теледидар «Акцент» қалалық телевизиялық студиясы.

Қыркүйек айында ересек келушілерді музейге тарту мақсатымен демалыс күні (жексенбі) «Жұражайға отбасымен!» акциясы өткізілген. 20-ға жуық Лисаков отбасы демалыс күнін мұражайда өткізген. Ересектер экскурсоводтарды қызығушылықпен тындаған, балалар «Мұзей бойынша саяхат» бродилка-ойына қатысқан. Алғашқы 10 отбасы «андронов лотереясындағы» жүлделерге ие болған. Бұл күні жүзден астам лисаковтықтар музейді қарап шықты, мұражай қызметкерлері 21 экскурсияны өткізді. Ақпараттық қолдауды «Mega-Line» ЖШС, «Лисаковская новь», «Бизнес-пресс», «Позитив. Лисаковск» газеттері, «Рауан» радиосы көрсеткен.

Тәуелсіздік Күннің қарсанында №6 мектебінің 5-інші сыныптарына арналған «Менің Отаным – тәуелсіздік Қазақстан» музейлік мерекесі өткізілген. Интеллектуалды турнир түріндегі өткізілген шараның тақырыбы Қазақстанның тарихы мен мәдениеті болған.

Қаңтар айында Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениетінің Лисаков мұражайында «Тәуелсіздік жолындағы Қазақстан» көрмесі өз жұмысын жалғастырды. Наурыз айында бұл көрме №5 орта мектебінде жұмыс істеген.

Наурыз мерекесінің қарсанында қазақ халқының үйлену той дәстүрлеріне арналған «Құтты болсын шалқар тойың» көрмесі ашылды. Келесі заттар көрмеге қойылған – тоқыма кілемдер, түс киіздер, басқұрлар көрпелер, ыдыс, киім, зергерлік бұйымдар, мұражай, Қостанай облыстық және Рудный тарихи-өлкетану мұражайлар қорларынан, д.Алдабергенова, А.Абуова, В.Северьянова, Г.Балғабаеваның жеке топтамаларынан үйлену той әшекейлері, Лисаков көркем сурет мектебі оқушыларының жұмыстары (барлығы 63 зат).

Халықаралық музейлер күннің қарсанында Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті музейінде 50, 60, 70, 80-інші жылдарында дүниеге келгендерге арналған «Дайте до детства плацкартный билет» деген көрмесі ашылды. Бұл көрме «Быть женщиной - великий шаг...» мәденитанымдық көрмесінің жалғасы болды. Осы көрмеде мәденитанымдық зерттеу объектісі ретінде кеңес дяуіріндегі балаық шағы болған. Көрмеге келгендерді кеңес дәуіріндегі балалық шаққа, пупстарға, кішкентай солдаттарға, октябрят жұлдызшалары мен пионер галстуктеріне, алауда пісірілген картоп пен үстіне қант себілген маймен бутербродқа, бала бақша таңертенгіліктер мен батыр-қалалар бойынша сапарларға, «лапта» мен «штандер», «сақина салу» және «цепи кованы» ойындарға, ешқандай ұайым болмаған және ата-аналарамыз жас болған, мүлде бақыт уақытына аңсаған саяхатқа шақырылды. Көрмеде ойыншықтар – қуыршақтар, жауынгерлер, пионер жас шағының атрибуттары – галстуктар, вымпелдер, кернейлер, барабандар, мектеп шағының атрибуттары – ескі оқулықтар, портфельдер, жұлдызша-қауырсын, қиғаш торшалы дәптер, төгілмес сиясауыт және тағы басқалары ұсынылған ( барлығы 95 зат).

Тамыз айында «Дайте до детства плацкартный билет....» көрмесі Таран тарихи-өлкетану мұражайында көрмеге қойылды.

Қала Күннің қарсанында Лисаков мұражайында «Лисаковтың спорттық жылнамасы» деген көрме ашылды. Көрмедегі Лисаковтың спорттық тарихы келесі тақырыптар бойынша жүйеленген: «Октябрь кентіндегі спорт тарихы», «Лисаков КБК-тің («Өркен» ЖШС) спорттық тарихы», «Лисаков спортшылары – халықаралық кластағы спорт шебері», «Лисаков балалар-жасөспірімдер спорттық мектебінің тарихы», «Спорт ардагерлері», «Спорттық Лисаковск». Лисаковтықтар халықаралық кластағы спорт шеберлері В.Борисов, Л.Карасева, П.Сидорчуктің, полиатлон мен президенттік көпсайыс жарыстары бойынша ҚРЧемпионаттарының чемпиондары мен жүлдегерлері В.Мягков, А.Пятак, Н.Хрипуновтың фотосуреттерін, марапаттары мен дипломдарын көрген. Жеке витриналарда – заманауи кубоктар мен 1950-інші жылдардағы кубоктар. Келушілер Балалар-жасөспірімдер спорттық мектебіндегі бөлімдерінің ашылу тарихын біліп алған, мектептің алғашқы директоры П.И.Суняйкиннің фотосуреттерін, оның грамоталары мен дипломдарын, КСРО біріншілігінің жүлдегерлері болған мектептің алғашқы оқушыларының фотосуреттерін көрді. Ақпараттық стендтерден басқа көрме спорттық құрал-жабдықтарды қолымен ұстауға: баскетбол добының, гантельдердің ауырлығын, қолға арналған тренажерлардың серпінділігін, шеңбердің жеңілдігін сезуге мүмкіндік берді. Керілген войлейбол сеткасы арқылы көрме залы спорттық залына ұқсап кетті.

Көрме Балалар-жасөспірімдер спорттық мектебінің, Лисаков қаласы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімінің көмегімен жасалды. Лисаков спортшылары туралы ақпараты бар «Лисаковтың спорттық жылнамасы» буклеті жасалып, қала кітапханаларына таратылды. Мұражай қызметкерлерінің спорттық тақырыпқа жүгінуі, көрменің тұсаукесері, бұқаралық ақпараттар құралдарындағы жариялануы музейге лисаковтықтардың спорттық жетістіктеріне байланысты заттардың түсуіне себеп болды.

Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті мұражайының «Быть женщиной – великий шаг...» көрмесі наурыз айында Рудный тарихи-өлкетану мұражайында, ал мамыр айында Қостанай облыстық тарихи-өлкетану мұражайында көрмеге қойылды.

Желтоқсан айында Лисаков мұражайында Лисаков балалар көркем сурет мектебінің түлектері мен оқытушыларының шығармашылығын көрсететін «Ғажапты сыйлайтындар» көркем көрмесі ашылды. 35 жылдың ішінде мектеп 700 астам түлектерді шығарған, олардың көбі тамаша педагогтар, суретшілер, дизайнерлер, модельерлер, сәулетшілер, сәндеушілер болып шыққан.

Ашылған көрмеде оқытуышылар мен түлектері В.Ф.Зайцев, Е.А.Варгот, О.Г.Вяткин, А.Пахомов, К.Заурбекова, Н.Капустинская, Ж.Фольц, С.В.Корженкова, С.В.Бурцева, Л.А.Шефер, В.М.Богатко, И.Кропотованың жұмыстары ұсынылған. Сонымен бірге атағы аз шыққан жас дарындардың – жаңағы түлектердің де жұмыстары ұсынылған. Көрмеде 81 жұмыс ұсынылған, олардың 16 мұражай қорларынан.

Тілдер күннің қарсанында Лисаков мұражайы «Бір шаңырақтың астында» қалалық фестиваліне қатысты – «Мәңгілкті қайда өткізесің?» неміс тіліндегі нақыл сөздері бар қабырғаға ілінетін шпрух-панноларының көрмесі дайындалған.

Жыл бойы қала мектептерінде (№3,№5, БЖСМ) және орталық кітапханасында «Менің Астанам», «Где эта улица, где этот дом», «Барлықтарын атап еске түсірейік», «Тәуелсіздік жолындағы Қазақстан», «Тарихтың қайғылы парақтары» жылжымалы көрмелер көрмеге қойылды.

Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениет мұражайының қызметкерлері келесі облыстық тренинг-семинарларына қатысты:

• 
  наурыз айы «Музей және археологиялық мұрасы» (Қостанай қ.), ақпараттық-есепке алу секторының меңгерушісі А.С.Сусловтың баяндамасы, «Новоильинов некрополінің тас жәшіктеріндегі жерлеулер»;
  
• 
  шілде айы «Мұражайлар мен білім беру мекемелерінің тұлғаны тәрбиелеу және дамыту жөніндегі бірлескен қызметі: тәжірибе, мәселелер, келешегі» (Аманкелді ауылы),директор Н.Е.Жиляеваның баяндамасы, «Лисаков Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті мұражайының кіші жастағы оқушыларымен жұмысы туралы»;
  
• 
  қазан айы «Аймақтың заманауи мәдени кеңістігін қалыптастыруындағы музейлік қызметі» (Рудный қ.), «Өлкетану мұражайы мәдени коммуникациясының құрамында», директоры Н.Е.Жиляеваның баяндамасы.
  
• 
  Желтоқсан айы «Мәдени мұра: цифрлы кеңістігіндегі ресурстардың бірігуі» (Қостанай қ.), ақпараттық-есепке алу секторының меңгерушісі А.С.Сусловтың баяндамасы, «Музей саласының ақпараттық ресурстары: құрастыру, сақтау, бірігу және қол жетімділігінің мәселелері».
  

Мемлекеттік рәміздердің 20-жылдығына арналған маусым оқуларында (Қостанай қ.) аға ғылыми қызметкері Б.Ж.Абуова «Ту, Әнұран, Елтаңба – лайықты өмір береді әр жанға!» Лисаков музейінің жобасын ұсынған.

Ақпараттық-есепке алу секторының меңгерушісі А.С. Суслов «Музейді басқару – ХХІ ғасыр» ЮНЕСКО және ТМД-ға қатысушысы мемлекеттердің  гуманитарлық  ынтымақтастығы  мемлекетаралық қорының жобасына «Компьютерлендірудің философиясы» баяндамасымен қатысты.

Ақпараттық-есепке алу секторының меңгерушісі А.С. Суслов «Лисаков қаласындағы туризмді дамытудың тарихи негіздері. Аймақтың туристік мүмкіндіктерінің бағалауы» баяндамасымен «Лисаков қаласындағы туризм: миф немесе шындық» дөңгелек үстелдің жұмысына қатысты.
6. БАСПА ҚЫЗМЕТІ.

Наурыз айында «Отан неден басталады» VІ аймақтық балалар өлкетану оқуларының материал жинағы шығарылды (100 дана). Жинақ оқулар қатысушылары арасында тартылған, Лисаков қаласының кітапханаларына, мұрағатына жіберілген.

2012 жылы «Лисаков қаласы: тарих парақтары» атты «Қостанай облысы әкімдігінің мұрағаттар және құжаттама басқармасы» ММ, «Қостанай облысының мемлекттік мұрағаты» ММ-нің «Лисаков аймақтық мемлекеттік мұрағаты» филиалының құжаттары мен материалдар жинағының тұсаукесері болған. Жинақта Лисаков мұражайының қорынан алынған материалдары: Лисаков темір кен орынның тұнғыш ашушы Н.С.Яременконың, алғашқы құрылысшы, Лисаков қаласының құрметті азаматы И.Семченконың естеліктері, медицина ардагері Г.И.Дмитриеваның очергі жарияланған.

7. МУЗЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ.
2012 жылы Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениеті Лисаков мұражайының сайтындағы ақпараттар мерзіміді жаңартылып жатты – www.museum.lsk.kz. Музей сайты – екі тілді, динамикалық, даму және жетілдіру мумкіндіктері бар икемді құрылысты. Сайтта жыл бойы дайындалған каталогтар, VІ Балалар аймақтық өлкетану оқулар материалдары, түрлі жинақтарда жарияланған мұражай қызметкерлерінің мақалалары, «Қола әліппесі немесе Андрония еліне саяхат» жобаның күнделігі.

8. БАСҚА ҰЙЫМДАРМЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС

Басқа мұражайлармен қарым-қатынас

Көрме қызметі. «Быть женщиной - великий шаг...» көрмесі Қостанай облыстық және Рудный тарихи-өлкетану мұражайында көрмеге қойылды. «Дайте до детства обратный билет..» көрмесі Таран тарихи-өлкетану мұражайында көрмеге қойылды.

Басқа мұражайлардың қор материалдарын пайдалану. «Құтты болсын шалқар тойың!» көрмесіне Қостанай облыстық тарихи-өлкетану мұражайымен қазақстандық суретшілерінің суреттері, Рудный мұражайымен қазақ ұлттық костюмдері ұсынылған. «Дайте до детства обратный билет» көрмесі үшін Рудный тарихи-өлкетану мұражайы өз қорлардан оқу қуралдарын ұсынған. Рудный мұражайының «Ұлттық костюмі» көрмесі үшін Лисаков мұражайы марий және тәжік костюмдерін ұсынған.

Әдістемелік көмек. Денисов мұражайының өтініші бойынша «Ту, Әнұран, Елтаңба – лайықты өмір береді әр жанға!» интерактивті сабағының зерттемесі ұсынылған.
Мұрағатпен қарым-қатынас

Лисаков аймақтық мемлекеттік мұрағатының өтініші бойынша кәсіпорынның тарихы бойынша көрме үшін «Лисаковрудстрой» трестінің тарихы бойынша электрондық форматындағы фотсуреттер және құжаттар ұсынылған. Тұңғыш Президентіне арналған көрмені өткізу үшін Лисаков мұрағаты мұражайға «Президент Н.Ә.Назарбаевтің Лисаков қаласына сапары» бейнефильмді ұсынған.

Мұражайдың шақыруы бойынша «Нұр Отан» ХДП Лисаков филиалының, «Бірлік» АҚ өкілдері, «Өркен» ЖШС ЛФ жұртшылықпен байланыс жөніндегі маманы Балалар аймақтық өлкетану оқуларына сарапшылар ретінде қатысқан. Оқуларының 9 қатысушысы сарапшылар кеңесімен, осы ұйымдарының өкілдерімен, грамоталары мен сыйлықақымен марапатталған.

Лисаков ОКЖ-імен қарым-қатынас жасалған. 2012 жылы қала кітапхаларында Қарлагтың тұтқындарына арналған «Тарихтың оқиғалы парақтары» және «Менің Астанам» фотокөрме көрмеге қойылды.

БАҚ қарым-қатынас

Лисаков мұражайының қалалық бұқаралық ақпарат құралдарымен жақсы серіктес қарым-қатынастар реттелген. Мұражайдың барлық ірі шаралар «Акцент» қалалық теледидар студиясы, «Рауан » радиосы , «Бизнес-пресс» газеті жарық етеді. «Рауан» радиосында «Отбасы ошағының жылулығы» және «Бұйымдардың сыры неде» мемлекеттік және орыс тіліндегі екі тұрақты рубрика жұмыс істейді (8 сқз сөйлеу). Барлығы 2012 жылғы БҚА-дағы сөз сөйлеу - 47

Лисаков мұражайының материалдық-техникалық базасы толығымен қазіргі заманның талаптарына сай: компютерлік техникамен (9), принтермен (6), КФҚ (1), сканерлермен (3), аудиоаппаратурамен, цифрлы фото және бейнеаппаратурамен жабдықталған, ол ғылыми қызметкерлерінің жұмысы және көрме экспозициялар мен мерекелерді қазіргі деңгейде ұйымдастыруына көмектеседі. Мұражайда локальді желіс орнатылған, мұражай Интернет жүйесіне қосылған. Бірақ ескірген құралдарды жаңа жетілдірген модельдерге алмастыру керек.

Мұражайда тарихи, өлкетану тақырыбындағы кітаптар, өнер кітаптары бар ғылыми кітапхана қызмет етеді. Өкінішке орай, қаржыландырудың жеткіліксіздігі кітапхананы жаңа кітаптармен қамтамасыз етуіне мүмкіндік бермейді. Жазылым басылымдарымен де осындай мәселе туады. Мерзімдік басылымдарға бағаның өсуіне байланысты, мұражайдың жазылымы минимумға төмендеген, жалпы саясаттық газеттерді санасақ, барлығы 9 атау.

Есеп беретін жылда мұражайдың материалдық-техникалық басын нығайту мақсатымен мұражай 312,0 мың теңгеге компьютер, принтер, жиһаз, фотоаппаратты сатып алды.

Қор сақтау орны үшін жер көлемінің жетіспегі қазіргі уақытта Лисаков мұражайы үшін үлкен мәселе болып тұр. Сондықтан сақтаудың тиісті жағдайы жоқ.

«Жоғарғы Тобыл тарихы және мәдениетінің Лисаков мұражайы» ММ-сі тарихи-мәдени құндылықтарды сақтауы бойынша өндірістік қызметтерді орындауына 2012 жылы облыстық бюджеттен 10645,0 мың теңге бөлінді, олардан: еңбек ақысына – 6727,0 мың теңге, коммуналдық қызмет көрсетуі, жылытуы мен электр энергиясын төлеуіне - 422,0 мың теңге, байланыс құралдарына – 214,0 мың теңге, іссапар шығындарына – 382 мың теңге, басқа тауарларды сатып алуына – 828,8 мың теңге, соның ішінде жазылымдарға – 100,9 мың теңге.

мәдениет басқармасы Лисаков

Жоғарғы Тобыл тарихы мен мәдениетінің

мұражайы» ММ-нің директоры Н.Е.Жиляева

Помещение музея составляет 366,6 кв.м , из них экспозицией занято 214,6 кв.м , под хранение фондов 26 кв.м. Стационарная экспозиция музея состоит из следующих залов:

• 
  Зал древней истории Степи;
  
• 
  Зал истории города;
  
• 
  Зал культуры степной Евразии;
  
• 
  Художественный зал;
  
• 
  Степная кладовая.
  

1. 
   Фондовая и собирательская работа
   

• 
  Коллекция историко-бытовых предметов ХХ века.
  
• 
  История города Лисаковска.
  
• 
  Почетные граждане города.
  
• 
  Археологические находки поселения и могильника Лисаковский.
  

В 2012 году фонды музея пополнились за счет сбора материалов по истории города, историко-бытовых предметов ХХ века, археологических находок эпохи бронзы, предметов казахской этнографии и немецкой этнографии. Коллекция по истории города Лисаковска пополнилась за счет документов по истории культуры города, почетных граждан города, первостроителей. За счет сбора у жителей города пополнилась коллекции казахской этнографии, историко-бытовых предметов ХХ века (предметы быта, одежда и обувь 50-80 годов, предметы быта, новогодние украшения). Была приобретена картина члена Союза художников РК К.Есиркеева «Натюрморт» (45000 тенге). В 2012 году фонды музея пополнились на 671 предмет. В целом, на государственном хранении музея 15222 предметов, из них 12050 предметов по основному фонду.

Работники Лисаковского музея истории и культуры Верхнего Притоболья продолжили работу по учету музейных фондов посредством компьютерной программы музейного учета СУБД «Сактау». В базу данных внесено 100% основного фонда музейного собрания, оцифровано в 2012 г. (внесены цифровые изображения) - 3281 предмет. Всего оцифровано 9699 предметов (80,5 % основного фонда). В отчетном году было составлено научное описание на 775 предметов. Продолжена работа по оцифровке документального фонда. Полностью оцифрован Зал древней истории (определено место каждого экспоната), что позволило разработать демонстрационный вариант музейного киоска зала.

Большой проблемой для Лисаковского музея в настоящее время стал недостаток площадей для фондохранилища и вследствие этого - отсутствие должных условий хранения.

2. 
   Научно-исследовательская работа.
   

На основе изучения коллекции и по материалам экспедиций прошлых лет подготовлены статьи:

- «Планировка и традиции домостроения в немецких переселенческих поселках, основанных в начале ХХ века в Кустанайском уезде Тургайской области» ( Москва, август 2012 г., Барнаул, ноябрь 2012 г).

- «Коллекция немецкой этнографии Лисаковского музея. Краткое описание, опыт презентации, возможные перспективы использования» (Информационно-методический журнал „BiZ-Bote”, Москва, сентябрь 2012 г.).

- Мы прекрасно ладили между собой». Статья по воспоминаниям жителей п.Лысаковки, аула Наурызбай. (Сборник документов и материалов ГУ «Управление архивов и документации акимата Костанайской области»).
Культурно-образовательная деятельность музея
Культурно-образовательная деятельность Лисаковского музея строится на основе музейной экспозиции, постоянных и временных выставок, а также фондовых музейных коллекций, которые используются для лекций и других форм работы. В 2012 году музей и выездные выставки посетили 17571 человек. Значительный прирост посетителей по сравнению с 2011 годом дала выездная выставка «Быть женщиной – великий шаг…», экспонировавшаяся в Костанайском областном и Рудненском историко-краеведческих музеях (по этой же причине значительно выше число индивидуальных посещений). Число индивидуальных посещений составило 12863, экскурсионных – 4708. Работниками музея было проведено 252 экскурсии и 22 лекций.

Темы экскурсий и интерактивных занятий:

• 
  Живое прошлое земли. Во времена динозавров;
  
• 
  Знаешь ли ты историю Казахстана?;
  
• 
  Древняя история Казахстана;
  
• 
  Загадки степных пирамид
  
• 
  Каменный век на территории Казахстана;
  
• 
  Андроновская культура - по материалам исследования Лисаковских археологических памятников;
  
• 
  Средневековая культура Казахстана;
  
• 
  Легенды о Золотом человеке;
  
• 
  История города Лисаковска;
  
• 
  Казахстан – третье десятилетие Независимости. Занятие, приуроченное к Дню Первого Президента Казахстана.
  
• 
  Язык-достоинство народа,
  
• 
  Этническое и языковое многообразие народов Казахстана;
  
• 
  Культура казахского народа;
  
• 
  Культура славян;
  
• 
  История немцев Казахстана
  

Проводились интерактивные занятия:

• 
  «Я гражданин Республики Казахстан», для детей 10-13 лет. Цель занятия – ознакомление детей среднего возраста с Конституцией РК, основными положениями, с правами и обязанностями граждан РК. В ходе занятия используются планшеты с картинками, на которых изображены сюжеты, иллюстрирующие права и обязанности граждан. Опираясь на эти картинки, дети рассуждают о важнейших понятиях Конституции. В конце занятия с помощью викторины выясняется, что нового узнали дети о Конституции, о своих правах и обязанностях как гражданах Республики Казахстан
  

• 
  «Под флагом, с гербом и гимном – достойный путь вершим» - интерактивное занятие (с использованием музейных предметов) для школьников, посвященное 20-летию государственных символов. В ходе занятия дети знакомились с понятием «символ», «государственный символ», затем отвечали на вопросы по культуре казахского народа, за каждый правильный ответ получали фрагмет карты Казахстана (фрагмент – область Казахстана). В итоге из отдельных фрагментов-областей складывалась карта нашего государства
  
• 
  По выставке «Дайте до детства плацкартный билет» в течение мая-июля проводилось интерактивное занятие, посвященное популярным детским игрушкам и играм 60-80-х годов - Классики», «Секретики», «Колечко», «Цепи кованы», «Гуси-лебеди» и др.
  

12 декабря 2012 года в Лисаковском музее состоялись VII региональные детские краеведческие чтения «Отан неден басталады» «С чего начинается Родина».

Более 30 школьников изъявили желание принять участие в краеведческих чтениях, оргкомитет получил 31 исследовательский проект. В результате отборочного тура были отобраны 26 работ, рассказывающих об истории Костанайской области. Участниками чтений стали юные исследователи Тарановского, Денисовского, Федоровского районов, городов Рудного и Лисаковска. Вот уже в течение семи лет Лисаковский музей целенаправленно накапливает лучшие детские исследования по следующим направлениям: «История Лисаковска», «История городов и сел Костанайской области», «Личность в истории», «Природа Казахстана», «Культура Казахстана».

Авторы наиболее актуальных по тематике проектов были приглашены на презентацию 12 декабря. Презентация проходила с приглашением всех средств массовой информации Лисаковска, в присутствии совета экспертов. В 2012 году участниками совета экспертов стали: Н.К.Молдабаева, начальник отдела культуры и развития языков, В.А.Кошелев, почетный гражданин Лисаковска, главный редактор газеты «Лисаковская новь», С.М.Мустафина, первый заместитель председателя ЛФ НДП «Нұр Отан», Н.М.Лоренц, руководитель ОО «Бірлік», А.Збудская, специалист по связям с общественностью ЛФ ТОО «Оркен».

Внеконкурсным выступлением «О моем дедушке» открыла чтения Ольга Семченко, внучка почетного гражданина Лисаковска И.Семченко, именем которого названы чтения. На чтениях были прослушаны 11 выступлений, 9 из них были поощрены советом экспертов грамотами и премиями.

Особый интерес слушателей вызвали исследовательские проекты:

• 
  «Знать прошлое, жить настоящим, приближая будущее» (История с. Елизаветинки)
  

• 
  «История одного памятника»
  

Рук. Попова Н. С. Автор: Богдан Бритвин, ГУ «Школа-гимназия» Отдела образования города Лисаковска)

• 
  «Аханның бір жұмбағы» (Биография жены А.Байтурсынова)
  

• 
  «Соңында сайрап із жатыр...» (Биография Ш.Ш. Шаяхметова, министра образования КССР, уроженца Наурзумского района, Кустанайской области)
  

• 
  «Выращивание винограда в условиях северных широт» Рук. Мельникова С. А., автор Адиль Рахметов, ГУ «Покровская средняя школа» п.Покровка, Денисовский район).
  

Все участники презентации получили сертификаты и благодарственные письма от Лисаковского музея истории и культуры Верхнего Притоболья.

Целевое назначение клуба «Атамекен»: утверждение общечеловеческих ценностей в индивидуальном сознании ребенка посредством творческого познания традиционной национальной культуры. В казахском отделении «Атажұрт» произведен новый набор детей среднего школьного возраста. Школьники 5-х классов начали изучать культуру казахского народа. Одна из ближайших задач – изучение обрядов, связанных с детством в традиционной казахской культуре. Вторым отделением клуба стало вновь образованное славянское отделение «Росинка», в задачи которого входит изучение и сохранение традиций, обычаев славянских народов, укрепление межнациональной дружбы среди подрастающего поколения.

В 2012 году Лисаковский музей истории и культуры Верхнего Притоболья продолжил работу по проекту «Бронзовая азбука или Путешествие в страну Андронию». Основная цель проекта – формирование у детей младшего школьного возраста представлений о древнейшей истории человечества: первых шагах людей по освоению и преобразованию природы и созданию общества. Воспитывать понимание, уважение, стремление к сохранению культуры целесообразно начинать с детства. Привлечение детей младшего школьного возраста в среду деятельности музейной экспозиции по древней истории затрудняет недостаточный уровень подготовленности к восприятию специфических понятий и терминов музейной информации. Для решения этой проблемы в ходе проекта разработана музейная образовательная программа, подготовлено и издано пособие «Бронзовая азбука», позволяющее детям в легкой и доступной форме открыть для себя загадки древней истории. В 2012 году к работе по программе «Бронзовая азбука или Путешествие в страну Андронию» были привлечены еще 18 классов

1 октября совместно с НПО «Совет ветеранов Лисаковска» был проведен день открытых дверей и экскурсионное обслуживание пенсионеров. В ноябре – было организовано экскурсионное обслуживание работников ТОО «Оркен».

Музейные праздники

В преддверии Наурыза были проведены 9 музейных праздников - «Наурыз - праздник света и весны» для школьников младших и средних классов. Главной темой стало формирование представления о Наурызе как о межнациональном празднике. На праздниках дети приняли участие в подвижных казахских играх и викторине, посвященной традициям празднования Наурыза.

16 марта состоялось открытие выставки «Құтты болсын шалқар тойың», посвященной свадебным традициям и обрядам казахского народа. Участники праздника услышали старинные казахские легенды о влюбленных, узнали, какое должно быть приданое невесты. Для посетителей с помощью волонтеров были инсценированы элементы казахского свадебного обряда Құда түсу, Беташар, Қалын мал.

К Международному Дню музеев в Лисаковском музее истории и культуры Верхнего Притоболья была подготовлена программа мероприятий из двух блоков. 17 мая в музее был детский день. 18 мая состоялась «Ночь в музее».

17 мая была предусмотрена целая детская программа: школьники в течение дня бесплатно посещали музей и принимали участие в необычной экскурсии, посвященной детству их родителей, бабушек и дедушек. Кроме знакомства с игрушками, школьными принадлежностями и пионерскими атрибутами детям было предложено поиграть в игры детства 60-80-х годов ХХ века – «Классики», «Секретики», «Колечко», «Цепи кованые», «Гуси-лебеди» и др. Каждый ребенок, после посещения музея получал флаер – рекламную листовку для родителей с программой празднования Ночи в музее. 17 мая в музее побывали 323 посетителя.

18 мая состоялась «Ночь в музее». Для взрослых горожан музей работал с 19.00 до 24.00. Посетители попадали в незабываемую атмосферу своего детства на выставке «Дайте до детства плацкартный билет». Они снова могли взять в руки целлулоидных пупсов и плюшевого мишку, горн и барабан, старые портфели и учебники, марки и старый фотоаппарат «Смена». Молодым посетителям было предложено принять участие в церемонии принятия в пионеры. Все желающие могли сфотографироваться с одним из экспонатов выставки (горном, барабаном, пионерскими галстуками и пилотками, и другими предметами). Пользовалось спросом предложение освоить ученическую ручку с пером «Звездочка» и попробовать написать несколько слов с правильным наклоном и нажимом. Поток посетителей не иссякал до 24.00 часов. Во время проведения «Ночи в музее» музей посетили 242 человека. Информационную поддержку мероприятий, посвященных Международному Дню музеев, осуществляли городская радиостудия «Рауан», кабельное телевидение, городская телевизионная студия «Акцент».

В сентябре с целью привлечения взрослого посетителя в музей в выходной день (воскресенье) была проведена акция «В музей всей семьей!». Около 20 лисаковских семей провели воскресный день в музее. Взрослые с интересом слушали экскурсоводов, дети принимали участие в игре-бродилке «Путешествие по музею». Первые 10 семей получили призы в «андроновской» лотерее. В этот день музей посетили более ста лисаковцев, музейные сотрудники провели 21 экскурсию. Информационную поддержку акции оказали ТОО «Мега-Line», газеты «Лисаковская новь», «Бизнес-пресс», «Позитив. Лисаковск», радио «Рауан».

В преддверии Дня Независимости был проведен музейный праздник – «Моя Родина – мой независимый Казахстан» для учащихся 5-х классов СШ № 6. Темой мероприятия, которое проводилось в виде интеллектуального турнира, стали история и культура Казахстана.

3. 
   Выставочно-экспозиционная деятельность
   

В 2012 году Лисаковский музей провел 19 выставок, 7 – в музее, 12 – выездных. Выставочная деятельность является для Лисаковского музея особо значимой, т.к. в условиях небольшого города проведение различных по тематике выставок позволяет повысить востребованность музея. Выездные выставки позволяют познакомить с культурным достоянием музея жителей других городов и поселков. Выставки музея отличаются большой активностью художественного языка, своеобразной выразитель-ностью и оригинальностью творческих решений.

В январе в Лисаковском музее истории и культуры Верхнего Притоболья продолжила работу фотовыставка «Казахстан на пути Независимости». В марте эта выставка работала на выезде в СШ № 5.

Накануне праздника Наурыз была открыта выставка «Құтты болсын шалқар тойың» («Да будет счастливой широкая свадьба»), посвященная свадебным традициям казахского народа. На выставке были представлены предметы – тканые ковры, тускиизы, баскуры, корпе, посуда, сундуки, одежда, ювелирные украшения, свадебные принадлежности, картины из фонда музея, из фондов Костанайского областного и Рудненского историко-краеведческих музеев, из частных коллекций Д.Алдабергеновой, Б.Абуовой, В.Северьяновой, Г.Балгабаевой, работы учеников Лисаковской художественной школы (всего 63 предмета).

К Международному дню музеев в Лисаковском музее истории и культуры Верхнего Притоболья была открыта выставка «Дайте до детства плацкартный билет», посвященная детству тех, кто родился в 50-е, 60-е, 70-е , 80-е годы. Эта выставка стала своего рода продолжением культурологической выставки «Быть женщиной – великий шаг» (Мир женщины как явление культуры). В данной выставке объектом культурологического исследования стало советское детство как явление культуры. Посетители выставки приглашались в ностальгическое путешествие в советское детство к пупсам, солдатикам, октябрятским звездочкам и пионерским галстукам, к картошке на костре и бутерброду с маслом, посыпанном сахаром, к детсадовским утренникам и пионерским поездкам по городам-героям, к играм в лапту и «штандер», в «колечко» и «цепи кованые», ко времени абсолютного счастья, когда не было никаких забот и когда были молодыми родителями. На выставке были представлены игрушки – куклы, солдатики, атрибуты пионерского детства – галстуки, вымпелы, горны, барабаны, атрибуты школьного детства – старые учебники, портфели, ручки с перышком-звездочкой, тетрадки в косую клетку, чернильницы-непроливайки, – и многое другое (всего 95 предметов).

В августе выставка «Дайте до детства плацкартный билет» экспонировалась в Тарановском историко-краеведческом музее.

Накануне Дня Города в Лисаковском музее открылась выставка «Спортивная летопись Лисаковска». Спортивная история Лисаковска на выставке была систематизирована по темам: «История спорта в п.Октябрьском», «Спортивная история Лисаковского ГОКа (ТОО «ОРКЕН»)», «Спортсмены Лисаковска – мастера спорта международного класса», «История Лисаковской детско-юношеской спортивной школы», «Ветераны спорта», «Лисаковск спортивный». Лисаковцы увидели фотографии, награды и дипломы мастеров спорта международного класса - В.Борисова, Л.Карасевой, П.Сидорчука, мастеров спорта РК, чемпионов и призеров Чемпионатов РК по полиатлону и президентскому многоборью – В.Мягкова, А.Пятака, Н.Хрипунова. В отдельных витринах - современные кубки и кубки 1950-х годов.

Посетители узнали историю открытия отделений в Детско-юношеской спортивной школе, увидели фотографии первого директора школы П.И.Суняйкина, его грамоты и дипломы, фото первых учеников школы, ставших призерами первенств СССР.

Кроме информационных стендов выставка дала возможность прикоснуться к спортивному инвентарю: ощутить тяжесть набивного баскетбольного мяча, гантели, упругость тренажера для рук, легкость обруча. Благодаря натянутой волейбольной сетке, выставочный зал стал похожим на спортзал. Возможность тактильного взаимодействия с экспонатами выставки вызвала позитивную реакцию посетителей. Табличка «Пожалуйста, трогайте!» вызывала любопытство и удивление. Для учащихся коррекционной школы-интерната выставка создавала дополнительные возможности для познания мира и саморазвития.

Выставка была организована при содействии Детско-юношеской спортивной школы, отдела по физической культуре и спорту акимата г.Лисаковска. Подготовлен буклет «Спортивная летопись Лисаковска» с информацией о лисаковских спортсменах и распространен в библиотеках города. Обращение музейных работников к спортивной тематике, презентация выставки, публикации в средствах массовой информации вызвало поступление в музей предметов, связанных со спортивными достижениями лисаковцев.

Выставка Лисаковского музея истории и культуры Верхнего Притоболья «Быть женщиной – великий шаг. Сводить с ума – геройство…», посвященная женщине ХХ века и ее арсеналу «сведения с ума» - платьям, шляпкам, сумкам, туфелькам, модным журналам, украшениям и прочим дамским штучкам, не исключая нижнего белья, экспонировалась в марте в Рудненском историко-краеведческом музее, а в мае в Костанайском областном историко-краеведческом музее.

Ко Дню Первого Президента в музее была подготовлена выставка «Первый Президент. Дорогой созидания» с использованием материалов Internet. Подлинным предметом на выставке стал транзисторный радиоприемник участника Великой Отечественной воины с дарственной надписью Президента, подаренный к 50-летию Победы.

В декабре в Лисаковском музее открылась художественная выставка «Дарующие чудо», презентующая творчество выпускников и преподавателей Лисаковской детской художественной школы. За 35 лет своего существования школа выпустила более 700 выпускников, многие из которых стали замечательными специалистами: педагогами, художниками, дизайнерами, модельерами, архитекторами, декораторами.

На открывшейся выставке, представлены работы преподавателей и выпускников разных лет Зайцева В.Ф., Варгота Е.А., Вяткиной О.Г., Пахомова А., Заурбековой К., Капустинской Н., Фольц Ж. , Карженковой С.В., Бурцевой С.В., Шефер Л.А., Богатко В.М., Кропотовой И. Также публике представлены и работы пока малоизвестных молодых дарований – недавних выпускников, безусловно, заслуживающих самого пристального внимания ценителей искусства. На выставке представлены 81 работа, из них 16 из фондов музея.

Накануне Дня языков Лисаковский музей принял участие в городском фестивале «Под одним шаныраком» - была подготовлена выставка «Где проведешь ты вечность?» настенных панно-шпрухов с изречениями на немецком языке.

В течение года в школах города (№3, №5, ДЮСШ) и в центральной библиотеке экспонировались передвижные выставки «Моя столица – Астана», «Где эта улица…», «Вспомним всех поименно», «Казахстан на пути Независимости», «Трагические страницы истории». Всего 7 выставок.

4. 
   ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ. УЧАСТИЕ В КОНФЕРЕНЦИЯХ И СЕМИНАРАХ
   

- март «Музей и археологическое наследие» (г.Костанай), сообщение А.С.Суслова, заведующего информационно-учетным сектором, «Погребения в каменных ящиках в некрополе Новоильиновский»;

- июль «Совместная деятельность музеев и учреждений образования по воспитанию и развитию личности: опыт, проблемы, перспективы» (с.Амангельды), сообщение Н.Е.Жиляевой, директора, «О работе Лисаковского музея истории и культуры Верхнего Притоболья с младшими школьниками»;

- октябрь «Музейная деятельность в формировании современного культурного пространства региона» (г.Рудный), сообщение Н.Е.Жиляевой, директора, «Краеведческий музей в структуре культурной коммуникации»;

- декабрь «Культурное наследие: интеграция ресурсов в цифровом пространстве» (г.Костанай), сообщение А.С.Суслова, заведующего информационно-учетным сектором, «Информационные ресурсы музейной сферы: проблемы создания, сохранения, интеграции и доступа».

В мае работники музея приняли участие в международном музейном фестивале «Открытый Музей – Открытая Азия» в г.Усть-Каменогорске. С сообщениями выступили Н.Е.Жиляева, директор, «О проекте «Бронзовая азбука или Путешествие в страну Андронию» и А.С.Суслов, заведующий информационно-учетным сектором, «Программа «Сактау» как инструмент комплексной компьютеризации музеев».

На июньских чтениях (г.Костанай), посвященных 20-летию государственных символов, проект Лисаковского музея «Под флагом, с гербом и гимном – достойный путь вершим» презентовала Б.Ж.Абуова, старший научный сотрудник.

В ноябре Ю.П.Буданова, заместитель директора, приняла участие в тренинге ЮНЕСКО/ИКОМ на базе Этно-Мемориального комплекса «Атамекен «КартаКазахстана» « Управление музеем: Разработка политики и практическое регулирование». Сборник материалов регионального тренинга ЮНЕСКО/ИКОМ «Управление музеем: разработка политики и практическое регулирование», сообщение «Аналитический обзор грантовых проектов Лисаковского музея. Аттрактивность проектной идеи».

Буданова Ю.П., заместитель директора по научной работе, приняла заочное участие:

- в 4-ой Международной научно-практической конференции «Два с половиной века с Россией (к 250-летию начала массового переселения немцев в Россию)» (Москва, август 2012 г.);

- в Международной научно-практической конференции «Российские немцы. От истоков к современности» (Барнаул, ноябрь 2012 г), сообщение «Планировка и традиции домостроения в немецких переселенческих поселках, основанных в начале ХХ века в Кустанайском уезде Тургайской области».

Суслов А.С., заведующий информационно-учетным сектором, принял заочное участие в проекте ЮНЕСКО и Межгосударственного фонда гуманитарного сотрудничества государств - участников СНГ (МФГС) «Управление музеем – XXI век», сообщение «Философия компьютеризации».

Суслов А.С., заведующий информационно-учетным сектором, принял участие в работе Круглого стола «Туризм в Лисаковске: миф или реальность», сообщение «Исторические основы развития туризма в Лисаковске. Оценка туристического потенциала региона».

5. 
   ИЗДАТЕЛЬСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
   

В марте был издан сборник материалов VI Детских региональных краеведческих чтений «Отан неден басталады» (100 экз.). Сборник распространен среди участников чтений, направлен в библиотеки, архив города Лисаковска.

В 2012 году был презентован сборник документов и материалов ГУ «Управление архивов и документации акимата Костанайской области» Филиала ГУ «Государственный архив Костанайской области» «Лисаковский региональный государственный архив» «Лисаковск: страницы истории». В сборнике были опубликованы материалы из фонда Лисаковского музея: воспоминания Н.С.Яременко, первооткрывателя Лисаковского месторождения железных руд, И.Семченко, первостроителя, почетного гражданина Лисаковска, очерк Г.И. Дмитриевой, старейшего медицинского работника.

6. 
   ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ДЕЯТЕЛЬНОСТИ МУЗЕЯ
   

В 2012 году периодически обновлялась информация на сайте Лисаковского музея истории и культуры Верхнего Притоболья – www. museum.lsk.kz . Сайт музея – двуязычный, динамический, имеющий гибкую структуру с возможностью ее развития и совершенствования. Размещены на сайте подготовленные в течение года каталоги, материалы VI Детских региональных краеведческих чтений, статьи сотрудников музея, опубликованные в различных сборниках.

7. 
   СОТРУДНИЧЕСТВО С ДРУГИМИ ОРГАНИЗАЦИЯМИ
   

По просьбе Лисаковского регионального государственного архива были предоставлены в электронном формате фотографии и документы по истории треста «Лисаковскрудстрой» для выставки по истории предприятия. Для проведения выставки, посвященной Первому Президенту, Лисаковский архив предоставил музею видеофильм «Визит Президента Н.А.Назарбаева в Лисаковск».

По приглашению музея участие в качестве экспертов на Детских региональных краеведческих чтениях приняли участие представители Лисаковского филиала НДП «Нұр Отан», ОО «Бірлік», главный редактор газеты «Лисаковская новь», специалист по связям с общественностью ЛФ ТОО «Оркен». 9 участников Чтений были поощрены советом экспертов (представителями данных организации), грамотами и премиями.

Налажено сотрудничество с Лисаковской ЦБС. В 2012 году в библиотеках города экспонировались фотовыставки «Трагические страницы истории», посвященная узникам Карлага, и «Моя столица Астана».
Сотрудничество со СМИ

Хорошие партнерские отношения налажены у Лисаковского музея с городскими средствами массовой информации. Все крупные мероприятия музея освещаются городской студией телевидения «Акцент», радио «Рауан», газетами «Лисаковская новь» и «Бизнес-пресс». На радио «Рауан» работают две постоянных музейные рубрики на государственном и русском языке – «Тепло домашнего очага» и «О чем молчат предметы» (8 выступлений).

Всего выступлений в СМИ в 2012 году –47.

8. 
   ФИНАНСОВО-ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
   

Материально-техническая база Лисаковского музея истории и культуры в целом соответствует современным требованиям: оснащена компьютерной техникой (9), принтерами (6), МФУ (1), сканерами (3), аудиоаппаратурой, цифровой фото и видеоаппаратурой, что способствует более эффективной работе научных сотрудников и оформлению выставочных экспозиций и праздников на современном уровне. В музее установлена локальная сеть, музей подключен к сети Интернет. Но необходима замена устаревшего оборудования на новые усовершенствованные модели.

В музее функционирует научная библиотека, включающая книги на исторические, краеведческие темы, книги по искусству. К сожалению, недостаточное финансирование не позволяет пополнять библиотеку новинками. Такая же проблема с подписными изданиями. В связи с постоянным ростом цен на периодические издания, подписка музея сведена к минимуму и включает всего 9 наименований, включая общеполитические газеты.

За отчетный период в музее в целях укрепления материально-технической базы музея приобретены компьютер, принтер, мебель, фотоаппарат – 312,0 тыс.тенге. Большой проблемой для Лисаковского музея в настоящее время стал недостаток площадей для фондохранилища и вследствие этого - отсутствие должных условий хранения.

На осуществление производственной деятельности по хранению историко-культурных ценностей ГУ «Лисаковский музей истории и культуры Верхнего Притоболья» в 2012 году выделено из областного бюджета 10645,0 тыс. тенге, из них: на заработную плату – 6727,0 тыс тенге; на оплату коммунальных услуг, отопления и электроэнергии – 422,0 тыс. тенге, средств связи – 214,0 тыс. тенге, на командировочные расходы – 382,0 тыс.тенге, на приобретение прочих товаров – 828,8 тыс.тенге, в том числе на подписку – 100,9 тыс.тенге.